پیشاتاریخ: تفاوت میان نسخه‌ها

دوران '''پیشاتاریخ'''، '''پیش‌ازتاریخ'''<ref>{{یادکرد فرهنگستان | مصوب=پیش‌ازتاریخ | بیگانه=prehistory, prehistoric | بیگانه در فارسی= | حوزه=باستان‌شناسی | دفتر=ششم | بخش=فارسی | سرواژه=پیش‌ازتاریخ}}</ref> یا '''ما قبل تاریخ''' به محدودهٔ زمانی پیش از ثبت و ضبط تاریخ یا اختراع [[خط (نوشتار)|سامانهٔ نوشتاری]] گفته می‌شود. پیشاتاریخ به دوره‌ای از زندگی انسان، پیش از اختراع خط اشاره دارد که انسان در آن دوره هنوز به ثبت و گزارش زندگی و دستاوردهای خود توانا نشده بود و تجربه‌ها و دستاوردهای انسان به سرعت از بین می‌رفت.<ref>Renfrew, Colin. Prehistory The Making Of The Human Mind. New York: Modern Library,2008. Print.</ref> این دوره با پیدایش خط و سیستمسامانهٔ نوشتاری، به پایان می‌رسد و دورهٔ تاریخی آغاز می‌شود.

ماقبل تاریخ بشر دوره بین استفاده از اولین ابزار سنگی در حدود ۳٫۳ میلیون سال پیش توسط [[انسان‌تباران]] و اختراع [[سیستم نوشتن|سامانهٔ نوشتن]] است. اولیننخستین سیستم‌هایسامانه‌های نوشتن قبلپیش از حدود ۵٬۳۰۰ سال پیش اختراع شد، اما هزاران سال طول کشید تا نوشتار به‌طور گسترده استفاده شود و تا قرن نوزدهم یا حتی تا امروز در بعضی از فرهنگ‌های انسانی مورد استفاده قرار نگرفته‌است؛ بنابراین، پایان تاریخِ ماقبلِ تاریخ در مکان‌های مختلف به وقوع می‌پیوندد، و این اصطلاح کمتر در بحث در مورد جوامع به کار می‌رود که پیش از تاریخ به تازگی به پایان رسیده‌است.

سامر در بین‌النهرین،میان‌رودان، تمدن دره ایندوس و مصر باستان اولیننخستین تمدن‌هایی بودند که اسکریپت‌های‌الفبای خود را توسعهگسترش داده و سوابق تاریخی را حفظ کردند. این اتفاق در اوایل عصر برنز رخ داده‌است. تمدن‌های همسایه اولین کسانی بودند که پیروی کردند. بیشتر تمدن‌های دیگر به دوران پیش از تاریخ در عصر آهن رسیده بودند. سیستمسامانهٔ سه زمانهسه‌زمانهٔ تقسیم ماقبل تاریخپیشاتاریخ به عصر سنگ و به دنبالبدنبال آن دوران عصر برنز و عصردوران آهن در بیشتر مناطق اوراسیا و شمال آفریقا مورد استفاده قرار می‌گیرد. فلزات به‌طوربطور ناگهانی با تماس با فرهنگ‌های [[اوراسیا]]، مانند قاره آمریکا، [[اقیانوسیه]]، استرالیا و بسیاری از کشورهای جنوب صحرای آفریقا وارد شدند. این مناطق همچنین با استثنائاتی در تمدنهای قبلپیش از کلمبیا در آمریکا، سیستم‌هایسامانه‌های نوشتاری پیچیده را قبل از ورود اوراسیایی‌ها توسعه ندادند، و پیش از تاریخ آنها به دوره‌های نسبتاً اخیر می‌رسد. به عنوان مثال ۱۷۸۸ معمولاً به عنوان پایان ماقبل تاریخ استرالیا گرفته می‌شود.