بهداروند: تفاوت میان نسخهها
محتوای حذفشده محتوای افزودهشده
بدون خلاصۀ ویرایش برچسبها: واگردانی دستی برگرداندهشده حذف حجم زیادی از مطالب منبعدار برداشتن بخش بزرگی از صفحه ویرایشگر دیداری ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
Red-Thinker (بحث | مشارکتها) خنثیسازی ویرایش 30476293 از 5.115.37.191 (بحث)خرابکاری گسترده برچسبها: خنثیسازی ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه ویرایش پیشرفتهٔ همراه |
||
خط ۱۳:
در گذشته، بهداروندها از راه [[دامداری|پرورش دام]]، [[کشاورزی]] و [[باغبانی|باغداری]]، زندگی میگذراندند. بافت [[قالی]] و [[قالی|قالیچه]]، [[گلیم]] و زیلو، جاجیم و خورجین، پلاس، چادر و [[چوقا]]، از مهمترین [[صنایع دستی بختیاری ها|صنایعدستی بهداروندهاست]].
== پیشینه تاریخی ==
در منابع از بهداروندها به عنوان طایفهای قدرتمند و ثروتمند یاد میکنند که اغلب خوانین آنها مناصب ایلی مهم به دست آورده بودند.<ref>(مینورسکی، ۳۷؛ برای خاندان منصبدار هفتلنگ بختیاریوند، نک: کرزن، II/297).</ref>
از وقایع مهم در حیات اجتماعی بهداروندها، میتوان به جنگ و ستیزهای درون ایلی آنها با دورکی باب بختیاری اشاره کرد. رقابت و خصومت، در میان این دو طایفه، سابقهٔ طولانی داشتهاست و خوانین آنها برای کسب منصب [[ایلخانی]]، اغلب با یکدیگر رقابت و مبارزه میکردهاند. ازاینرو، هر طایفه، خان و رئیس خود را [[ایلخانی|ایلخان]]، میشمرد. این طایفهمداری، سبب آشفتگی و اختلاف در تشخیص درست برخی ایلخانان و رهبران طایفه در منابع موجود شدهاست.
در جنگهای میان بهداروند و دورکی، اغلب بابهای: دورکی باب و بابادی باب به جز راکی و احمدمحمدی و گله «خینِ چوی» (خون چوب: پیمان و اتحادی میان دو یا چند طایفه، به این معنا که تا زمان پاک شده خون روی چوب، یار و یاور یکدیگر خواهند بود!) یکدیگر و بهداروند و [[محمود صالح]] [[چهارلنگ]] و همچنین راکی و احمدمحمدی و گله خینچوی هم، بودند.<ref>عکاشه، ۳۵؛ دیگار، ۳۱؛ کریمی، ۲۴۵–۲۴۶</ref> وقتی که اختلافات و نزاعها، بین دو گروه در ایل بختیاری، از راههای مسالمتآمیز و کدخدامنشانه حل نمیشد و به جنگی روی میآوردند، گروه یا گروههایی از بختیاری به یاری حریف ضعیف و کمزور میشتافتند، تا قدرت طرفین دعوا در جنگ، متوازن شود. این همیاران را که احتمالاً همبستگی خونی هم نداشتند، خینچویِ یکدیگر مینامیدند.<ref>حمدالله مستوفی. ''تاریخ گزیده''، به کوشش عبدالحسین نوایی، تهران:۱۳۳۹</ref>
از دیگر وقایع مهم قابل ذکر در تاریخ بهداروندها، جنگهای اسدخانی، [[اسدخان بختیاروند]] رئیس بهداروند، میان سالهای ۱۲۲۵–۱۲۵۶ق/۱۸۱۰–۱۸۴۰م (<ref>سردار اسعد، ۱۱۹؛ مکبن روز، ۱۰۶)</ref> با حبیباللهخان دورکی زراسوند، رئیس شاخهٔ دورکی [[هفتلنگ]] است. در این جنگها هفتلنگها، به دو گروه هوادار حبیبالله خان و اسدخان تقسیم و با هم درگیر شده بودند.<ref>سردار اسعد، ۱۶۸</ref>
اسدخان از سرداران بزرگ بختیاری و مشهور به شیرکش که در دلاوری از مردان بی نظیر زمان خود بود.وی علاوه بر شایستگی های فردی که از او شخصی ممتاز ساخته بود با دو وصلت بر قدرت خود افزون نمود.اول اینکه دختر طهماسب خان راکی را به زنی گرفته و دوم دختر خود را به ازدواج شیرمردی نستوه وشجاع وبی باک به نام نامدارخان منجزی بختیاروند در آورده بود.
او در زمان [[فتحعلیشاه قاجار]] به سبب شورش و اطاعت نکردن از حکومت و درگیریهای فراوان با قوای حکومتی، همراه حبیباللهخان دورکی دستگیر و در [[تهران]]، زندانی شدند. پس از عفو و آزادی، بازگشت به سرزمین بختیاری از آنها خواسته شد، تا زغال و مواد سوختی توپخانهٔ قشون را، از جنگلهای بختیاری تأمین کنند. اسدخان از این کار، سر باز زد، از اینروی، سپاهی به سرپرستی [[محمدعلی میرزا]]، در ۱۲۲۷ قمری، برای سرکوب او به منطقه بختیاری، فرستاده شد.
در این نبرد، که به «جنگ کُلُنچی»، معروف است، سپاه قاجار؛ به فرماندهی [[محمدعلی میرزای دولتشاه]]، به اتفاق قوای [[فرانسه|فرانسوی]] و حمایت حبیبالله خان دورکی و همپیمانانش از آنان، اسدخان و ایل بهداروند را، در منطقه کوهستانی و صعبالعبور «کُلُنچی»، در دامنههای شمالی [[زردکوه بختیاری]]، گرفتار جنگ نمودند. در این نبرد خونین، [[اسدخان بهداروند]]، با همکاری سردارانی همچون داودخان بهداروند، محمودخان بهداروند و حمایت [[ملاعیدی محمد خان منجزی]] ،اسدالله خان منجزی، [[نامدارخان منجزی بزرگ و رییس طایفه منجزی]]، عزیزخان منجزی، تَمبُرخان منجزی، آحسین منجزی (معروف به آحسین قَمه طلا یا آحسین شمشیر شُل)، آشهباز منجزی (معروف به آشهواز حَیسه سوار)، آ شعبان هلیلی، آامان الله بلیوند، آحبیب الله مش مرداسی، آصیدال بک چنگائی (معروف به صیدال بَک)، آمندنی کاله، آمسیح سرخاب بهداروند، [[طهماسب خان راکی]]، محمدیوسف خان احمدمحمدی ، آاسحاق کاهکش، آخسرو حموله و سواران ورزیده و تفنگچیان چیرهدست طایفه [[منجزی]] (معروف به سواران و تفنگچیان رَمُـوری)، حصر خود را شکست و بهداروندها نجات پیدا کردند و به قلعه یا «دژ ملکان»، محل استقرار قبلی خود، که بعداً به «دژ اسدخان» معروف شد، بازگشتند. محمدعلی میرزا، بار دیگر، سپاه را آراست و سالها در پای دژ ملکان، با بهداروندها به جنگ پرداخت. سرانجام، با یکدیگر مصالحه کردند و اسدخان دست از نافرمانی کشید و با محمدعلی میرزای دولتشاه همراه شد.<ref>(سردار اسعد، ۱۶۸–۱۶۹، ۴۰۸–۴۱۱؛ رئیسی، ۱۹–۲۱)</ref>
پس از اسدخان بزرگ (معروف به اسدخان شیرکُش یا شاه اسد بهداروند) پسرش جعفرقلی خان، ریاست بهداروندها را به دست گرفت. او در سال ۱۲۶۰قمری پس از قتلعام و کشتار ناجوانمردانه [[نامدارخان منجزی]] و عموزادگانش (اولاد سلیمان خان) معروف به [[تیپ سوار بهداروند]] (از دو طایفه [[علاءالدّین وند]] و [[منجزی]]) در پی شورش و سرپیچی از حکومت مرکزی به دستور [[حشمتالدوله]]، حاکم [[لرستان]] و [[بروجرد]]، در سال ۱۲۸۵ قمری، به قتل رسید.
برخی منابع [[جعفرقلی خان بهداروند]] را با [[جعفرقلیخان دورکی]] پدربزرگ [[علیقلی خان سردار اسعد]]، که میان سالهای ۱۲۵۶–۱۲۶۵ قمری/۱۸۴۰–۱۸۴۹ میلادی [[ایلخانی|ایلخان]] بختیاری بود، اشتباه گرفتهاند.
== جستارهای وابسته ==
|