علیت: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
جزبدون خلاصۀ ویرایش برچسب‌ها: ویرایشگر دیداری ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه وظیفه تازه‌وارد |
←رابطهٔ معلول و علت هستی‌بخش (علت تامّه)[۱][۲]: ساده سازی کلمات برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
||
خط ۳۷:
== رابطهٔ معلول و علت هستی‌بخش (علت تامّه)<ref>اصول فلسفه و روش رئالیسم، ج ۳، صص ۱۱۳–۱۱۰.</ref><ref>عبدالرسول عبودیت، درآمدی بر فلسفهٔ اسلامی، فصل ۸، صص ۱۱۴–۱۰۵.</ref> ==
یکی از پرسش‌های اساسی در باب علیت، چگونگی پیوند معلول و علت فاعلی است. به عبارت دیگر، اینکه گفته می‌شود علت به معلول وجود می‌دهد، به چه معناست؟ آیا علت وجود را از جایی برداشته و به معلول ارائه می‌کند، همان‌طور که کسی هدیه‌ای به دوست خود تقدیم می‌کند؟ چنین تصوری تناقض‌آمیز است. برای روشن شدن مطلب، ابتدا باید دید در <nowiki>دادوستدهای</nowiki> رایج چه مؤلفه‌هایی وجود دارد؛ آنگاه چگونگی افاضهٔ وجود به معلول از سوی علت را سنجید و ارزیابی کرد. در <nowiki>دادوستدهای</nowiki> معمولی ۴ یا ۵ مؤلفه قابل شناسایی است. به عنوان مثال، اگر «
# دهنده:
# گیرنده:
# شیء داده‌شده: کتاب
# دادن: کار یا حرکتی که از
# گرفتن: کار و حرکتی که
موارد ۳–۱ ذَوات و اشیایی مستقل از یکدیگرند و هریک بدون دیگری وجود دارند. اما موارد ۴ و ۵ هیچ هویت مستقلی ندارند، زیرا حقیقت آن‌ها چیزی جز فعل و کار نیست و هر کاری قائم به فاعل و کنندهٔ کار است و بدون آن امکان وجود نخواهد داشت. اکنون باید دید که آیا علت و معلول نیز چنین رابطه‌ای دارند، یعنی در آن مؤلفه‌های فوق به شرح زیر وجود دارند؟
# وجود دهنده: علت
| |||