[[پرونده:Fluorodeoxyglucose 18-F skeletal.svg|بندانگشتی|FDG-18 نوعی مونوساکارید است که در [[پت اسکن]] مورد استفاده قرار می‌گیرد.]]
'''تک‌قندی‌ها یا مونوساکاریدها''' {{انگلیسی|Monosaccharide}} زیر واحدهای سازنده [[کربوهیدرات|کربوهیدرات‌ها]] هستند و در است. تک‌قندی‌ها به [[آلدوز|آلدوزها]]، که گروه [[آلدئیده]] بر روی اولین کربن دارند، و [[پنتوز]] است. [[تریوز|تریوزها]] و[[تتروز|تتروزها]] نیز به ترتیب سه و چهار کربن دارند.
مونوساکاریدها (از واژهٔ یونانی monos به معنی تک و sacchar به معنی قند) بنیادی‌ترین واحدهای تشکیل دهندهٔ کربوهیدرات‌ها هستند. مونوساکاریدها، ساده‌ترین قندها هستند و اغلب بی‌رنگ، محلول در آب و جامد کریستالی می‌باشند. برخی از مونوساکاریدها طعم شیرینی دارند. مثال‌هایی از مونوساکاریدها گلوکز (یا همان دکستروز)، گالاکتوز، مانوز هستند که هر سه دارای ۶ اتم کربن و فرمول C6H12O6 می‌باشند. فروکتوز (لوولوز)، گالاکتوز و زایلوز (گزیلوز) مثال‌های دیگری از مونوساکاریدها هستند. مونوساکاریدها واحدهای سازندهٔ دی ساکاریدها مثل ساکاروز و لاکتوز و پلی ساکاریدها مثل نشاسته و سلولز و گلیکوژن هستند.
با صرف نظر از چند مورد استثنا مثل [[دئوکسی ریبوز]]، سایر مونوساکاریدها همگی دارای [[فرمول شیمیایی]] Cx(H2O)y هستند؛ که در آن x باسید از ۳ بزرگ‌تر باشد. مونوساکاریدها بر حسب تعداد کربنی که دارند (x) طبقه‌بندی می‌شوند:
مونوساکارید سه کربنه: تریوز
مونوساکارید چهار کربنه: تتروز
مونوساکارید پنج کربنه: پنتوز
مونوساکارید شش کربنه: هگزوز
مونوساکارید هفت کربنه: هپتوز
...
مونوساکاریدهای پنج کربنه به دو دسته DNA(د اکسی ریبوز نوکلییک اسید) و RNA(ریبوز نوکلییک اسید) تقسیم می‌شوند.(ریبوزها مخصوص فقط قندهای ۵ کربنه‌اند اما فرق بین DNA و RNA این است که RNA فرمول C5H10O5 دارد ولی DNA یک اکسیژن کمتر دارد یعنی C5H10O4 است)
مونوساکاریدهای ۶ کربنه به سه دسته گلوکز (قند طبیعی C6H12O6) فرکتوز (قند میوه) و گالاکتوز (قند موجود در ساختار شیر) نیز تقسیم می‌شوند.
برای مثال مونوساکارید گلوکز یک هگزوز است. مثال‌هایی برای هپتوزها عبارتند از: مانوهپتولوز و سودوهپتولوز که هر دو کتوز هستند (یعنی دارای [[گروه عاملی]] کتون می‌باشند) مونوساکاریدهای دارای هشت اتم کربن یا بیشتر به ندرت در جانداران دیده می‌شوند چون بسیار ناپایدار هستند.
