گرته‌برداری: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
بدون خلاصۀ ویرایش برچسب‌ها: ویرایشگر دیداری ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
ادریس هروی (بحث | مشارکت‌ها) ویژگی پیوندهای پیشنهادی: ۳ پیوند افزوده شد. برچسب‌ها: ویرایشگر دیداری ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه وظیفه تازهوارد پیشنهادی: افزودن پیوند |
||
خط ۳:
'''گَرده‌برداری(به گرته‌برداری معروف است اما درواقع گرده‌برداری است نه گرته‌برداری)''' نوعی [[وامگیری زبانی]] است که در آن، صورت ترکیبی یا اصطلاحات زبان دیگری، تجزیه می‌شود و برای هر یک از کلمه‌های آن اصطلاح، یک معادل قرار داده می‌شود و عبارت به زبان وام‌گیرنده [[ترجمه]] می‌شود.<ref>{{Cite journal|last=علاالدين|first=طباطبايي|date=1387-01-01|title=گرده برداري در واژه سازي|url=https://www.sid.ir/Fa/Journal/ViewPaper.aspx?id=102297|language=Fa|volume=10|issue=339|pages=188–196}}</ref> برای مثال، زمانی که «[[سیب‌زمینی]]» وارد ایران شد، واژه‌ای برای نامیدن آن وجود نداشت و برای نامیدن آن اصطلاح [[زبان فرانسوی|فرانسوی]] «Pomme de terre» را به‌صورت واژه‌های تشکیل‌دهندهٔ آن («سیب» و «زمین») تجزیه کردند و ترکیب «سیب‌زمینی» را به‌جای آن قرار دادند.
گَرده‌برداری بسیار پنهان‌تر و پیچیده‌تر از [[وام‌واژه]] (گرفتن عین کلمات از زبان بیگانه، مانند: کامپیوتر، تلفن، شوفاژ و غیره) است و کمتر مورد توجه ادیبان و حتی زبان‌شناسان قرار گرفته‌است. در گرته‌برداری، برخلاف [[وام‌واژه]]ها، عین کلمه را از زبان بیگانه نمی‌گیرند، بلکه اصطلاح یا عبارت بیگانه‌ای را اخذ می‌کنند و هر کلمه از آن اصطلاح را به زبان خودی ترجمه می‌کنند و بدین‌ترتیب، آن عبارت بیگانه را با استفاده از واژه‌های خودی به‌کار می‌برند. در [[زبان فارسی]]، بسیاری از واژه‌ها و اصطلاح‌هایی که به امور و چیزهای جدید و معاصر مربوط هستند و پیش‌تر در زبان فارسی وجود نداشته‌اند، گرته‌برداری از [[زبان‌های اروپا|زبان‌های اروپایی]] (به‌ویژه [[زبان فرانسوی|فرانسوی]]) هستند؛ مانند: آسمان‌خراش، بادام‌زمینی، راه‌آهن و غیره.
البته گرده‌برداری محدود به واژه‌ها و اصطلاحات نیست، بلکه حیطهٔ وسیع‌تری دارد و به [[ترجمه]]، معناکردن، جمله‌سازی، نحوهٔ نگارش، و [[نحو]] نیز کشیده می‌شود. مانند آنکه در [[فارسی]] گفته می‌شود: «فناوری‌های نو ''می‌رود'' که چهرهٔ زمین را به‌کلی دگرگون کند.» این نوع نگارش (می‌رود که...) گرده‌برداری نحوی از زبان‌های غربی است، که در این مثال باید گفته شود: «فناوری‌های نو نزدیک است که...».
خط ۳۲:
== منابع ==
{{پانویس}}
* ''فارسی و آیین نگارش (۳ و ۴)''، نظام جدید آموزش متوسطه، تهران: دفتر برنامه‌ریزی و تألیف [[کتاب درسی|کتاب‌های درسی]] ایران، ۱۳۷۶ (مقالهٔ «زبان فارسی را دریابیم» از [[ابوالحسن نجفی]]).
* ناتل خانلری، پرویز، ''دستور زبان فارسی''، تهران: [[بنیاد فرهنگ ایران]].
* صفا، ذبیح‌اللّه، ''تاریخ ادبیات در ایران'' (۵ جلد)، تهران: انتشارات فردوس، ۱۳۶۷.
* ''تاریخ ادبیات ایران (۱ و ۲)''، سال دوم و سوم آموزش متوسطه، رشتهٔ علوم انسانی، تهران: دفتر برنامه‌ریزی و تألیف کتاب‌های درسی ایران، ۱۳۸۲ و ۱۳۸۳.
| |||