ندر چابهار بعنوان یکی از بنادر مهم در جنوب ایران و در بخش شمالی دریای عمان قرار گرفته است. این بندر بعلت موقعیت استراتژیک و دستیابی به آبهای آزاد بین المللی جایگاه ویژه ای در مبادلات ایران با سایر کشورهای منطقه دارد. از سوی دیگر این بندر بعلت نزدیکی به کشورهایی نظیر افغانستان، پاکستان و آسیای میانه، در آینده ای نزدیک با اتصال به شبکه ریلی کشور اهمیت ویژه ای در ترانزیت کالا به این کشورها خواهد داشت. همچنین این بندر بعنوان تنها بندر اقیانوسی ایران، یکی از نقاط کلیدی در حاشیه خلیج فارس و دریای عمان بوده و در کریدور شمال – جنوب نقش مهمی ایفاد خواهد کرد .
ضمناً این بندر در مسیر ترانزیتی شرق – غرب قرار گرفته و فوریتهای مختلف اقتصادی و جغرافیایی در زمینه ترانزیت و ترانشیب می باشد. بندر چابهار که در جنوب استان سیستان و بلوچستان واقع شده، به دلیل استقرار در کنار دریای عمان از دیر باز کانون داد و ستد و تجارت و دریانوردی بوده است. ویرانه قلعه پرتغالی ها در یکی از روستاهای این بندر (تیس) در پنج کیلومتری چابهار واقع شده است، گواه رونق دریانوردی و اهمیت استراتژیک این خطه از بلوچستان درروزگارانی است که دول استعمارگر و تجارت پیشه اروپا بازارهای چین، هندوستان و بطور کلی شرق را جایگاه مناسب عرضه کالا و مصنوعات خود دانسته و حفظ و تسلط بر آنها را جزئی از سیاست های استعماری و سلطه جویانه خود قلمداد می کردند. در سال 1352 طرح جامع تاسیس بندر چابهار مطرح و قراردادهای تاسیس با پیمانکار ان مربوطه منعقد شد و پس از انقلاب اسلامی به دلیل کمبود منابع مالی بخشی از طرح به تعویق افتاد و بخشی از طرح شامل اسکله نصب سریع و موج شکن آغازو به انجام رسید .
عملیات اجرایی بندر شهید کلانتری که یکی از دو بندر مهم چابهار می باشد، از سال 62 بطور جدی آغاز و با تکمیل 4 پست اسکله فلزی در سال 62 عملاً به بهره برداری رسید و بندر شهید بهشتی نیز به عنوان دومین بندر مهم چابهار در سال 61 با توجه به شرایط خاص حاکم بر خلیج فارس (جنگ تحمیلی عراق بر علیه ایران) و با تاکید دولت بر لزوم داشتن بندر در خارج از تنگه هرمز و خلیج فارس احداث گردید. شایان ذکر است که این بندر در زمان جنگ تحمیلی به دلیل واقع شدن در کرانه دریای عمان و دوری از مرکز بحران نقش مهمی در صادرات ایفاد نمود .
بنادر جنوبی استان سیستان و بلوچستان به دلیل استقرار بر کرانه دریای عمان و اقیانوس هند از دیرباز کانون داد و ستد و آمد و شد دریایی بوده است. از زمان حضور پرتغالی ها از نخستین دهه های قرن 16 در آب های جنوب تا ظهور انگلیس به عنوان قدرت خلیج فارس در طول جنگ جهانی اول همواره بخشی از فعالیت های تجاری و دریانوردی رایج در آب های جنوبی ایران در بنادر جنوبی استان سیستان و بلوچستان متمرکز بوده است و اولاً که در سال های جنگ جهانی دوم نیابت کنسول فرانسه را در بوشهر به عهده داشته است، کشتی های موجود در چابهار را که در خطوط کشتیرانی فعالیت داشته اند را 119 فروند ذکر می کند که از این تعداد 5 فروند کشتی تجاری و 64 فروند کشتی بادبانی بوده اند همچنین در سال های مزبور در بنادر گواتر، بریس و پسابندر دفاتر پستی و گمرکی وجود داشته که حاکی از رونق فعالیت های تجاری و دریایی در این بندر کوچک بوده است .
تاریخچه بندر 2
وجود فعالیت های دریایی در بنادر جنوب استان در اواخر قرن 19 و اوایل قرن 20 نشانه این است که بنادر مزبور در داد و ستد کالاهای تولیدی و مورد نیاز بخش شرقی کشور و مبادله با بنادر پاکستان و هندوستان فعال بوده اند. خلیج چابهار با بریدگی طبیعی در حاشیه دریای عمان است، چابهار در مقایسه با دیگر مناطق ساحلی و جنوب ایران دارای موقعیت ممتازی در امر کشتیرانی و حمل نقل دریائی است. وجود آب های عمیق در خلیج وسیع شرایط مناسبی را برای پهلوگیری کشتی های بزرگ در این منطقه و ایجاد تاسیسات بندری با هزینه مناسب و صرفه اقتصادی فراهم کرده است. چابهار به عنوان مهمترین بندر تجاری در خارج از خلیج فارس از نظر سیاست و استراتژیکی ملی در مواقع جنگ و بحران های منطقه مجزا و نقطه ای کلیدی برای تنفس اقتصادی بازرگانی خارجی کشور و ضمانتی برای گردش کار صنایع و فعالیت های اقتصادی آن محسوب می شود قرار گرفتن چابهار در یک خلیج موقعیت بندری ایده آلی را برای توسعه فیزیکی آینده به آن می دهد که بسیاری از بنادر دنیا دارای این حسن نیستند.
