شهاب‌الدین یحیی سهروردی: تفاوت میان نسخه‌ها

|لقب=نورالانوار، '''شهاب‌الدین'''، {{سخ}}'''شیخ اشراق'''، '''شیخ مقتول''' و '''شیخ شهید'''

|دین=اسلام

|تأثیرگرفته از= [[افلاطون]]، [[زرتشت]]، [[هرمس تریسمجیستوس]]، [[حکمت خسروانی]]

'''شهاب الدین یحیی بن حبش بن امیرک ابوالفتوح سهروردی'''، ملقب به '''شهاب‌الدین'''، '''شیخ اشراق'''، '''شیخ مقتول''' و '''شیخ شهید'''<ref>خبرگزاری کتاب ایران، [http://www.ibna.ir/vdcf.cdviw6d0cgiaw.html] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070908211842/http://www.ibna.ir/vdcf.cdviw6d0cgiaw.html |date=۸ سپتامبر ۲۰۰۷ }}، اشراق یعنی سپیده صبحگاهی، طلیعه فجر- اعتقاد دینانی دربارهٔ سهروردی.</ref>(۵۴۹–۵۸۷ ق / ۱۱۵۴–۱۱۹۱ م) [[فیلسوف]] نامدار ایرانی اهل شهر سهرورد شهرستان خدابنده استان زنجان است.

شهاب‌الدین سهروردی در سال ۵۴۹ هجری قمری / ۱۱۵۴ میلادی در دهکدهٔدهکدۀ [[سهرورد|سهرورد (شهر امروزی)]] زنجان متولد شد. وی تحصیلات مقدماتی را که شامل [[حکمت]]، [[منطق]] و [[اصول فقه]] بود در نزد مجدالدین جیلی استادِ [[فخر رازی]] در [[مراغه]] آموخت و در علوم حکمی و فلسفی سرآمد شد و به قوت ذکا، وحدت ذهن و نیک‌اندیشی بر بسیاری از علوم اطلاع یافت.<ref>فرهنگ فارسی معین</ref>

سهروردی پس از پایان تحصیلات رسمی، به سفر در داخل [[ایران]] پرداخت، و از بسیاری از مشایخ [[تصوف]] دیدن کرد. در واقع، در همین دوره بود که سهروردی شیفته راه تصوف گشت و دوره‌هاییدوره‌های طولانیدرازی را به اعتکاف و عبادت و تفکر گذراند. او همچنین سفرهایش را گسترش داد و به آناتولی و شامات رسید، و چنان‌که از گزارش‌ها برمی‌آید، مناظر [[شام]] در [[سوریه]] کنونی او را بسیار مجذوب خود نمود. در یکی از سفرها از [[دمشق]] به [[حلب]] رفت و در آنجا با ملک ظاهر پسر [[صلاح الدین ایوبی]] (سردار معروف مسلمانان در [[جنگ‌های صلیبی]]) دیدار کرد. ملک ظاهر که محبت شدیدی نسبت به [[تصوف|صوفیان]] و دانشمندان داشت، مجذوب این حکیم جوان شد و از وی خواست که در دربار وی در حلب ماندگار شود. سهروردی نیز که عشق شدیدی نسبت به مناظر آن دیار داشت، شادمانه پیشنهاد ملک ظاهر را پذیرفت و در دربار او ماند. در همین شهر حلب بود که وی کار بزرگ خویش، یعنی، [[حکمةالاشراق]] را به پایان برد.

به همین دلیل، پسرش ملک ظاهر تحت فشار قرار گرفت و ناگزیر سهروردی را در ۵ رجب ۵۸۷ هجری قمری به زندان افکند و شیخ همان‌جا از دنیا رفت. وی در هنگام مرگ، ۳۸ سال داشت و مزار ایشان در مسجد امام سهروردی شهر حلب است.<ref>بانک جامع مدفن اولیا، دانشمندان، بزرگان و مشاهیر، [http://www.madfan.ir/شهاب‌الدین-سهروردی/ مدفن] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110913125541/http://www.madfan.ir/شهاب‌الدین%d8%b4%d9%87%d8%a7%d8%a8%e2%80%8c%d8%a7%d9%84%d8%af%db%8c%d9%86-سهروردی%d8%b3%d9%87%d8%b1%d9%88%d8%b1%d8%af%db%8c/ |date=۱۳ سپتامبر ۲۰۱۱ }}، مدفن سهروردی در حلب</ref>

روز بزرگداشت وی، به تأیید مرکز تقویم مؤسسهٔ ژئوفیزیک دانشگاه تهران، ۸ مرداد هر سال برابر با ۲۹ ژوئیه است<ref>مرکز تقویم مؤسسهٔ ژئوفیزیک دانشگاه تهران، [http://calendar.ut.ac.ir/Fa/ دانلود فایل pdf رویدادهای مهم و تاریخی] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120411193105/http://calendar.ut.ac.ir/fa/ |date=۱۱ آوریل ۲۰۱۲ }}، تقویم سال هجری شمسی با درج مناسبت‌ها</ref> که در این روز همایش‌ها، بزرگداشت‌ها و یادبودهایی برای او برگزار می‌شود.<ref>خبرآنلاین، [http://www.khabaronline.ir/news-67557.aspx هشتم مرداد]، همایش بزرگداشت روز سهروردی در سهرورد</ref>

سهروردی کسی است که مکتب فلسفی [[فلسفه اشراق]] را به‌وجود آورد که بعد از مرگش وسعت یافت. او نظریه خود را در اواخر قرن ششم و اوایل قرن هفتم ارائه کرد.<ref>کتاب [[ملاصدرا]] تألیف [[هانری کربن]]</ref> سهروردی را رهبر افلاطونیان جهان اسلام لقب داده‌اند. او خود فلسفه‌اش را [[حکمت اشراق]] نامیده بود که به معنای درخشندگی و برآمدن آفتاب است و اقوام لاتین آن را aurora consurgens نام نهاده‌اند. اما این تفکر فلسفه خاص افلاطونی نیست و در آن آرای [[افلاطون]] و [[ارسطو]] و [[نوافلاطونی]]ان و [[زرتشت]] و [[هرمس]] و اسطوره [[تحوت]] و آرای نخستین [[صوفی‌گری|صوفیان]] مسلمان در هم آمیخته‌است.<ref name="caravan.ir">[[محمدرضا فشاهی]]، [http://www.caravan.ir/BookDetails.aspx?bookId=127&categoryId=4 ''ارسطوی بغداد، از عقل یونانی به وحی قرآنی''،] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080223212805/http://www.caravan.ir/BookDetails.aspx?bookId=127&categoryId=4 |date=۲۳ فوریه ۲۰۰۸ }} [[انتشارات کاروان]]، ۱۳۸۰، ص ۳۳</ref>

عموم مورخان سهروردی را آگاه به علوم غریبه از قبیل سحر و جادو و… معرفی کرده‌اند. شهرزوری نیز او را صاحب کرامت و آگاه به علم کیمیا معرفی کرده. یکی از دلایل قتل او نیز این بود که به وی نسبت ساحری می‌دادند.<ref>{{یادکرد وب |url=http://www.tahoordanesh.com/pageprint.php?pid=16299 |title=اندیشه‌های سیاسی سهروردی و تأثیر آن‌ها در قتل وی (2) |accessdate=۲۴ ژانویه ۲۰۱۵ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150128132829/http://www.tahoordanesh.com/pageprint.php?pid=16299 |archivedate=۲۸ ژانویه ۲۰۱۵ |dead-url=yes }}</ref>

سهروردی [[هستی‌شناسی]]<ref>Ontology</ref> خود را «نورالانوار» نام داده‌است. همان حقیقت الهی که درجه روشنی آن چشم را کور می‌کند. نور را نمی‌توان با کمک چیز دیگر و نسبت به آن تعریف کرد، زیرا تمام اشیا با نور آشکار می‌شوند و طبعاً باید با نور تعریف شوند. «نورالانوار» یا «نور مطلق» همان وجود مطلق است و تمام موجودات، وجود خود را از این منبع کسب کرده‌اند و جهان هستی چیزی جز مراتب و درجات گوناگون روشنایی و تاریکی نیست. به همین دلیل سلسله مراتب موجودات بستگی به درجه نزدیکی آن‌ها با «نورالانوار» دارد، یعنی به میزان درجه «اشراق» و نوری که از نورالانوار به آن‌ها می‌رسد.<ref>[[محمدرضا فشاهی]]، [http://www.caravan.ir/BookDetails.aspx?bookId=127&categoryId=4 ''ارسطوی بغداد، از عقل یونانی به وحی قرآنی''،] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080223212805/http://www.caravan.ir/BookDetails.aspx?bookId=127&categoryId=4 |date=۲۳ فوریه ۲۰۰۸ }} [[انتشارات کاروان]]، ۱۳۸۰، صص ۳۴–۳۵</ref>

در وصیت‌نامه سهروردی به نقل از [[دینانی]] آمده‌است: «وقتی خواستی قرآن بخوانی، به گونه‌ای بخوان که تو گویی فقط برای تو نازل شده نه کس دیگری…».<ref>خبرگزاری کتاب ایران، [http://www.ibna.ir/vdcf.cdviw6d0cgiaw.html] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070908211842/http://www.ibna.ir/vdcf.cdviw6d0cgiaw.html |date=۸ سپتامبر ۲۰۰۷ }}، وصیت سهروردی به نقل از [[دینانی]].</ref>

* فرهنگ فارسی معین

* [https://web.archive.org/web/20160304130803/http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/mavara-index.php?page=سهروردی%D8%B3%D9%87%D8%B1%D9%88%D8%B1%D8%AF%DB%8C&SSOReturnPage=Check&Rand=0 دانشنامه رشد]