زیست شناسی تکاملی: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
AEbrahimiB (بحث | مشارکت‌ها)
افزودن رده
ابرابزار
خط ۱:
[[پرونده:Charles Darwin, Journal of Researches... Wellcome L0026712.jpg|بندانگشتی|[[سهره‌های داروین]] اثری از [[جان گولد]]]]{{زیست‌شناسی فرگشتی}}
'''زیست شناسیزیست‌شناسی تکاملی''' زیررشته‌ای از [[زیست‌شناسی|زیست شناسی]] است که [[فرگشت|فرآیندهای تکاملی را]] تولید می [[فرگشت|کند]] که باعث ایجاد [[تنوع زیستی]] در [[زمین]] می‌شود و از [[جهان‌نیای پایانی|یک جد مشترک]] شروع می‌شود. این فرایندها شامل [[انتخاب طبیعی]] ، [[نسب مشترک|نسب مشترک و گونه‌زایی]] است .
 
این رشته از طریق آنچه [[جولیان هاکسلی]] آن را [[سنتز مدرن]] (از دهه 1930۱۹۳۰) می‌نامید ،می‌نامید، از چندین زمینه تحقیق بیولوژیکی که قبلاً نامربوط بودند، از جمله [[ژنتیک]] ، [[بوم‌شناسی|بومشناسی]] ، [[سامانه‌شناسی]] و [[دیرینه‌شناسی|دیرینه شناسی]] به وجود آمده است آمده‌است.
 
تحقیقات کنونی گستردهگسترده‌تر تر شده استشده‌است تا معماری ژنتیکی سازگاری ،سازگاری، [[فرگشت ملکولی|تکامل مولکولی]] و نیروهای مختلفی را که شامل تکامل [[انتخاب جنسی|جنسی]] ، [[انتخاب جنسی|انتخاب]] [[رانش ژن|ژنتیکی]] و [[جغرافیای زیستی|بیوگرافی]] میشودمی‌شود را پوشش [[جغرافیای زیستی|دهد]] . زمینه جدیدتر زیست شناسیزیست‌شناسی تکاملی تکاملی ("evo-devo") چگونگی کنترل [[رویان‌زایی|رشد جنین را]] بررسی می کند ،می‌کند، بنابراین یک سنتز وسیع‌تری ایجاد می کندمی‌کند که [[زیست‌شناسی رشد|زیست شناسیزیست‌شناسی رشد را]] با زمینه‌های تحت پوشش سنتز تکاملی قبلی ادغام می کندمی‌کند.
 
== زیر زمینه هازمینه‌ها ==
[[فرگشت|تکامل]] مفهوم اصلی اتحاد در زیست شناسیزیست‌شناسی است. زیست شناسیزیست‌شناسی را می‌توان به روش‌های مختلفی تقسیم کرد. یک راه با سطح [[سازماندهی زیستی|سازماندهی بیولوژیکی است]] ، از [[زیست‌شناسی مولکولی|مولکولی]] تا [[زیست‌شناسی یاخته‌ای|سلولی]] ، ارگانیسم تا جمعیت . روش قبلی توسط[[آرایه‌شناسی (زیست‌شناسی)|آرایه‌شناسی(زیست‌شناسی)]] درک می‌شود و با زمینه‌هایی مانند [[جانورشناسی]] ، [[گیاه‌شناسی|گیاه شناسی]] و [[میکروبیولوژی]] ، آنچه را که در گذشته به عنوان بخش هایبخش‌های عمده زندگی دیده می‌شد را منعکس می کندمی‌کند. راه سوم رویکردی مانند زیستزیست‌شناسی شناسی میدانی ،میدانی، [[زیست‌شناسی ریاضیاتی|زیست شناسیزیست‌شناسی نظری]] ، تکامل تجربی و دیرینه شناسیدیرینه‌شناسی است. این روش‌های جایگزین برای تقسیم موضوع می‌تواند با زیست شناسیزیست‌شناسی تکاملی ترکیب شود تا زمینه هاییزمینه‌هایی مانند اکولوژی تکاملی و زیست شناسیزیست‌شناسی تکاملی تکاملی ایجاد شود .
 
اخیراً ،اخیراً، ادغام علم بیولوژی و علوم کاربردی زمینه هایزمینه‌های جدیدی را ایجاد کرده استکرده‌است که تعمیم‌هایی از زیست شناسیزیست‌شناسی تکاملی مانند روباتیک تکاملی ، مهندسی ،تکاملی، مهندسی،<ref>{{Cite web|url=http://www.ls.toyaku.ac.jp/~lcb-7/en/keywords/evolutionaryengineering.html|title=Evolutionary engineering|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161216072919/http://www.ls.toyaku.ac.jp/~lcb-7/en/keywords/evolutionaryengineering.html|archivedate=16 December 2016}}</ref> [[الگوریتم فرگشتی|الگوریتم هاالگوریتم‌ها]] ، <ref>{{Cite web|url=http://www.cs.vu.nl/~gusz/ecbook/Eiben-Smith-Intro2EC-Ch2.pdf|title=What is an Evolutionary Algorithm?|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170809084921/http://www.cs.vu.nl/~gusz/ecbook/Eiben-Smith-Intro2EC-Ch2.pdf|archivedate=9 August 2017}}</ref> [[اقتصاد تکاملی|اقتصاد]] ، <ref>{{Cite web|url=http://web.mit.edu/krugman/www/evolute.html|title=What economists can learn from evolutionary theorists|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170730010043/http://web.mit.edu/krugman/www/evolute.html|archivedate=30 July 2017}}</ref> و معماری هستند.<ref>{{Cite web|url=https://www.ibm.com/developerworks/library/j-eaed1/index.html|title=Investigating architecture and design|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170818215737/https://www.ibm.com/developerworks/library/j-eaed1/index.html|archivedate=18 August 2017}}</ref> سازوکارهای اساسی تکامل به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم به کار می رودمی‌رود تا طرح‌های جدید به وجود آید و یا حل مشکلاتی که حل آنها در غیر این صورت دشوار بود انجام شود. تحقیقات تولید شده در این زمینه هایزمینه‌های کاربردی به نوبه خود به پیشرفت مسایل کمک می‌کند ،می‌کند، به خصوص به دلیل کار در زمینه تکامل در [[علوم رایانه|زمینه هایزمینه‌های علوم کامپیوتر]] و مهندسی مانند [[مهندسی مکانیک]] کمک کننده است.<ref>{{Cite web|url=https://www.springer.com/us/book/9783642072857|title=Introduction to Evolutionary Computing: A.E. Eiben|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170901071418/http://www.springer.com/us/book/9783642072857|archivedate=1 September 2017}}</ref>
 
== تاریخ ==
ایده [[فرگشت|تکامل]] با [[انتخاب طبیعی]] در سال 1859۱۸۵۹ توسط [[چارلز داروین|چارلز داروین مطرح]] شد ،شد، اما زیستزیست‌شناسی شناسی تکاملی ،تکاملی، به عنوان یک رشته آکادمیک در نوع خود ،خود، در دوره [[سنتز مدرن]] در دهه 1930۱۹۳۰ و 1940۱۹۴۰ پدیدار شد.<ref>{{Cite book|last=Smocovitis|first=Vassiliki Betty|year=1996|title=Unifying Biology: The Evolutionary Synthesis and Evolutionary Biology|location=Princeton, NJ|publisher=Princeton University Press|isbn=0-691-03343-9}}</ref> تا دهه 1980۱۹۸۰ بسیاری از دانشگاه هادانشگاه‌ها دارای بخش زیست شناسیزیست‌شناسی تکاملی بودند. در [[ایالات متحده آمریکا|ایالات متحده]] ، بسیاری از دانشگاه هادانشگاه‌ها به جای بخش هایبخش‌های قدیمی مانند [[گیاه‌شناسی|گیاه شناسی]] و [[جانورشناسی]] ، بخش‌''های زیست شناسیزیست‌شناسی مولکولی و سلولی'' یا ''زیست محیطیزیست‌محیطی و زیست شناسیزیست‌شناسی تکاملی'' ایجاد کردند. [[دیرینه‌شناسی|دیرینه]] [[علوم زمین|شناسی]] اغلب با [[علوم زمین|علم زمین]] گروه بندیگروه‌بندی می [[علوم زمین|شود]] .
 
اکنون که فیزیولوژی میکروبی و [[ژنومیک]] بهتر درک می شوندمی‌شوند[[میکروبیولوژی]] نیز در حال تبدیل شدن به یک رشته تکاملی است. زمان تولید سریع باکتری‌ها و [[ویروس]]<nowiki/>‌هایی مانند [[فاژ|باکتریوفاژها]] ، امکان کشف سؤالات تکاملی را فراهم می‌آورد.
 
بسیاری از زیست شناسان در شکل گیریشکل‌گیری رشته مدرن زیست شناسیزیست‌شناسی تکاملی نقش داشته اندداشته‌اند. [[تئودوسیوس دوبژانسکی|تئودوسیوس دبژانسکی]] و [[ای.بی. فورد|EB فورد]] یک برنامه تحقیقاتی تجربی ایجاد کردند. [[رانلد فیشر|رونالد فیشر]] ، سیوول رایت و جی اس هالدین یک چارچوب نظری صدا را ایجاد کردند. [[ارنست مایر]] در [[سامانه‌شناسی|سیستماتیک]] ، [[جورج گیلرد سیمپسن|جورج گایلورد سیمپسون]] در دیرینه شناسیدیرینه‌شناسی و [[جی. لدیارد استبینز|G. Ledyard Stebbins]] در [[گیاه‌شناسی|گیاه شناسی]] به شکل گیریشکل‌گیری ترکیب مدرن کمک کردند. جیمز کرو ، کرو،<ref>{{Cite web|url=http://academictree.org/evolution/tree.php?pid=35885|title=The Academic Genealogy of Evolutionary Biology: James F. Crow|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120514110553/http://academictree.org/evolution/tree.php?pid=35885|archivedate=14 May 2012}}</ref> ریچارد لوئنتین ، لوئنتین،<ref>{{Cite web|url=http://academictree.org/evolution/tree.php?pid=13553|title=The Academic Genealogy of Evolutionary Biology:Richard Lewontin|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120514111403/http://academictree.org/evolution/tree.php?pid=13553|archivedate=14 May 2012}}</ref> دن هارتل ، هارتل،<ref>{{Cite web|url=http://academictree.org/evolution/tree.php?pid=35535|title=The Academic Genealogy of Evolutionary Biology: Daniel Hartl|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120514111202/http://academictree.org/evolution/tree.php?pid=35535|archivedate=14 May 2012}}</ref> مارکوس فلدمن ، فلدمن،<ref>{{Cite web|url=http://www-evo.stanford.edu/alums.html|title=Feldman lab alumni & collaborators}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://academictree.org/evolution/tree.php?pid=35544|title=The Academic Genealogy of Evolutionary Biology: Marcus Feldman|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120514111000/http://academictree.org/evolution/tree.php?pid=35544|archivedate=14 May 2012}}</ref> و [[برایان چالرزوورت|برایان چارلزورث]] <ref name="academictree.org">{{Cite web|url=http://academictree.org/evolution/tree.php?pid=15532|title=The Academic Genealogy of Evolutionary Biology: Brian Charlesworth|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120514110758/http://academictree.org/evolution/tree.php?pid=15532|archivedate=14 May 2012}}</ref> نسلی از زیست شناسان تکاملی <ref name="academictree.org"/> آموزش دادند.
 
== مباحث تحقیق فعلی ==
تحقیقات کنونی در زیست شناسیزیست‌شناسی تکاملی موضوعات متنوعی را در بر می‌گیرد و ایده‌هایی از مناطق مختلف مانند [[ژنتیک مولکولی]] و [[علوم رایانه|علوم رایانه را در خود]] گنجانده [[علوم رایانه|است]] .
 
اول ،اول، برخی از زمینه هایزمینه‌های تحقیق تکاملی سعی در توضیح پدیده‌هایی دارند که در [[سنتز مدرن|سنتز تکاملی مدرن]] به خوبی مورد توجه قرار نگرفته اندنگرفته‌اند. اینها شامل [[گونه‌زایی]] ، <ref>{{Cite journal|last=Wiens JJ|date=2004|title=What is speciation and how should we study it?|journal=American Naturalist|volume=163|issue=6|pages=914–923|doi=10.1086/386552|jstor=10.1086/386552|pmid=15266388}}</ref> تکامل تولید مثل جنسی ، جنسی،<ref>{{Cite journal|last=Otto SP|date=2009|title=The evolutionary enigma of sex|journal=American Naturalist|volume=174|issue=s1|pages=S1–S14|doi=10.1086/599084|pmid=19441962}}</ref> تکامل [[هم‌کاری (فرگشت)|همکاری (فرگشت)]] ، [[تکامل پیرش]] و [[فرگشت‌پذیری|تحول پذیری (فرگشت پذیری)]] است.<ref>{{Cite journal|last=Jesse Love Hendrikse|last2=Trish Elizabeth Parsons|last3=Benedikt Hallgrímsson|date=2007|title=Evolvability as the proper focus of evolutionary developmental biology|journal=Evolution & Development|volume=9|issue=4|pages=393–401|doi=10.1111/j.1525-142X.2007.00176.x}}</ref>
 
دوم ،دوم، زیست شناسان ساده‌ترین سیر تکاملی را می پرسندمی‌پرسند: "چه اتفاقی افتاده و چه زمانی؟". این شامل زمینه هاییزمینه‌هایی مانند paleobiology و همچنین [[سامانه‌شناسی|سامانه شناسی]] و [[تبارزایش|فیلوژنتیک یا تبارزایش]] است .
 
سوم ، سنتز تکاملی مدرن در زمانی ابداع شد که کسی اساس مولکولی ژنها را درک نکرد. امروزه زیست شناسان تکاملی سعی در تعیین معماری ژنتیکی پدیده‌های جالب تکاملی مانند [[سازگاری (زیست‌شناسی)|سازگاری]] و شکل‌گری دارند. آنها به دنبال پاسخ به سؤالاتی از جمله چند ژن درگیر هستند ،هستند، اثرات هر ژن چقدر زیاد است ،است، تأثیر ژنهای مختلف به چه میزانی به هم وابستگی متقابل دارددارد، ، تاثیرتأثیر هر ژن چقدر زیاد است ،است، ژن‌ها چه کاری انجام می‌دهند و چه تغییراتی در آنها رخ می‌دهد (مثلاً [[جهش نقطه‌ای|جهش هایجهش‌های نقطه]] در مقابل [[مضاعف شدن ژن|تکثیر ژن]] یا حتی [[پلی پلوئیدی|تکثیر ژنوم]] ). آنها سعی می‌کنند با [[مطالعه هم‌خوانی سراسر ژنوم|واسطه بررسی هایبررسی‌های ارتباطی در کل ژنوم ،]] وراثت پذیری بالایی را که در مطالعات دوقلوی مشاهده می شود ،می‌شود، با این مشکل در پیدا کردن اینکه ژن هاژن‌ها در نتیجه این وراثت پذیری تاثیر دارند ،تأثیر دارند، تطبیق دهند.<ref>{{Cite journal|last=Manolio TA|last2=Collins FS|last3=Cox NJ|last4=Goldstein DB|last5=Hindorff LA|last6=Hunter DJ|last7=McCarthy MI|last8=Ramos EM|last9=Cardon LR|date=2009|title=Finding the missing heritability of complex diseases|url=http://www.nature.com/nature/journal/v461/n7265/full/nature08494.html|dead-url=no|journal=Nature|volume=461|issue=7265|pages=747–753|bibcode=2009Natur.461..747M|doi=10.1038/nature08494|pmc=2831613|pmid=19812666|archive-url=https://web.archive.org/web/20110729160819/http://www.nature.com/nature/journal/v461/n7265/full/nature08494.html|archive-date=29 July 2011}}</ref>
 
یک چالش در مطالعه معماری ژنتیکی این است که [[ژنتیک جمعیت]] کلاسیک که [[سنتز مدرن|سنتز تکاملی مدرن]] را کاتالیز می‌می[[سنتز مدرن|کند]] باید به روز شود تا دانش مولکولی مدرن را در نظر بگیرد. این امر به پیشرفت زیادی در زمینه ریاضیات نیاز دارد تا بتواند داده هایداده‌های توالی DNA را با نظریه تکاملی به عنوان بخشی از یک تئوری [[فرگشت ملکولی|تکامل مولکولی]] مرتبط کند . به عنوان مثال ،مثال، زیست شناسان سعی می کنندمی‌کنند با تشخیص رفت و برگشت‌های انتخابی ،انتخابی، یک ژن را انتخاب کنند.<ref>{{Cite journal|last=Sabeti PC|last2=Reich DE|last3=Higgins JM|last4=Levine HZP|last5=Richter DJ|last6=Schaffner SF|last7=Gabriel SB|last8=Platko JV|last9=Patterson NJ|date=2002|title=Detecting recent positive selection in the human genome from haplotype structure|url=http://www.nature.com/nature/journal/v419/n6909/full/nature01140.html|dead-url=no|journal=Nature|volume=419|issue=6909|pages=832–837|bibcode=2002Natur.419..832S|doi=10.1038/nature01140|pmid=12397357|archive-url=https://web.archive.org/web/20110327154520/http://www.nature.com/nature/journal/v419/n6909/full/nature01140.html|archive-date=27 March 2011}}</ref>
 
چهارم ، سنتز تکاملی مدرن شامل این توافق است که نیروها در تکامل نقش دارند ،دارند، اما در مورد نسبت اهمیت آنها توافقی ندارند .<ref>{{Cite book|date=1988|title=Evolutionary progress|chapter=Progress in evolution and meaning in life|pages=49–79|publisher=University of Chicago Press|last=Provine WB}}</ref> پژوهش حاضر به دنبال تعیین این موضوع است. نیروهای تکاملی شامل [[انتخاب طبیعی]] ، [[انتخاب طبیعی|انتخاب]] [[انتخاب جنسی|جنسی]] ، [[رانش ژن|رانش]] ژنتیکی ،ژنتیکی، پیش نویس ژنتیکیژنتیکی، ،محدودیت‌های محدودیت های رشد ،رشد، تعصب جهش و [[جغرافیای زیستی]] هستند .
 
یک رویکرد تکاملی برای تحقیقات فعلی در زمینه زیست شناسیزیست‌شناسی ارگانیسم و [[بوم‌شناسی|زیست محیطیزیست‌محیطی]] مانند نظریه تاریخ زندگی مهم است . [[ژن‌یابی|حاشیه نویسی ژنها]] و عملکرد آنها به روشهای تطبیقی وابسته است. زمینه زیست شناسیزیست‌شناسی تکاملی تکاملی ("evo-devo") به بررسی چگونگی عملکرد فرآیندهای توسعه می پردازدمی‌پردازد و آنها را در ارگانیسم هایارگانیسم‌های مختلف برای تعیین چگونگی تکامل آنها مقایسه می کندمی‌کند.
 
برخی [[ژورنال علمی|ژورنال هایژورنال‌های علمی]] منحصراً در زیست شناسیزیست‌شناسی تکاملی تخصص دارند ،دارند، از جمله ژورنال هایژورنال‌های ''Evolution'' ،, ''Journal of Evolutionary Biology'' و ''BMC Evolutionary Biology'' . برخی ژورنالها تخصصهای فرعی موجود در زیست شناسیزیست‌شناسی تکاملی را پوشش می دهند ،می‌دهند، مانند ژورنال هایژورنال‌های ''زیست شناسیزیست‌شناسی سیستماتیک'' ، ''زیست شناسیزیست‌شناسی مولکولی و تکامل'' و مجله خواهر آن ''Genome Biology and Evolution'' و ''Cladistics .''
 
مجلات دیگر جنبهجنبه‌های های زیست شناسیزیست‌شناسی تکاملی را با سایر زمینه هایزمینه‌های مرتبط با یکدیگر ترکیب می کنندمی‌کنند. به عنوان مثال ،مثال، ''بوم شناسیبوم‌شناسی مولکولی'' ، ''مجموعه مقالات جامعه سلطنتی لندن سری B'' ، ''زیست شناسیزیست‌شناسی'' ''طبیعت گرایانه آمریکایی'' و ''نظری جمعیت'' ، با اکولوژی و جنبه هایجنبه‌های دیگر زیست شناسیزیست‌شناسی ارگانیسم همپوشانی دارند. همپوشانی با اکولوژی نیز در مجلات مرور ''Trends Ecology and Evolution'' و ''بررسی سالانه اکولوژی ، تکامل و سیستماتیک برجسته است'' . ژورنال هایژورنال‌های ''ژنتیک'' و ''ژنتیک'' ''PLoS'' با سؤالات ژنتیک مولکولی که کاملاً ماهیت تکاملی ندارند همپوشانی دارند. {{Div col}}
* [[Artificial selection]]
* [[Comparative anatomy]] <!--ok, but items like this really ought to be woven into the main text above-->
خط ۴۸:
* [[Quantitative genetics]]
* [[Selective breeding]]
{{Div col end}}{{پانویس|30em}}
 
== برخی از عیوب [[نظریه]] [[تکامل]] ==
۱)عدم توجیه پذیری پیدایش [[اعضای حیاتی]] بدن با تکامل تدریجی:
[["ویلیام جینزِ"]] زیست شناس،زیست‌شناس، در کتاب [["تکامل]] و [[انتخاب طبیعی واقعگرایانه"]] <ref>ویلیام جینز، تکامل و انتخاب طبیعی واقعگرایانه ،واقعگرایانه، ۱۱۰</ref> مینویسدمی‌نویسد: «نظریه تکامل، در توجیه چگونگی پیدایش اعضای بدن، خصوصاخصوصاً اعضای حیاتی ناتوان است؛ زیرا بدن به اعضای حیاتی نیاز مبرم دارد و بدون آنها می‌میرد. این مسئله با تدریجی بودن تکامل و انتخاب طبیعی قابل توجیه نمیباشدنمی‌باشد.
توضیح بیشتر آنکه، اگر پیدایش اعضای بدن را به‌صورت تدریجی و تکاملی قبول کنیم، باید قبول کنیم که این اعضا زمانی ناقص بوده و بعد از قرنها به تکامل رسیدهرسیده‌اند، اند، مثلا؛مثلاً؛ [[قلب]] زمانی ناقص و معیوب بوده و بعد به تکامل رسیده استرسیده‌است. در این حالت سوالیسؤالی که پیش میایدمیآید این است که بدن با قلب ناقص چگونه قرنها زنده مانده استمانده‌است. درحالی که بدن بدون قلب نمیتواندنمی‌تواند [[زنده]] بماند و [[مرگ]] بدن با قلبی ناقص قطعی است.
حال به فرض که قلب به تکامل برسد، اما هنوز رگها و سلولهای خونی به تکامل نرسیده باشند. در این حالت، قلب بدون رگها و [[خون]] چه فایده ای برای بدن خواهد داشت. حالا باید صبر کرد تا چند قرن دیگر سپری شود تا رگها و سپس خون به‌وجود آید. اما سوالیسؤالی که باز هم وجود دارد این است که در طی این قرنها، جاندارانی که قلب و رگها و خونشان هنوز به تکامل نرسیده استنرسیده‌است چگونه [[زنده]] مانده اندمانده‌اند.
این مسئله دربارهدربارهٔ سایر اعضای حیاتی بدن نیز صدق میکندمی‌کند که بدن بدون آنها نمیتواندنمی‌تواند زنده بماند مثل: [[مغز]]، [[کلیه]]ها ،ها، [[شش]] ، [[کبد]]، [[معده]]، [[روده]] و...و…
که وجود اینها برای بدن بسیار لازم و حیاتی است و بدن بدون اینها میمیردمی‌میرد و نسل چنین جاندارانی نابود میشودمی‌شود. اگر کسی [[کلیه]] هایش‌هایش ناقص و معیوب باشند آیا میتواندمی‌تواند زنده بماند؟ چنین کسی اگر [[دیالیز]] نشود بیش از چند روز زنده نخواهد ماند.
سؤال دیگر:موجودی که [[شُش]] ها‌ها یا [[آبشش]] هایش‌هایش ناقص باشند آیا میتواندمی‌تواند [[تنفس]] کند و زنده بماند؟»
 
== لینک های خارجی ==
 
== پیوند به بیرون ==
* {{Commonscat-inline}}