افیون روشنفکران: تفاوت میان نسخه‌ها

 

== دربارهٔ کتاب ==

سر سپردگی روشنفکران به کمونیسم محدود به بی مسئولیتی سیاسی شان نمی شد، بلکه خیانتی حرفه ای از جانب آنان محسوب می شد که در [گفتمان] فلسفی و [سلوک] اخلاقی شان نمود داشت. پذیرش مارکسیسم به عنوان حقیقتی علمی و پشتیبانی بین المللی از اتحاد شوروی نه تنها حماقت سیاسی بل خطایی علمی و خِبطی اخلاقی بود و نمادی شد از سرسپردگی معرفت علمی به دستگاه ارعاب. در چنین شرایطی بود که "ریمون آرون" برای مبارزه با شیوه ی حکومت شوروی در صدد احیای روحیه ی انتقادی در برابر اراده ی کور برآمد و از همگان خواست تا در این راه او را همراهی کنند. آرون با ستایش از فضیلت شکاکان در برابر متحجران به هیچ وجه مبلغ نوعی پوچ گرایی یا بد بینی نیست، بلکه برعکس بر تعهدی تاکید دارد که لازمه ی مبارزه ی منطقی با ایدئولوژی ها و نیز ستیز دموکراسی با توتالیتاریسم است. او در زمانیکه تعصبات افسار گسیخته، درست و غلط و نیز خوبی و بدی را مطلق می پنداشت، در دفاع از آزادی بر توانایی فردی آدمی در تمیز خوبی از بدی و خیر از شر پای فشرد و نشان داد که عمل مبتنی بر این اصل، تعیین کننده ی سمت و سوی تاریخ بوده است. بدینسان "افیون روشنفکران" کتابی است به قلم یک صاحب نظر و بیانیه ای است از سوی مبارز راه آزادی؛ کتابی که هم در قلمرو فلسفه و هم در ساحت ادبیاتِ مبارزه طلبانه می گنجد. پرداختن به سپهرهای مختلف از متافیزیک گرفته تا مجادله، کیفیت اقناع کنندگی کتاب را افزایش می دهد و زیبایی خاصی به آن می بخشد.

کتاب با مفاهیم متعلق به خود مارکس از عنوان گرفته - با تغییر در تعریف دین به عنوان افیون توده ها - تا سازوکار از خودبیگانگی روشنفکران و پشتگرمی رادیکالیسم انتقادی که استالینیسم را از عرش به فرش می کشاند و ماهیت توتالیتر آن را بر ملا می سازد، پاسخ مارکسیست ها و تبلیغات شوروی را می دهد به همین شکل آرون با الهام از روش قیاسی و جامع "ماکس وبر" جنبه های گوناگون کمونیسم را می کاود و به وضوح از "نسبیتِ" ارزشها و نیز ایده ی اجتناب ناپذیریِ جدال میان نظام های سازنده ی آنها فاصله می گیرد.