تفسیر البرهان: تفاوت میان نسخه‌ها

شيخ مهدی آصفی در مقدمه خود بر تفسير برهان می‏نويسد: {{گفتاورد|برهان از بهترين تأليفات علماى شيعه در اين باب است، اين تفسير شامل روايات اهل بيت عليهم السلام در تفسير قرآن است و مصنف زحمت زيادى براى جمع و تنظيم اين احاديث از مصادر روايى متعدد، متحمل شده است، نظير تفسير نور الثقلين.<ref>تفسیر البرهان، مركز چاپ و نشر مؤسسه بعثت تهران، مقدمه</ref>}}

 

 

شيخ مهدی آصفی در بخش «نقود و مؤاخذات» می‏نويسد: {{گفتاورد|با وجود تلاش علمى فراوان در تفسير البرهان، اين كتاب بخشى از روايات ضعيفه در غلو و تحريف را دربر دارد. به نظر مى‏رسد كه، مصنف محترم اقدام به تصفيه و جداسازى احاديث ضعيف ننموده است، با اينكه اهتمام نموده، ولى اقدام او كافى نبوده است. ايشان از مصادرى كه متهم به وضع و ضعف هستند، استفاده نموده است، و نيز رواياتى نقل نموده كه، از حيث سند، ضعيف و از حيث متن، مضطرب مى‏باشند، بنابراين مى‏توان گفت: البرهان يك تلاش علمى مفيدى است، كه راه را براى محققين آشنا به نصوص، عارف به ضعف و اضطراب روايات و توانا در استخراج صحيح از سقيم، هموار كرده است.}}

 

 

|فصل=

|کتاب=التفسير و المفسرون

}}

</ref>}}

 

|فصل=

|کتاب= المفسرون حياتهم و منهجهم

</ref>}}

 

 

در کتاب [[دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی]] جلد یک درباره شيوه مؤلف آمده: {{گفتاورد|شيوه وى در اين كتاب چنين است كه ابتدا به نام سوره و محل نزول، فضيلت سوره و تعداد آيات، اشاره مى‏كند، آنگاه آياتى را كه داراى روايت تفسيرى‏اند، ذكر كرده، روايات مربوط به هر آيت قرآنى را به دنبال آن نقل مى‏نمايد. البرهان مقدمه‌اى دارد در شانزده بخش كه تكامل يافته مقدمه "الهادى" است، يعنى تمام آنچه، بحرانى در آنجا آورده، اينجا هم هست به اضافه چند پرسمان ديگر. ضمنا چنين بر مى‏آيد كه بحرانى باور باطل "تحريف قرآن" را پذيرفته بوده و اين از البرهان قابل برداشت است.<ref>{{یادکرد

## محال بودن رؤيت خداوند

## نظر اهل بيت در هدايت و ضلالت

## تفسير قرآن به قرآن

# روشهای تفسيری

# مصادر روايی تفسير البرهان

# نقد و نظر

 

=== نسخه‌های خطی ===

# نسخه‌ای در كتابخانه وزيری يزد به شماره( 5998)

# نسخه‌ای در كتابخانه فيضيه قم (39- 40- 16 تفسير)

# نسخه‌ای در كتابخانه دانشكده ادبيات دانشگاه تهران به شماره( 457)

# نسخه‌ای در كتابخانه دانشكده الهيات دانشگاه تهران شماره 20 ب و 25 ب

 

== منابع تفسیر ==

مراجع مولف در این تفسیر عبارتنداز:

* تفسير ابوالحسن علي بن ابراهيم.

* [[بصائرالدرجات]]؛ أبي جعفر محمد بن حسن صفار.

* [برگزیده] بصائر الدرجات؛ شيخ سعد بن عبدالله قمي.

* [[قرب الإسناد]] ؛ أبي عباس عبدالله بن جعفر حميري.

* غيبت؛ أبي عبدالله محمد بن إبراهيم مشهور به ابن زينب‏.

* [[الإختصاص]] ؛ شیخ مفيد.

* كتاب الزهد؛ حسين بن سعيد اهوازي.

* كتاب ابوالحسن محمد بن أحمد بن علي بن حسين بن شاذان؛ وی فقيهی دانشمند بوده.

* کتاب پرسش های علی بن جعفر از برادر بزرگوارش امام ابوالحسن موسی بن جعفر (ع)؛ وی از فرزندان ممتاز امام ششم بوده است.

* [[علل الشرائع]]؛ شیخ صدوق.

* التوحيد؛ شیخ صدوق.

* [[الخصال]]؛ شیخ صدوق.

* [[ثواب الأعمال و عقاب الأعمال]]؛ شیخ صدوق.

* [[الإستبصار]]؛ شیخ طوسی.

* الخصائص [خصائص الأئمـة]؛ محمد بن حسین موسوی مشهور به سید رضی که گردآوری نهج البلاغة نیز از آثار اوست.

* المحاسن؛ أبي جعفر أحمد بن محمد بن خالد برقي. وی دانشمندی مورد وثوق بوده است.

* كشف نهج البيان؛ شيخ محمد بن حسن شيباني. این کتاب در زمینه تفسیر است.

* صحيفة الرضا؛ که مجموعه‌ای از روایات آن حضرت است.

* منهاج الحق و اليقين؛ ولي بن نعمة الله حسيني رضوي حائري. وی عالمی فاضل بوده است.

* تفسير نهج البيان ؛ [این کتاب در الذريعة، همان کتاب كشف نهج البيان قلمداد گردیده که پیش تر برشمرده شد].

* [[تحفة الأبرار]]؛ سيد حسين بن مساعد حسيني نجفي. سخنانی که از اهل سنت در البرهان نقل شده، بواسطه نقل این کتاب و نیز کتاب الطرائف بوده است.

* ربيع الأبرار؛ محمود زمخشري مشهور به جار الله.

* موفق بن أحمد؛ وی و زمخشری، هر دو از دانشمندان برجسته اهل سنت هستند.

* [[المناقب]]؛ محمد بن علي بن شهر آشوب، یکی از دانشمندان بزرگ شیعی که وی را با نام ابن شهر آشوب می‌شناسند.

* [[مجموعه ورام]]؛ شيخ أبي الحسين ورام. او عالمی فاضل بوده است.

* [[مشارق انوار الیقین]] ؛ شيخ رجب برسي.

* و همچنین منابع دیگری که در جای جای البرهان بمناسبت نامشان آمده.