مشهورترین لپتون، [[الکترون]] است که مستقیماً با تمام ویژگی‌های شیمیایی مرتبط است. دو ردهردهٔ اصلی لپتون‌ها عبارتندشامل ازبر: لپتون‌های دارای [[بار الکتریکی]] (که به آن‌هاآنها لپتون‌های الکترون-مانندالکترون‌مانند هم می‌گویند) و لپتون‌هالپتون‌های خنثی ( که به نام [[نوترینو]] شناخته می‌شوند). لپتون‌های باردار می‌توانند با ذرات دیگر ترکیب شده و [[فهرست ذرات بنیادی#ذرات ترکیبی|ذرات مرکب]] مختلفی مانند [[اتم]] یا [[پوزیترونیوم]] تشکیل دهند، اما نوترینوها به ندرت با چیزی برهمکنشبرهم‌کنش دارند و از این رو به ندرت مشاهده می‌شوند.
شش گونه لپتون وجود دارد که به هر یک از آن‌هاآنها یک [[مزه (فیزیک ذره‌ای)|مزه]] گفته می‌شود و در سه [[نسل (فیزیک ذرات)|نسل]] مختلف طبقه‌بندی می‌شوند.<ref name="HyperphysicsLepton">
{{cite web
|author=R. Nave
خط ۴۵:
}}</ref>
نسل نخست ''لپتون‌های الکترونی'' هستند که شامل [[الکترون]] ({{SubatomicParticle|Electron-}}) و [[الکترون نوترینو]] ({{SubatomicParticle|Electron neutrino}}) می‌شوند. نسل دوم ''لپتون‌های میونی'' هستند که شامل [[میون]] ({{SubatomicParticle|Muon-}}) و [[میون نوترینو|میون‌نوترینو]]({{SubatomicParticle|Muon neutrino}}) می‌شوند؛ و نسل سوم ''لپتون‌های تائونی'' هستند که شامل [[تاو]] ({{SubatomicParticle|Tau-}}) و [[تاو نوترینو]] ({{SubatomicParticle|Tau neutrino}}) می‌شوند.
الکترون‌ها کمترین جرم را در بین لپتون‌هالپتون‌های باردار داراستدارند. میون‌ها و تاوهای سنگین‌تر به سرعت در یک فرایند [[واپاشی ذره]] به الکترون تبدیل می‌شوند: تبدیل از حالتی با جرم بیشتر به حالتی با جرم کمتر. الکترون‌ها پایدار هستند و فراوان‌ترین لپتون باردار در جهان می‌باشند،هستند، در حالیکه میون و تاو تنها در برخوردهای پرانرژی به وجود می‌آیند (مانند برخوردهای مربوط به [[پرتو کیهانی]] و همچنین [[شتاب‌دهنده ذره‌ای|شتاب‌دهنده‌های ذرات]]).
لپتون‌ها ویژگی‌های ذاتی مختلفی مانند [[بار الکتریکی]]، [[اسپین]] و [[جرم (فیزیک)|جرم]] دارند. هر چند که برخلاف [[کوارک|کوارک]]ها، لپتون‌ها در معرض [[برهم‌کنش هسته‌ای قوی]] نیستند. اما با سه نیروی بنیادی دیگر برهم‌کنش دارند: [[گرانش]]، [[الکترومغناطیس]] (به‌جز نوترینوها که بار الکتریکی ندارند) و [[برهم‌کنش هسته‌ای ضعیف]]. به ازای هر مزه لپتون یک [[پادذره]] متناظر وجود دارد، که با نام '''پادلپتون''' شناخته می‌شود و تنها تفاوت آن با لپتون متناظرش در علامت برخی از ویژگی‌های آن است. البته با وجود اینکه بر مبنای برخی نظریه‌ها نوترینوها هم ممکن است پادذرهپادذرهٔ متناظری داشته باشند، اما در حال حاضر نمی‌دانیم که این موضوع صحت دارد یا خیر.
نظریه‌پردازی در مورد نخستین لپتون باردار، یعنی الکترون، در اواسط قرن نوزدهم توسط دانشمندان متعددی آغاز شد<ref name="farrar">
خط ۹۸:
|bibcode = 1937PhRv...51..884N |last2=Anderson
}}</ref>
پس از کمی بررسی مشخص شد که میون، ویژگی‌های مورد انتظار از یک مزون را ندارد/۷ بلکه بیشتر به الکترون شبیه است و تنها جرم بیشتری دارد. تا سال ۱۹۴۷ طول کشید تا مفهوم لپتون به عنوان خانواده‌ای از ذرات بنیادی پیشنهاد گردد.<ref name=LAS/> نخستین نوترینو، یعنی الکترون‌نوترینو توسط [[ولفگانگ پاولی]] در سال ۱۹۳۰ پیشنهاد شد تا بتوان برخی از ویژگی‌های [[واپاشی بتا]] را توضیح داد.<ref name=LAS/> مشاهده آن نخستین بارنخستین‌بار در آزمایش کووان-راینز توسط کلاید کون و فردریک رینز در سال ۱۹۵۶ انجام شد.<ref name=LAS>
{{cite journal
|author=
خط ۲۰۹:
|display-authors=29
}}</ref>
تاو نوترینو تا ماه جولایژوئیه سال ۲۰۰۰ مشاهده نشده‌بود و در آن زمان توسط آزمایش دونات در [[آزمایشگاه فرمی]] کشف شد.<ref name=tauonpress>
{{cite press
|author=
خط ۲۵۷:
}}</ref>
لپتون‌ها بخش مهمی از [[مدل استاندارد]] هستند. الکترون‌ها در کنار [[پروتون]] و [[نوترون]] یکی از اجزای تشکیل‌دهندهتشکیل‌دهندهٔ [[اتم|اتم‌ها]] هستند. [[اتم اگزاتیک|اتم‌های غیرعادی]] که به جای الکترون، میون یا تاو داشته‌باشند نیز قابل ساخت هستند. همچینیهمچنین می‌توان ذرات لپتون-پادلپتون مانند [[پوزیترونیوم]] تشکیل داد.
