حاج ایازخان قشقایی: تفاوت میان نسخه‌ها

'''حاج ایاز خان شاكريشاکری قشقایی''' مشاور و صندوق‌دار [[صولت‌الدوله]] ایلخانی [[قشقایی]] بود. او در سفر به [[مکه]]، [[مدینه]] و عتبات عاليات،عالیات، شرح این سفر را نوشته است. سفرنامه او به نام ''[[سفرنامه حاج ایاز خان قشقایی]]'' در سال [[۱۳۸۸]] به کوشش پرویز شاکری در تهران منتشر شد.

ويوی در سفر [[حج]]،با [[شریف حسین]] سلطان مكهمکه ديداردیدار مي‌كندمی‌کند و در بازگشت از سفر خود، به همراه [[صولت‌الدوله]] و [[رضاخان]] سردار سپه از [[احمدشاه قاجار]] كهکه از دوميندومین سفر به فرنگ بازمي‌گردد،بازمی‌گردد، استقبال مي‌كندمی‌کند.

حاج ايازخانایازخان زاده ايلایل [[قشقایی]] است. تبار او به [[ايلایل شاملو]] برمي‌گرددبرمی‌گردد.

ايلایل شاملو در كنارکنار سايرسایر ايلاتایلات و طوايفطوایف از جمله تكه‌لو،تکه‌لو، استاجلو، قاجار، افشار، روملو و زنگنه، هسته مركزيمرکزی قوايقوای [[قزلباش]] را تشكيلتشکیل دادند. قدرت قزلباش ها تا زمان [[شاه عباس]] برقرار بود. ويوی اندكاندک اندكاندک از تعداد و قدرت آنان كاستکاست و برخيبرخی از آنان را از آذربايجانآذربایجان كوچکوچ داد كهکه بخشيبخشی از آنها به ايلایل [[قشقایی]] پيوسته‌اندپیوسته‌اند.

ابوطالب آقا كهکه نَسَب حاج ايازخانایازخان به او مي‌رسد،می‌رسد، ‌از ايلایل شاملو است كهکه به ايلایل قشقاييقشقایی وارد شده است.

تولد حاج ايازایاز خان به سال ۱۲۸۷ قمريقمری/ ۱۲۴۸ خورشيديخورشیدی است.

==حاج ايازایاز خان و صولت الدوله==

اسماعيلاسماعیل خان [[صولت‌الدوله]] كهکه مدتيمدتی در زمان ايلخانيگريایلخانیگری عبداله خان ضرغام الدوله (برادر بزرگش)، با اقتدار به عنوان ايل‌بيگيایل‌بیگی در مسند قدرت بود، در سال ۱۳۲۴ قمريقمری/ ۱۲۸۴ خورشيديخورشیدی به عنوان [[ايلخانيایلخانی]] انتخاب مي‌شودمی‌شود. او به واسطه اعتماد و اطمينانياطمینانی كهکه به ايازخانایازخان دارد او را به عنوان مشاور و معتمد خود برمي‌گزيندبرمی‌گزیند.

ايازایاز خان به واسطه كِبَرکِبَر سنّ نسبت به [[صولت‌الدوله]]، علاوه بر همراهيهمراهی ويوی در امور ديواني،دیوانی، گاه در امور خانوادگيخانوادگی او نيزنیز ايفايایفای نقش مي‌كندمی‌کند. به عنوان نمونه، صولت‌الدوله طيطی نامه‌اينامه‌ای (احتمالاً) در سال ۱۳۰۳ خورشيديخورشیدی هنگام راهيراهی شدن به تهران حهت حضور در [[مجلس شورايشورای مليملی]] كهکه به فرزندش ناصرخان نوشته، حاج اياز‌خان‌ایاز‌خان‌ را به عنوان وكيلوکیل و نمايندهنماینده برايبرای جلب رضايترضایت فاميلفامیل و پيشگيريپیشگیری از دلخوريدلخوری احتمالياحتمالی در رابطه با ازدواج ناصرخان تعيينتعیین مي‌كندمی‌کند.

ويوی به نيابتنیابت از صولت الدوله، مدتيمدتی سرپرستيسرپرستی حكومتحکومت بهبهان را داشته است.

حاج ايازخان،ایازخان، به مدت بيشبیش از بيستبیست سال (از دوره ايلبيگيایلبیگی شدن صولت الدوله قبل از سال ۱۳۲۰ قمريقمری/ [[۱۲۸۰]] خورشيديخورشیدی تا زمان آغاز سفر حج در سال ۱۳۴۰ قمريقمری/[[۱۳۰۱]] خورشيديخورشیدی) در دستگاه [[ایلخانی]]، همواره دارايدارای منصب و قدرت بوده است.

==حاج ايازایاز خان و جنگ جهانيجهانی اول==

ايازخانایازخان همانند ديگردیگر همگنان خود، طيطی [[جنگ جهانيجهانی اول]] (در سال‌هايسال‌های ۱۳۳۳قمري۱۳۳۳قمری/۱۲۹۳خورشيدي۱۲۹۳خورشیدی تا ۱۳۳۷قمري۱۳۳۷قمری/ ۱۲۹۷خورشيدي۱۲۹۷خورشیدی)، در نبرد قشقایي‌هاقشقایی‌ها بر عليهعلیه قوايقوای استعمارگر انگليسانگلیس در خطه جنوب شركتشرکت داشته است.

در نبرد سال ۱۳۳۶قمری/ ۱۲۹۶خورشیدی، چند خانوار از جمله خانوار حاج ايازایاز خان توسط نيروهاينیروهای حاميحامی قوايقوای بيگانه،بیگانه، به اسارت گرفته شده و اموال آنان غارت شد كهکه با رشادت و پايمرديپایمردی قشقاييقشقایی ها به سرعت آزاد شدند.

==سفر و سفرنامه نويسينویسی==

حدود چهار سال پس از خاتمه [[جنگ جهانيجهانی اول]]، در سال ۱۳۴۱قمري۱۳۴۱قمری/ ۱۳۰۱خورشيدي۱۳۰۱خورشیدی توفيقتوفیق سفر [[حج]] و زيارتزیارت عتبات عاليات،عالیات، نصيبنصیب حاج‌ايازخانحاج‌ایازخان مي‌شودمی‌شود. او در ايناین سفر با عبور از خليجخلیج فارس، اقيانوساقیانوس هند، دريايدریای سرخ و شهرها و كشورهايکشورهای مسير،مسیر، به سبكسبک روزنامه‌اي،روزنامه‌ای، سفرنامه ايای تدوينتدوین نموده كهکه حائز ارزش تاريخيتاریخی فراوانيفراوانی است و اوليناولین سفرنامه مكتوبمکتوب و مستند در ايلایل قشقاييقشقایی است.

ويوی پس از بازگشت از ايناین سفر، از خدمات ديوانيدیوانی و دستگاه ايلخانيایلخانی قشقایيقشقایی كناره‌گيريکناره‌گیری مي‌كندمی‌کند.

==حاج ايازخانایازخان و اعتقادات دينيدینی==

حاج ايازخانایازخان پايبندپایبند به اعتقادات دينيدینی بوده و با مراجع و روحانيونروحانیون به نامِ روزگار خود مكاتبهمکاتبه و مراوده داشته است. عكسعکس ها و نامه هايهای تنيتنی چند از ايناین بزرگواران، منجمله آيت‌اللهآیت‌الله حاج [[شيخشیخ عبدالكريمعبدالکریم حائريحائری]] بنيانگذاربنیانگذار مدرسه فيضيهفیضیه قم به يادگاریادگار مانده است.

حاج ايازخانایازخان باتوجه به باورهايباورهای ديني،دینی، در برگزاريبرگزاری مراسم مذهبيمذهبی در ايلایل پيشگامپیشگام بوده است. ويوی در تعميرتعمیر اماكناماکن مذهبيمذهبی نيزنیز كوشاکوشا بوده است. علاوه بر تعميرتعمیر و احياياحیای مسجد روستايروستای ظفرآباد در جنوب‌شرقيجنوب‌شرقی شيراز،شیراز، حاج ايازخانایازخان به موارد ديگريدیگری نيزنیز همت گمارده كهکه به بيانبیان خود او در كتابکتاب [[سفرنامه حاج ایاز خان قشقایی]]، بقعه سيدسید تاج‌الدينتاج‌الدین محمد در شهر قيرقیر از آن جمله است.

با توجه به مشكلاتمشکلات سياسيسیاسی در ايلایل قشقاييقشقایی و شورش بزرگ ايناین ايلایل در سال ۱۳۰۸، در سالهايسالهای ابتدايابتدای حكومتحکومت پهلوي،پهلوی، ويوی ناچار به دور شدن از ايلایل و تخته‌قاپويتخته‌قاپوی اجبارياجباری در شهر سميرمسمیرم شد.

حاج ايازایاز خان در زمستان سال ۱۳۱۸خورشيدي۱۳۱۸خورشیدی (۱۳۵۸ قمريقمری) در املاكشاملاکش در سميرم،سمیرم، وفات يافتیافت. آرامگاه او در امامزاده‌ايامامزاده‌ای در داخل شهر سميرمسمیرم واقع است.

* سفرنامه حاج ایاز خان قشقایی، ناشر: كتابخانهکتابخانه و مركزمرکز اسناد مجلس شورايشورای اسلامي،اسلامی، به کوشش پرویز شاکری، [[۱۳۸۸]]

* گفتاری درباره ایلات و عشایر فارس، مظفر قهرمانيقهرمانی ابيوردي،ابیوردی، ۱۳۵۵ ص ۴۴۹