تاریخ ترکمانچای به دوران [[سلجوقیان]] و [[اتابکان]] بازمی‌گردد. در این دوره گروهی از [[ترکمانتُرکمان]] مهاجرت خود را به [[آذربایجان]] آغاز کردند و هم‌زمان دسته‌ای از آن‌ها در این شهر سکونت گزیدند و نام آن به ترکمان کندی و به تدریج ترکمان و ترکمن تغییر کرد. هم چنین در قرن نهم [[کلاویخو]] نام این شهر را به صورت تونگلار و توکلر ضبط نموده و مردم آن را ترکمن نامیده‌است. بعضی از مناطق ترکمانچای قدیمی است از جمله منطقه بروانان که امروزه روستایی به آن نام وجود ندارد اما ناحیه بروانان چندین دهستان را در تقسیمات کشوری امروز شامل می‌شود. نام بروانان نخستین بار در قرن پنجم و ششم به عنوان شهری کوچک در آذربایجان ذکر شده‌است. در سال ۱۲۹۵ [[ناصرالدین شاه]] در راه سفر به فرنگ وارد ترکمانچای شده‌است. از آثار باستانی ترکمانچای می‌توان به تپه باستانی بروانان در یک کیلومتری جنوب غربی روستای صومعه علیا و تپه خاکستر (در ترکی آذربایجانی: کول تپه) در حدود یک کیلومتری شرق این شهر اشاره کرد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=دانشنامه جهان اسلام بنیاد دائرة المعارف اسلامی|نشانی=https://rch.ac.ir|وبگاه=دانشنامه جهان اسلام بنیاد دائرة المعارف اسلامی|بازبینی=2020-09-17|کد زبان=Persian|نام=خسرو|نام خانوادگی=خسروی /;|نویسنده=|تاریخ=|archive-date=12 نوامبر 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20191112223703/https://rch.ac.ir/}}</ref>
