خاقانی: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
جز ←‏شَروان، زادگاه خاقانی: خود خاقانی از لفظ درّ دری استفاده کرده
حذف چند جمله راجع به فارسی ارانی (توضیح در بحث)
خط ۶۲:
== [[شروان|شَروان]]، زادگاه خاقانی ==
زبان محاورهٔ مردم [[اران]] و [[شروان]] مثل ساکنان سایر نواحی شمال غرب ایران، گونه‌ای از زبان [[زبان پهلوی|پهلوی]] (یا فهلوی) بوده‌است.<ref>محمدامین ریاحی، ''مقدمه بر نزهت‌المجالس''، ص ۲۸</ref>
جغرافی‌نویسان قدیم آن زبان را [[زبان ارانی|ارّانی]] نامیده‌اند. [[ابن حوقل]] می‌گوید: «مردم [[بردعه]] (مرکز قدیم [[اران]]) به ارّانی سخن می‌گویند». [[مقدسی]] در [[احسن التقاسیم فی معرفة الاقالیم|احسن‌التقاسیم]] توضیح بیشتر در بارهٔ آن زبان دارد و می‌گوید: «در [[ارّان]] به ارّانی سخن می‌گویند و [[فارسی]] ایشان قابل فهم است، و در پاره‌ای حرف‌ها به زبان [[خراسانی]] نزدیک است.» اما [[زبان نوشتاری]] شاعران و نویسندگان آن دیار را «فارسی ارانی» نامیده‌اند. آمیزش لهجه‌ها و زبان‌های نواحی مختلف [[ایران]]، و رواج سخن خاقانی و [[نظامی گنجوی|نظامی]] به‌مدت هشتصد سال در سراسر [[ایران]]، موجب شد که بسیاری از تعبیرهای خاص آنان وارد فرهنگ‌ها یا زبان شاعران و نویسندگان دیگر شده و جزو [[فارسی دری]] درآید.<ref>محمدامین ریاحی، ''مقدمه بر نزهت‌المجالس''، ص ۳۰</ref><ref name="Iranica">{{cite web|url= http://www.iranicaonline.org/articles/nozhat-al-majales |title=NOZHAT AL-MAJĀLES|author=[[محمدامین ریاحی|Mohammad-Amin Riahi]]|publisher= [[دانشنامه ایرانیکا|Encyclopædia Iranica]]|accessdate=April 4, 2010}}</ref>
 
اما مهم‌ترین ویژگی [[نزهةالمجالس]] تا آنجا که به [[تاریخ ادبیات ایران]] مربوط می‌شود، ضبط و حفظ آثاری از حدود ۱۱۵ شاعر از شمال‌غرب ایران، از [[ارّان]]، [[شروان|شَروان]] و [[آذربایجان]] است که دیوان‌های آن‌ها از بین رفته‌است. از این رو، نزهةالمجالس آیینه‌ای از محیط ذوقی و ادبی و فرهنگی آن نواحی در قرن هفتم، و نموداری از حوزهٔ گستردهٔ [[زبان فارسی]] و [[فرهنگ ایرانی]] است. کاربرد فراوان تعبیرهای گفتاری در رباعی‌های نزهةالمجالس، موجب شده که تأثیر زبان [[زبان پهلوی|پهلوی]] شمال‌غربی که [[زبان گفتاری]] مردم بوده‌است به‌روشنی قابل مشاهده باشد.<ref name="Iranica"/>