استان بوشهر: تفاوت میان نسخه‌ها
| [نسخهٔ بررسی‌نشده] | [نسخهٔ بررسی‌نشده] |
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
بدون خلاصۀ ویرایش برچسب‌ها: ویرایشگر دیداری ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
ابرابزار |
||
خط ۲۳:
این استان از دو بخش [[دشت|جلگه‌ای]] و [[کوهستان|کوهستانی]] تشکیل شده که دارای [[پوشش گیاهی]] ضعیفی است. [[جانور|جانوران]] موجود در این استان به دو قسمت خشکی زیست و دریایی زیست تقسیم می‌شود. [[آب‌وهوا|آب و هوای]] این استان گرم و خشک است اما در نوار ساحلی به دلیل مجاورت با خلیج پارس، گرم و مرطوب است و به دلیل بالا رفتن رطوبت موجود در هوا، پدیده «[[شرجی]]» از ویژگی‌های آب و هوایی این استان است. در برخی نواحی، گاهی اوقات بارش [[برف]] نیز رخ داده‌است.
وجود معابد و کاخ‌های سلسله‌های بزرگ و مشهور گذشته در نقاط مختلف این استان نشان از تاریخ کهن این استان ([[ایلام (تمدن)|عیلامی‌ها]] و [[
مردم این استان اکثراً با [[زبان فارسی]] ([[گویش بوشهری]]) صحبت می‌کنند اما در شمال استان (شهرستان‌های [[شهرستان گناوه|گناوه]] و [[شهرستان دیلم|دیلم]]) با گویش نزدیک به [[زبان لری|لری]] و در نقاطی دیگر مانند [[جزیره شیف]]، [[شهرستان کنگان|کنگان]]، و [[شهرستان عسلویه|عسلویه]] به [[زبان عربی]] صحبت می‌کنند. نژاد و قوم «بوشهری» از اختلاط اقوام مختلفی اعم از [[سامی (قوم)|سامی]]، [[ایلام (تمدن)|عیلامی]]، [[سومر|سومری]]، [[نژاد نوردیک|نوردیک]]، [[مردم عرب|عرب]]، [[مردم لر|لر]]، [[سیاه‌پوست]]، [[مردمان دراویدی|دراویدی]]، و [[بهبهان|بهبهانی]] بوجود
استان بوشهر سومین اقتصاد بزرگ کشور است و رتبه اول [[درآمد سرانه]] را در کشور دارا است. ترکیبی از اقتصادهای بزرگ و متنوع مانند [[نفت]] و [[گاز طبیعی|گاز]] و [[صنعت پتروشیمی|پتروشیمی]]، [[نیروگاه
== نام ==
[[پرونده:Admiralty Chart No 2837b Navy map of the Persian Gulf western sheet, Published 1862.jpg|بندانگشتی|تصویر یک نقشه قدیمی در سال
گفته می‌شود که نام «بوشهر» تصحیف و تحریف شده «بوخت اردشیر» به معنی شهر رهایی و شهری که اردشیر در آن رهایی یافت، است. اعراب آن را «البوشهر» می‌نامیدند که کوتاه شده آن «ابوشهر» است. از آجر نوشته‌های متعلق به دوران عیلامی که بدست آمده، معلوم شده‌است که در آن دوران به آن «لیان» می‌گفته‌اند. همچنین اولین بار در کتاب معجم البلدان یاقوت حموی و فارسنامه ابن بلخی (تحریر شده سالهای ۱۰۸۰–۱۰۹۰ میلادی) از بوشهر نام برده شده‌است. در زمان اردشیر بابکان، در حدود ۱۲ کیلومتری شهر بوشهر، «رام اردشیر» احداث شد که در حال حاضر به خرابه‌های آن «ریشهر»
== پیشینه ==
خط ۴۶:
این منطقه به دلیل موقعیت خاص خود، در نظر بیگانگان بوده‌است. بعنوان نمونه هلندی‌ها و انگلیسیها به دلیل رقابت‌های تجاری بارها در این منطقه خطرات و حوادث بوجود آوردند. در دوره کریم خان زند، بیگانگان در این منطقه بسیار نفوذ پیدا کردند. در همین دوره، هلندی‌ها جزیره خارگ را بعنوان مستعمره هلند تسخیر کردند و مردم بوشهر و جنوب به سرداری میرمهنای بندر ریگی، هلندی‌هایی که قدرت اول خلیج فارس بودند را از خارگ و خلیج فارس بیرون کردند.<ref>{{پک|حمیدی|۱۳۸۴|ک=استان زیبای بوشهر|ص=44}}</ref> بوشهر به قدری برای انگلیسیها اهمیت داشت که دو بار در سالهای ۱۸۵۸ و ۱۹۱۵ توسط آنها اشغال شد. در هر دو بار، مردم استان بوشهر به مبارزه با انگلیسیها پرداختند. بوشهر به قدری برای کشورها و قدرت‌های آن دوره مهم بود که کشورهای فرانسه، روس، ایتالیا، آلمان، و عثمانی در آن دارای کنسولگری بوده‌اند و بازرگانانی از نروژ، پرتقال، هند، و عثمانی در این شهر تأسیسات و تشکیلاتی داشته‌اند.<ref name=ToolAutoGenRef2>{{پک|اردکانیان و همکاران|۱۳۸۳|ک=راهنمای گردشگری در استان بوشهر|ص=14}}</ref><gallery mode="packed">
پرونده:Reis ali delvari.jpg|[[رئیسعلی دلواری]]
پرونده:Koosh-Ab Battle Persia British cavalry charge.jpg|[[جنگ خوشاب]] سال
پرونده:KITLV A682 - Brits residentiekantoor te Bandar e Bushehr in Iran, KITLV 81780.tiff|محل اقامت انگلیسیها در بوشهر سال
پرونده:The tomb of general.JPG|[[قبر جنرال]]
پرونده:لوح هخامنشی کاخ بردک سیاه.jpg|لوح هخامنشی [[کاخ بردک‌سیاه]] (شهر باستانی [[تموکن]])
خط ۵۴:
== جغرافیا ==
=== موقعیت ===
استان بوشهر از شمال به قسمت کوچکی از
{{موقعیت استان بوشهر}}
خط ۷۰:
{{legend|#d2691e|مرتفع}}]]
استان بوشهر از دو بخش جلگه‌ای حاشیه ساحلی غربی و کوهستانی نوار شرقی منتهی‌الیه زاگرس جنوبی تشکیل شده‌است.<ref name=":0"/>
==== ارتفاعات ====
استان بوشهر که ادامهٔ زاگرس فارس می‌باشد گچ‌ترش (رشته‌کوه) نام دارد. در نواحی جنوبی ارتفاعات به دریا نزدیک می‌شوند و به ارتفاعات نوکند مشهورند. قلل درانگ - کلات بوریال مند و کجور در رشته کوه کار یا کارتنگ سواحل تنگستان قرار دارند.
سطر ۷۷ ⟵ ۷۸:
بصورت نوار کم عرض در راستای ساحل خلیج فارس قرار دارد که در اثر رسوب گذاری رودهای استان بوجود آمده‌است. جلگه ساحلی استان بوشهر به جز در مناطقی که رودها به دریا منتهی می‌شوند دارای عرض کم و باریک هستند. بعنوان نمونه در امتداد رود دالکی و دهانهٔ رود حله دارای ۷۰ کیلومتر و در امتداد رود مند دارای ۱۲۰ کیلومتر عرض می‌باشد؛ و اغلب خاک منطقه شور و قلیایی است.<ref name=ToolAutoGenRef3>{{پک|کنین|۱۳۹۱|ک=جغرافیای استان بوشهر|ص=22}}</ref>
====
در استان بوشهر بنا به دلایلی هیچ رودخانه دایمی از آن سرچشمه نمی‌گیرد. این دلایل عبارتند از: گرمی هوا، کمی بارش، نبود ارتفاعات بلند، قرار نگرفتن در مسیر بادهای باران آور و عدم جذب رطوبت کافی. همه رودخانه‌های استان از استانهای فارس و کهگیلویه و بویراحمد سرچشمه می‌گیرند. رودخانه‌های دایمی بوشهر عبارتند از: موند (مند)، دالکی، شاپور، و حله. رودخانه‌های فصلی نیز عبارتند از: اهرم، شور گناوه، دره آبداری، و درهٔ گپ.<ref>{{پک|کنین|۱۳۹۱|ک=جغرافیای استان بوشهر|ص=42-43}}</ref>
آبهای معدنی و چشمه‌های استان بوشهر شامل آبهای کلردار، گوگردی، و کلروسولفاته است که دارای خواص درمانی می‌باشند. چشمه‌ها و آبهای معدنی استان عبارتند از: آب گرم دالکی، آب گرم برازجان، آب گرم خانیک، آب گرم اهرم، آب گرم میراحمد، آب گرم قوچارک، آب گرم نیکو، آب گرم گنویه (گنوی)، آب گرم میانلو، چشمه فاریاب (سرد)، چشمه بنیان (سرد).<ref>{{پک|کنین|۱۳۹۱|ک=جغرافیای استان بوشهر|ص=51}}</ref>
==== جغرافیای طبیعی و پوشش گیاهی ====
استان بوشهر در برخی نواحی دارای پوشش گیاهی ضعیف و در بقیه نواحی فاقد پوشش گیاهی است. علت این موضوع مجاورت با خلیج فارس، کمی ارتفاع، کمبود بارندگی، درجه حرارت بالا، و عدم حاصلخیزی خاک است. استان بوشهر فاقد جنگل صنعتی
پوشش گیاهی استان بوشهر بسته به موقعیت جغرافیایی منطقه فرق می‌کند. در مناطق گرم و خشکی چون مناطق حفاظت‌شده [[منطقه حفاظت‌شده مند|مند]] و [[منطقه حفاظت‌شده حله|حله]] و [[پارک ملی نایبند]] درختان غالب گونه‌های بومی [[آکاسیا]]، [[کهور ایرانی]]، [[کنار (سرده)|کنار]]، و [[گز (درخت)|گز]] است. در کنار رودخانه‌ها [[نی (گیاه)|نی]] و [[لوئی (گیاه)|لوئی]] نیز می‌رویند.<ref>{{پک|عبدلی|کیابی|مصطفوی|موسوی|۱۳۸۸|ک=اطلس حیات وحش بوشهر|ص=۶۷|زبان=}}</ref> [[جنگل حرا|جنگل‌های حرا]] نیز از جمله جنگل‌های معروف استان هستند که در مقیاس جهانی واپسین محدوده پراکنش جهانی آنها در کرانه‌های شمال غربی آسیا به‌شمار می‌روند. بیشترین اجتماع این جنگل‌ها در استان در [[خلیج نایبند]] است.<ref>{{پک|اردکانیان و همکاران|۱۳۸۳|ک=راهنمای گردشگری در استان بوشهر|ص=15}}</ref>
=====
پارک‌های جنگلی در استان بوشهر عبارتند از چاه کوتاه، فضای سبز بنه گز، بندر ریگ، بردخون.<ref name=ToolAutoGenRef4/>
===== پارک‌های ملی و مناطق حفاظت شده =====
پارک‌های ملی و مناطق حفاظت شده استان بوشهر عبارتند از: [[منطقه حفاظت‌شده مند]]، [[منطقه حفاظت‌شده نایبند]]، [[منطقه حفاظت‌شده حله]]، [[پناهگاه حیات وحش کوه‌سیاه]]،<ref name=":0"/><ref>{{پک|کنین|۱۳۹۱|ک=جغرافیای استان بوشهر|ص=58-65}}</ref> پرونده:پارک ملی دریایی نایبند.jpg|[[پارک ملی نایبند]]
پرونده:طبیعت جزیره خارک (پوشش گیاهی، آهو، پرندگان).jpg|طبیعت [[جزیره خارگ]] (پوشش گیاهی، آهو، پرندگان)
پرونده:کلوت های مُند - استان بوشهر.jpg|
پرونده:گنبد نمکی جاشک - بوشهر.jpg|[[گنبد نمکی جاشک]]
پرونده:Shiraz - Bushehr Road - Dalaki - panoramio.jpg|[[رود دالکی]]
سطر ۱۰۱ ⟵ ۱۰۳:
{{همچنین ببینید|فهرست جانوران استان بوشهر}}
[[پرونده:مرغان دریایی ساحل بوشهر.jpg|بندانگشتی|مرغان دریایی ساحل بوشهر]]
استان بوشهر به دلیل قرار داشتن در کنار آب، دارای ماهیانی در فهرست [[زیاگان]] خود است که شامل ۱۷ [[گونه (زیست‌شناسی)|گونه]] در ۹ [[تیره (زیست‌شناسی)|تیره]] مختلف می‌شوند. بیشتر این‌گونه‌ها از تیره [[کپورماهیان]] هستند و یک گونه از آنها ([[گربه‌ماهی|گربه‌ماهی‌ای]] با نام علمی ''Glyptothorax silviae'') [[بوم‌زادی|بوم‌زاد]] این ناحیه است. در رودخانه‌های این استان همچنین می‌توان گونه‌های اقتصادی باارزش همچون [[شیربت]] را نیز پیدا کرد.<ref>{{پک|عبدلی|کیابی|مصطفوی|موسوی|۱۳۸۸|ک=اطلس حیات وحش بوشهر|ص=۷|زبان=}}</ref> از دیگر جانوران دریایی مهم
[[پرونده:Crested Tern breeding plumage.jpg|بندانگشتی|[[پرستوی دریایی کاکلی بزرگ]] از جمله پرندگان ساکن در جزیره‌های استان است.]]
سطر ۱۱۷ ⟵ ۱۱۹:
=== جزایر و شبه جزایر ===
استان بوشهر از جمله استانهایی است که به دلیل مجاورت با خلیج فارس دارای جزایر و شبه جزایر متعددی می‌باشد. این جزایر و شبه جزایر عبارتند از: خارک (خارگ)، خارکو، شیف، ام‌الگُرم، نخیلو، فارسی، جبرین (تهمادو)، خان، بیدو، گُرم، عباسک و پیرزنگی، متاف، مرغی، چراغی.<ref>{{پک|اردکانیان و همکاران|۱۳۸۳|ک=راهنمای گردشگری در استان بوشهر|ص=46}}</ref><ref>{{پک|کنین|۱۳۹۱|ک=جغرافیای استان بوشهر|ص=66-72}}</ref>
=== استان خلیج فارس ===
از سال ۱۳۸۱ که تحریف نام [[خلیج فارس]] ابعاد بیشتری گرفت عده‌ای برای صیانت از نام خلیج فارس راهکارهایی دادند از جمله پیشنهاد دادند که استان بوشهر به استان خلیج فارس تغییر نام پیدا کند. اما این پیشنهادها همواره با مخالفت بعضی نمایندگان یا بعضی افراد روبه‌رو شد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=تشکیل استان خلیج فارس|نشانی=https://www.http://www.bultannews.com/fa/news/66107|وبگاه=fa|تاریخ=13 آذر 1390|بازبینی=2021-09-02|کد زبان=fa|نام=بولتن نیوز {{!}}|نام خانوادگی=bultannews.com}}</ref> عده‌ای نیز پیشنهاد دادند که استان جدیدی متشکل از جزایر خلیج فارس بنام استان خلیج فارس به مرکزیت [[جزیره ابوموسی|جزیرهٔ ابوموسی]] تشکیل شود اما همهٔ این پیشنهادها تاکنون بلاتکلیف مانده‌است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=تشکیل استان خلیج فارس به مرکزیت بوموسی و تبدیل جزایر به منطقه آزادتجاری|نشانی=https://www.asriran.com/fa/news/113586|وبگاه=fa|تاریخ=20 اردیبهشت 1389|بازبینی=2021-09-02|کد زبان=fa|نام=عصر|نام خانوادگی=
=== زمین‌لرزهٔ ۱۳۹۲ ه.ش ===
سطر ۱۵۹ ⟵ ۱۶۲:
زبان مردم بوشهر در بیشتر مناطق فارسی است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=گویش مردم استان بوشهر|نشانی=http://bgrows.ir/index.php/2015-04-11-05-33-42/2015-04-11-05-45-05/2015-04-19-05-15-09/119-2015-04-11-05-55-18/357-2015-05-26-05-13-05|وبگاه=bgrows.ir|بازبینی=2021-09-02|archive-date=1 اکتبر 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20191001211310/http://bgrows.ir/index.php/2015-04-11-05-33-42/2015-04-11-05-45-05/2015-04-19-05-15-09/119-2015-04-11-05-55-18/357-2015-05-26-05-13-05}}</ref> مناطق شمال این استان با گویشی از [[زبان لری]] تکلم می‌کنند. برخی از اهالی [[جزیره شیف|جزیرهٔ شیف]] و بنادر [[کنگان]] و [[عسلویه]] نیز به زبان [[عربی]] صحبت می‌کنند. بعلاوه، زبان مردم بوشهر تحت تأثیر لهجه‌های بلوچی و شبانکاره ای قدیم به زبان سغدی، ایجی بوده که از گویش‌های فرعی عصر اتابکان فارس است و هر کدام با لهجه‌های گیلکی، کردی، خراسانی، و دیگر لهجه‌های ایرانی هم ریشه و ارتباط دارد. مردم سواحل [[خلیج فارس]] و جزایر آن به گویشی صحبت می‌کنند که رگه‌هایی از گویش‌ها و زبان‌های شبانکاره ای، [[بلوچی]]، [[ترکمنی]]، کردی و برخی واژه‌های [[زبان انگلیسی|انگلیسی]]، [[هلندی]]، [[زبان پرتغالی|پرتغالی]]، [[زبان هندی|هندی]] و عربی، و ترکی را دارا است ولی استخوان‌بندی و ریشهٔ آن فارسی است.<ref>{{پک|اردکانیان و همکاران|۱۳۸۳|ک=راهنمای گردشگری در استان بوشهر|ص=81}}</ref>
در استان بوشهر مردم شهرستان‌های جنوبی، یعنی [[شهرستان دشتستان|دشتستان]]، [[شهرستان تنگستان|تنگستان]]، [[شهرستان دشتی|دشتی]]، [[شهرستان دیر|دیر]]، [[شهرستان کنگان|کنگان]] و [[شهرستان جم|جم]] به [[زبان فارسی]] و مردم دو شهرستان شمالی [[شهرستان گناوه|گناوه]] و [[شهرستان دیلم|دیلم]] نیز به [[زبان لری]] سخن می‌گویند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=ایرنا:
لهجه‌های فارسی به گویش بردستانی، دشتی، تنگستانی، کازرونی در این استان رواج دارد و این لهجه‌ها کاملاً با لهجه‌های شمال و شمال غربی استان فارس مانند لری، فارسی، و سیوندی ارتباط دارد.<ref>{{پک|کنین|۱۳۹۱|ک=جغرافیای استان بوشهر|ص=86}}</ref>
سطر ۱۶۵ ⟵ ۱۶۸:
با توجه به کشفیات [[باستانشناسی]] و مدارک مکتوب [[تاریخ|تاریخی]]، معلوم گردیده‌است که بخش‌های گوناگون ایران از جمله استان بوشهر سکونت‌گاه نژادها و گروه‌های گوناگونی بوده‌است. پیش از ورود و استقرار [[آریائیان]] در منطقهٔ بوشهر، نژادهای بومی در این سامان می‌زیسته‌اند و مدارکی که از [[عصر حجر]]، کاکولیتیک و برنز (مفرغ) قدیم باقی‌مانده‌است بر این قضیه گواهی می‌دهد که افزون‌بر نژاد مدیترانه‌ای، نژادهای دیگر مانند: [[قوم دراویدی|دراویدی]]، [[سیاه‌پوست]]، [[سامی]]، [[عیلامی]]، [[سومری]]، [[نوردیک]]، [[عرب]] در سرزمین بوشهر سکونت داشته‌اند یا به مرور به این منطقه مهاجرت کرده‌اند؛ و فرهنگ‌های متفاوتی در آنجا با هم اختلاط یافته بوده‌است.<ref>{{پک|کنین|۱۳۸۷|ک=جغرافیای طبیعی و انسانی بوشهر}}</ref>
گفته شده که قبل از ورود قوم آریاییان در این استان، نژادهای بومی در این منطقه زندگی
پرونده:Map of Luri-inhabited provinces of Iran, according to a poll in 2010.PNG|درصد قوم لر استان بوشهر نسبت به دیگر استانها
پرونده:Map of Arabian-inhabited provinces of Iran, according to a poll in 2010.PNG|درصد قوم عرب استان بوشهر نسبت به دیگر استانها
سطر ۱۷۵ ⟵ ۱۷۸:
== فرهنگ ==
از نقاط برجسته فرهنگی بوشهر می‌توان به سینه زنی بوشهری، دُم دُم سحری، شروه خوانی، چاووشی خوانی اشاره کرد. موسیقی بوشهر به سه دسته بزم و شادی، عزا و سوگواری، و موسیقی حماسی دسته‌بندی می‌شود.<ref name=ToolAutoGenRef5>{{پک|اردکانیان و همکاران|۱۳۸۳|ک=راهنمای گردشگری در استان بوشهر|ص=142}}</ref>
پرونده:کنسرت ارکسترال علیرضا قربانی در بوشهر.jpg|کنسرت ارکسترال علیرضا قربانی در بوشهر
پرونده:تعزیه بوشهر.jpg|تعزیه در استان بوشهر
سطر ۱۸۵ ⟵ ۱۸۸:
=== صنایع دستی ===
سوغاتی‌ها و صنایع دستی استان بوشهر عبارتند از:
* ره‌آورد خوراکی: [[خرما]]، [[ارده]]، [[ماهی]]، [[میگو]] و [[مسقطی]]
* صنایع دستی: [[گبه]]، [[گلیم]]، [[نمدمالی]]، [[حصیربافی]]، [[سوزن دوزی]]، [[زنبیل]] و [[سبد]]، [[جارو]]، [[سفالگری]]، [[مشک]]، [[لنج|لنج‌سازی]]، [[قایق]]سازی، توربافی، [[تونیره]] بافی، و [[دولچه]]<ref name="mj26">ماهنامه جهانگردان، صاحب امتیاز: سجاد محمدی، شماره ۲۶، فروردین ۱۳۹۱، ص ۱۲۲</ref>
سطر ۲۰۰ ⟵ ۲۰۳:
== اقتصاد ==
[[پرونده:ایران چک 100هزار تومانی با تصویر میدان گازی پارس جنوبی.jpg|بندانگشتی|تصویر پشت ایران چک
[[پرونده:KITLV A682 - Achtergevel van de Imperial Bank of Persia te Bandar e Bushehr in Iran, KITLV 81782.tiff|بندانگشتی|ساختمان بانک سلطنتی در بوشهر سال
با وجود اینکه در این استان حدود ۹ درصد کل ذخایر گازی جهان و حدود ۴۸ درصد کل ذخایر گاز غنی شده میادین مستقل کشور وجود دارد و بزرگترین میدان‌های نفتی محدوده فلات قاره ایران در این استان است اما اقتصاد آن در وهله اول متکی به کشاورزی، دامداری، و شیلات و سپس تجارت و بازرگانی است.<ref>{{پک|کنین|۱۳۹۱|ک=جغرافیای استان بوشهر|ص=136}}</ref> استان بوشهر سومین اقتصاد بزرگ کشور است. در سال ۱۳۹۸ با تولید ناخالص داخلی آن حدود ۲۰۲ هزار میلیارد تومان اعلام شد که بزرگترین بخش اقتصادی آن مربوط به «
البته متأسفانه این آمارها نشان دهنده رونق اقتصادی یا بالاتر بودن رفاه اقتصادی این استانها نبوده‌است. در واقع ممکن است که به لحاظ متغیرهایی چون بیکاری، قدرت خرید، و… وضعیت بهتری نسبت به دیگر استانها داشته باشند اما اختلاف درآمدی بین طبقات مختلف مردم بیداد می‌کند؛ مثلاً با وجود اینکه استان خوزستان ۱۵ درصد از درآمد کشور در سال ۹۸ را به خود اختصاص داده یا استان تهران بالاترین درآمد را داشته اما شکاف طبقاتی در این استانها بالا است. این موضوع بر کسی پوشیده نیست بطوری که حتی عده ای به اساسی‌ترین نیازهای زندگی مانند آب دسترسی کافی ندارند. یکی دیگر از شاخص‌های بسیار خوب برای بررسی وضعیت اقتصادی یک استان «درآمد سرانه» است. درآمد سرانه نشان می‌دهد که به ازای هر یک نفر چه میزان کالا و خدمات تولید یا چه میزان درآمد حاصل شده‌است. استان بوشهر با درآمد سرانه ۱۶۲ میلیونی و استان خوزستان با ۱۰۰ میلیون به ترتیب جایگاه‌های اول و دوم را به خود اختصاص می‌دهند. این آمارها نشان می‌دهد که با وجود درآمد بسیار زیاد استان بوشهر برای کشور اما مردم این استان سهم کمی از این درآمدها دارند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=۷۰ درصد درآمد کشور در اختیار ۱۰ استان|نشانی=http://www.alef.ir/news/3990624073.html|وبگاه=جامعه خبری تحلیلی الف|بازبینی=2021-09-03|کد زبان=fa|archive-date=3 سپتامبر 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210903112817/https://www.alef.ir/news/3990624073.html}}</ref>
سطر ۲۱۱ ⟵ ۲۱۴:
=== کشاورزی ===
از نظر کشاورزی درختی این استان در تولید [[خرما]] یکی از استانهای مهم کشور می‌باشد و مهمترین مرکز کشت گوجه فرنگی خارج از فصل است. همچنین از باغ‌های محدود و کوچک مرکبات نیز به‌طور پراکنده برخوردار است. شهرستان [[دشتستان]] و [[تنگستان]] از لحاظ تولید سالانه خرما و مرکبات مقام اول و دوم را در استان کسب کرده‌اند. میزان تولید خرما در حدود هشتاد هزار تن و میزان تولید مرکبات حدود ده هزار تن است. مهمترین محصولات زراعی آن را گندم و جو آبی و دیم، تنباکو، پیاز، کنجد، سبزی، صیفی و نباتات علوفه‌ای تشکیل می‌دهد.<ref>[http://af.samta.ir/atlas/index.php?title=وضعیت_اقتصادی_استان_بوشهر وضعیت اقتصادی استان بوشهر] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160804212711/http://af.samta.ir/atlas/index.php?title=وضعیت_اقتصادی_استان_بوشهر |date=۴ اوت ۲۰۱۶}} ویکی اطلس فرهنگی ایران</ref> صید ماهی و [[میگو]] یکی از مهمترین فعالیت‌های اقتصادی مردم این استان را تشکیل می‌دهد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=زمان صید میگو در آبهای استان بوشهر در جلسه کمیته مدیریت صید تعیین می‌شود- اخبار بوشهر - اخبار استانها تسنیم {{!}} Tasnim|نشانی=https://www.tasnimnews.com/fa/news/1398/04/13/2046508/زمان-صید-میگو-در-آب-های-استان-بوشهر-در-جلسه-کمیته-مدیریت-صید-تعیین-می-شود|وبگاه=خبرگزاری تسنیم {{!}} Tasnim|بازبینی=2021-09-03|کد زبان=fa|archive-date=4 سپتامبر 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210904182619/https://www.tasnimnews.com/fa/news/1398/04/13/2046508/زمان-صید-میگو-در-آب-های-استان-بوشهر-در-جلسه-کمیته-مدیریت-صید-تعیین-می-شود}}</ref> پرورش بز و گوسفند و گاو و شتر و طیور در استان رونق نسبی دارد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=شش طرح دامداری در استان بوشهر به
استان بوشهر به دلیل اقلیمی یکی از مراکز مهم پرورش [[شتر]] در ایران می‌باشد و حدود ۳۰۰۰نفر شتر در آن ثبت شده‌است که در اغلب نواحی آن وجود داشته و به صورت سنتی نگهداری می‌شود. همه شترهای استان بوشهر از نوع یک کوهانه هستند و چهار نژاد دشتی (ذبه)، ترکی، عربی و نژادهای آمیخته در استان وجود دارد. نژاد دشتی از مهمترین نژادهای شتر استان و از بهترین نژادهای پشمی کشور است که از پشم آن [[عبا]]هایی بافته می‌شود که در داخل کشور و کشورهای حاشیه [[خلیج فارس]] از مقبولیت بالایی برخوردار است. صنعت [[عبابافی]] در استان بوشهر یکی از صنایع وابسته به شتر بوده‌است و هم‌اکنون تعداد محدودی کارگاه در روستای [[کردوان علیا|کردوان]] [[شهرستان دشتی]] به امر تولید پارچه عبا مشغولند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=استان بوشهر از مناطق مهم پرورش شتر در
پرونده:برداشت صیفی جات در بوشهر.jpg|برداشت صیفی جات در بوشهر
پرونده:آغاز برداشت گندم از مزارع استان بوشهر.jpg|برداشت گندم از مزارع استان بوشهر
سطر ۲۲۲ ⟵ ۲۲۵:
=== صنایع ===
==== نفت، گاز، و پتروشیمی ====
وجود توامان میدان‌های بزرگ نفتی و گازی در استان بوشهر (خشکی و دریا) باعث شده که این استان در کشور از اهمیت ویژه ای برخوردار باشد. طبق برآوردها میزان ذخیره نهایی میادین نفتی استان حدود ۵۵ میلیارد بشکه برآورد شده که نزدیک ۴۰ درصد از مجموع ذخایر نفت کشور است. بالغ بر ۶۰ درصد از ذخایر گاز طبیعی کشور در استان بوشهر قرار دارد. طبق آمار سال ۱۳۸۴ از تمام گاز طبیعی برداشت شده در کشور حدود ۳۸ درصد آن مربوط به میدان پارس جنوبی و ۳۱٫۵ درصد آن از میدان گاز کنگان بوده‌است.<ref>{{پک|کنین|۱۳۹۱|ک=جغرافیای استان بوشهر|ص=158-160}}</ref> در حال حاضر میدان‌های گازی شناخته شده استان بوشهر عبارتند از:<ref>{{پک|کنین|۱۳۹۱|ک=جغرافیای استان بوشهر|ص=160-164}}</ref>
همچنین میدان‌های شناخته شده نفتی استان عبارتند از:<ref>{{پک|کنین|۱۳۹۱|ک=جغرافیای استان بوشهر|ص=165-166}}</ref>
از دیگر سرمایه‌گذاری‌های بزرگ در این استان می‌توان به تأسیس پتروشیمی‌های متعدد و بزرگ اشاره کرد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=بزرگترین پتروشیمی خاورمیانه در ایران|نشانی=http://www.poolnews.ir/fa/news/189958|وبگاه=fa|تاریخ=2 مرداد 1395|بازبینی=2021-09-04|کد زبان=fa|نام=پایگاه خبری پول نیوز|نام خانوادگی=Poolnews|archive-date=4 سپتامبر 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210904182629/https://www.poolnews.ir/fa/news/189958/بزرگترین-پتروشیمی-خاورمیانه-در-ایران}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=۲ شرکت پتروشیمی در استان بوشهر آماده افتتاح شد|نشانی=https://www.irna.ir/news/83897142/۲-شرکت-پتروشیمی-در-استان-بوشهر-آماده-افتتاح-شد|وبگاه=ایرنا|تاریخ=2020-08-05|بازبینی=2021-09-04|کد زبان=fa|نام خانوادگی=1309|archive-date=4 مه 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210504065001/https://www.irna.ir/news/83897142/۲-شرکت-پتروشیمی-در-استان-بوشهر-آماده-افتتاح-شد}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=شرکت بازرسی و کنترل خوردگی تکین‌کو|نشانی=https://techinco.net/Project/Fa/4/شرکت_پتروشیمی_بوشهر_سایت_های_1و2و3|وبگاه=techinco.net|بازبینی=2021-09-04|archive-date=4 سپتامبر 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210904182623/https://techinco.net/Project/Fa/4/شرکت_پتروشیمی_بوشهر_سایت_های_1و2و3}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=شرکت پتروشیمی پارس|نشانی=https://www.pgpic.ir/Company/Details/3/شرکت-پتروشیمی-پارس|وبگاه=www.pgpic.ir|بازبینی=2021-09-04|archive-date=4 سپتامبر 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210904182624/https://www.pgpic.ir/Company/Details/3/شرکت-پتروشیمی-پارس}}</ref><gallery mode="packed" heights="
پرونده:سکوی نفتی ابوذر واقع در اطراف جزیره خارگ.jpg|سکوی نفتی ابوذر واقع در اطراف جزیره خارگ
پرونده:سکوی نفتی سروش.jpg|سکوی نفتی سروش اطراف جزیره خارگ
سطر ۲۳۳ ⟵ ۲۳۶:
==== دریایی ====
از دیگر صنایع مهم و بزرگ در استان بوشهر می‌توان به شرکت‌های بزرگ و کوچک سازنده سازه‌های دریایی اشاره کرد. بعنوان نمونه مجموعه صنعتی ایران صدرا که در زمینه سکو سازی و کشتی سازی فعالیت می‌کند، از این نمونه است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=۲۲ واحد کشتی‌سازی در استان بوشهر فعالند|نشانی=https://www.isna.ir/news/1400061309120/۲۲-واحد-کشتی-سازی-در-استان-بوشهر-فعالند|وبگاه=ایسنا|تاریخ=2021-09-04|بازبینی=2021-09-04|کد زبان=fa|archive-date=4 سپتامبر 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210904182623/https://www.isna.ir/news/1400061309120/۲۲-واحد-کشتی-سازی-در-استان-بوشهر-فعالند}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=غول صنعت دریایی ایران امیدوار به وعده‌ها|نشانی=https://www.irna.ir/news/83525107/غول-صنعت-دریایی-ایران-امیدوار-به-وعده-ها|وبگاه=ایرنا|تاریخ=2019-10-23|بازبینی=2021-09-04|کد زبان=fa|نام خانوادگی=1309|archive-date=23 اکتبر 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20191023131952/https://www.irna.ir/news/83525107/غول-صنعت-دریایی-ایران-امیدوار-به-وعده-ها}}</ref><gallery mode="packed" heights="
پرونده:سکوهای ساخته شده توسط ایران صدرا برای میدان گازی پارس جنوبی در بوشهر.jpg|سکوهای ساخته شده توسط ایران صدرا برای میدان گازی پارس جنوبی در بوشهر
پرونده:رونمایی از نفتکش اقیانوس‌پیمای ساخت ایران در ایران صدرا در بوشهر.jpg|نفتکش اقیانوس‌پیمای ساخت ایران در ایران صدرا در بوشهر
سطر ۲۴۰ ⟵ ۲۴۳:
==== شهرکهای صنعتی و مناطق ویژه اقتصادی ====
در استان بوشهر ۱۱ شهرک صنعتی و ۱ ناحیه صنعتی مصوب و ۷ ناحیه صنعتی روستایی انتقالی از سازمان جهاد کشاورزی، و ۳ منطقه ویژه اقتصادی وجود دارد که عبارتند از:<ref>{{یادکرد وب|کد زبان=fa|وبگاه=شرکت شهرکهای صنعتی استان بوشهر|نشانی=https://bushehr.isipo.ir/index.jsp?fkeyid=&siteid=1&pageid=349&ostan=&code=06|عنوان=معرفی شرکت|بازبینی=4 سپتامبر 2021|archive-date=4 سپتامبر 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210904182633/https://bushehr.isipo.ir/index.jsp?fkeyid=&siteid=1&pageid=349&ostan=&code=06}}</ref><ref>{{یادکرد وب|وبگاه=شرکت
=====
* شهرک صنعتی برازجان
* شهرک صنعتی اهرم
سطر ۲۵۴ ⟵ ۲۵۷:
* منطقه ویژه اقتصادی بوشهر ([[شهرستان بوشهر]])<ref>{{یادکرد وب|عنوان=منطقه ویژه اقتصادی بوشهر {{!}} درگاه خدمات مناطق آزاد و ویژه ایران|نشانی=https://freezones.ir/fa/news/48/منطقه-ویژه-اقتصادی-بوشهر|وبگاه=freezones.ir|بازبینی=2021-09-04|کد زبان=fa|نام خانوادگی=SepanoData.Ir|archive-date=7 مه 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210507154011/https://freezones.ir/fa/news/48/منطقه-ویژه-اقتصادی-بوشهر}}</ref>
* منطقه ویژه اقتصادی پارس ([[شهرستان عسلویه]])<ref>{{یادکرد وب|عنوان=منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس {{!}} درگاه خدمات مناطق آزاد و ویژه ایران|نشانی=https://freezones.ir/fa/news/36/منطقه-ویژه-اقتصادی-انرژی-پارس|وبگاه=freezones.ir|بازبینی=2021-09-04|کد زبان=fa|نام خانوادگی=SepanoData.Ir|archive-date=7 مه 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210507154133/https://freezones.ir/fa/news/36/منطقه-ویژه-اقتصادی-انرژی-پارس}}</ref>
* منطقه ویژه اقتصادی شمال استان بوشهر (شهرستان دیلم)<ref>{{یادکرد وب|کد زبان=fa|وبگاه=منطقه
==== تولید انرژی ====
استان بوشهر به دلیل تولید انرژی از
* [[نیروگاه هسته‌ای بوشهر]]
* [[نیروگاه گازی بوشهر]]
سطر ۲۶۷ ⟵ ۲۷۰:
==== معدن ====
استان بوشهر دارای ۱۴۰ معدن با استخراج تقریبی ۱۲ میلیون تن است که این مواد عبارتند از: سنگ گچ، سنگ لاشه، سنگ آهک، مخلوط کوهی، مارن، نمک، و شن و ماسه مرمریت. همچنین معادنی همچون بوکسیت، قیر طبیعی، و فسفات نیز در استان کشف شده‌اند که تحت بررسی‌های اکتشافی می‌باشد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=میزان واقعی استخراج از معادن فعال استان بوشهر چقدر است؟|نشانی=https://www.isna.ir/news/99012615549/میزان-واقعی-استخراج-از-معادن-فعال-استان-بوشهر-چقدر-است|وبگاه=ایسنا|تاریخ=2020-04-14|بازبینی=2021-09-04|کد زبان=fa|archive-date=4 سپتامبر 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210904182905/https://www.isna.ir/news/99012615549/میزان-واقعی-استخراج-از-معادن-فعال-استان-بوشهر-چقدر-است}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=بوشهر را با معادنش بشناسیم|نشانی=http://single.html/|وبگاه=SMTnewspaper - روزنامه صمت|بازبینی=2021-09-04|کد زبان=fa-ir|نام=گروه|نام خانوادگی=صمت}}</ref>
[[پرونده:سواحل بوشهر1.jpg|بندانگشتی|300x300پیکسل|گمرک بوشهر]]
=== تجارت ===
بوشهر به دلیل موقعیت بندری همیشه برای بازرگانان دنیا مهم بوده‌است بطوری که حتی نظر کمپانی‌های هند شرقی انگلیسی، فرانسه، و هند شرقی هلند را به خود جلب کرده‌است. در زمان ناصرالدین شاه، بوشهر به شکل بندری آزاد بوده‌است و واردات بسیاری از محصولات از این گمرک تعرفه گمرکی نداشته‌است.<ref>{{پک|حمیدی|۱۳۸۴|ک=استان زیبای بوشهر|ص=103}}</ref> برای نمونه از شرکت‌های قدیمی تجاری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:<ref>{{پک|حمیدی|۱۳۸۴|ک=استان زیبای بوشهر|ص=107}}</ref>
* شرکت هاتس و پسران (دارای دو شعبه در لندن و بوشهر)
* شرکت موییر توییدی (یک شرکت بریتانیایی)
سطر ۲۷۹ ⟵ ۲۸۲:
وغیره
از شرکت‌های کشتیرانی قدیمی در بوشهر می‌توان به موارد زیر نام برد:<ref>{{پک|حمیدی|۱۳۸۴|ک=استان زیبای بوشهر|ص=108-109}}</ref>
* کمپانی حاج ابوالقاسم بوشهری
* کمپانی کشتیرانی جهازات هند انگلیسی
سطر ۲۸۸ ⟵ ۲۹۱:
و…
در حال حاضر در استان بوشهر ۱۴ گمرک وجود دارد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=تجارت و بازرگانی در استان بوشهر رونق می‌گیرد|نشانی=https://www.irna.ir/news/83431409/تجارت-و-بازرگانی-در-استان-بوشهر-رونق-می-گیرد|وبگاه=ایرنا|تاریخ=2019-08-10|بازبینی=2021-09-04|کد زبان=fa|نام خانوادگی=1309|archive-date=16 اوت 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190816160713/https://www.irna.ir/news/83431409/تجارت-و-بازرگانی-در-استان-بوشهر-رونق-می-گیرد}}</ref>
==== منطقه آزاد بوشهر ====
طبق مصوبات هیئت دولت در سال ۱۴۰۰ بوشهر به منطقه آزاد تبدیل شد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=تصویب منطقه آزاد، کلید بازگشت بوشهر به دروازه توسعه و تجارت|نشانی=https://www.irna.ir/news/84321923/تصویب-منطقه-آزاد-کلید-بازگشت-بوشهر-به-دروازه-توسعه-و-تجارت|وبگاه=ایرنا|تاریخ=2021-05-09|بازبینی=2021-09-04|کد زبان=fa|نام خانوادگی=1309|archive-date=9 مه 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210509053357/https://www.irna.ir/news/84321923/تصویب-منطقه-آزاد-کلید-بازگشت-بوشهر-به-دروازه-توسعه-و-تجارت}}</ref>
== ترابری ==
=== راه هوایی ===
استان بوشهر دارای شش فرودگاه رسمی در شهرهای [[بوشهر]]، [[خارک]]، [[عسلویه]]، [[بندر امام حسن]] و [[جم (شهر)|جم]] می‌باشد (به جز فرودگاه‌های
* [[فرودگاه بین‌المللی شهدای بوشهر]]
* [[فرودگاه بین‌المللی خلیج فارس]] (در [[عسلویه]])
سطر ۳۰۲ ⟵ ۳۰۵:
در این بین دو فرودگاه رسمی دیگر در این استان وجود دارد که مورد استفاده قرار نمی‌گیرند. این فرودگاه‌ها عبارتند از:
* [[فرودگاه عسلویه]] (
* [[فرودگاه جم]]
سطر ۳۰۸ ⟵ ۳۱۱:
پرونده:فرودگاه قدیم.jpg|تصویر قدیمی فرودگاه بوشهر
پرونده:ترمینال فرودگاه بوشهر.jpg|تصویر ترمینال فعلی فرودگاه بوشهر
پرونده:ETH-BIB-A 20 auf Flugplatz von Buschehr-Persienflug 1924-1925-LBS MH02-02-0208-AL-FL.tif|تصویر بسیار قدیمی از فرودگاه بوشهر در سال
پرونده:Persian Gulf Airport in Asalouyeh.jpg|فرودگاه خلیج فارس در [[بندر عسلویه]]
</gallery>
=== شبکه راه‌های زمینی ===
[[پرونده:اسکله تی در جزیره خارگ.jpg|بندانگشتی|اسکله تی (T) در [[جزیره خارگ]] سال
عمده‌ترین شبکه راه‌های زمینی استان عبارتند از:<ref>{{پک|اردکانیان و همکاران|۱۳۸۳|ک=راهنمای گردشگری در استان بوشهر|ص=75}}</ref>
* [[بوشهر]] ـ [[چغادک]] ـ [[برازجان]] ـ [[کازرون]] - [[شیراز]] - [[تهران]]
* [[بوشهر]] ـ [[چغادک]] ـ [[خورموج]] ـ [[کنگان]] ـ [[بندر لنگه]] ـ [[بندرعباس]]
* [[بوشهر]] ـ [[گناوه]] ـ [[دیلم]] ـ [[اهواز]]
<gallery mode="packed">
پرونده:KITLV A682 - Karavaan op een bergpas tussen Bandar e Bushehr en Shiraz in Iran, KITLV 81842.tiff|جاده قدیم بوشهر به شیراز در سال
پرونده:KITLV A682 - Bergpas tussen Bandar e Bushehr en Shiraz in Iran, KITLV 81837.tiff|جاده قدیم بوشهر به شیراز
</gallery>
سطر ۳۲۷ ⟵ ۳۳۰:
=== بنادر ===
مهمترین بنادر استان در [[بندر بوشهر]]، [[بندر گناوه]]، [[بندر دیلم]]، [[بندر ریگ]]، [[بندر دیر]]، [[بندر کنگان]]، بندر [[نخل تقی]]، بندر [[عسلویه]] می‌باشند<ref name="استان بوشهر:درگاه ملی خدمات الکترونیکی ایران">{{یادکرد وب|نویسنده= |نشانی= http://www.iran.ir/about/city/booshehr|عنوان= استان بوشهر|ناشر= درگاه ملی خدمات الکترونیکی ایران (وابسته به وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات)|تاریخ= |تاریخ بازبینی= ۱۹ اسفند ۱۳۹۱|archiveurl= https://web.archive.org/web/20120609063846/http://www.iran.ir/about/city/booshehr|archivedate= ۹ ژوئن ۲۰۱۲|dead-url= yes}}</ref> که عبارتند از:<ref>{{پک|کنین|۱۳۹۱|ک=جغرافیای استان بوشهر|ص=171-174}}</ref>
== آثار ملی ==
سطر ۳۳۵ ⟵ ۳۳۸:
از جاذبه‌های گردشگری استان بوشهر می‌توان به:
===
* [[کاخ سنگ سیاه]]
* شهر باستانی [[سیراف]]
سطر ۳۶۸ ⟵ ۳۷۱:
<gallery mode="packed">
پرونده:Tayebbb.jpg|[[عمارت طبیب]](محله
پرونده:Nozari Mansion.jpg|خانه نوذری
پرونده:BADGIR SIRAF.jpg|[[قلعه نصوری]]
سطر ۳۷۹ ⟵ ۳۸۲:
پرونده:مسجد و قبور پالمیریان-نماهای گوناگون آثار تمدن تدمر و پالمیر مربوط به دوره اشکانیان 06.jpg|مسجد و قبور پالمریان در دوره اشکانیان در [[جزیره خارگ]]
پرونده:پلنگ سنگی شاه پسر مرد The Stone Leopard.Shah Pesar Mard - panoramio.jpg|پلنگ سنگی شاه پسر مرد
پرونده:KITLV A682 - Borazjun, karavanserai tussen Bandar e Bushehr en Shiraz in Iran, KITLV 81834.tiff|کاروانسرای برازجان در سال
پرونده:عمارت کازرونی (محله بهبهانی).jpg|[[عمارت کازرونی]] در محله
پرونده:عمارت گلشن (محله بهبهانی).jpg|[[عمارت گلشن]] در محله
</gallery>
سطر ۴۰۱ ⟵ ۴۰۴:
* [[موزه رئیسعلی دلواری]]
* [[موزه مردم‌شناسی بوشهر]]
* موزه تاریخ پزشکی خلیج فارس<ref>{{یادکرد وب|عنوان=موزه تاریخ پزشکی خلیج فارس|نشانی=https://www.medhistory.ir/|وبگاه=www.medhistory.ir|بازبینی=2021-09-07|archive-date=7 سپتامبر 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210907110505/https://www.medhistory.ir/}}</ref>
<gallery mode="packed">
پرونده:Moze mardomshenasi.JPG|[[موزه مردم‌شناسی بوشهر]]
سطر ۴۱۳ ⟵ ۴۱۶:
* [[پارس جنوبی جم]]
* شاهین بندر عامری
<gallery mode="packed" heights="
پرونده:تیم فوتبال شاهین بوشهر.jpg|تیم فوتبال شاهین بوشهر
پرونده:تیم فوتبال ساحلی پارس جنوبی بوشهر.jpg|تیم فوتبال ساحلی پارس جنوبی بوشهر
سطر ۴۶۸ ⟵ ۴۷۱:
== جستارهای وابسته ==
* [[فهرست
* [[فهرست شهرهای استان بوشهر]]
* [[فهرست بخش‌های استان بوشهر]]
| |||