آنارشیسم: تفاوت میان نسخه‌ها

آنارشیسم خود زیرنحله‌های پرشماری دارددارد، که جز در یکی دو اصل بنیادین شباهت چندانی با هم ندارند. این خود تا حدی خاسته از ماهیت آنارشیسم است که وجود خویشتن را در نفی و مخالفت می‌جوید. ماهیت آزاد و غیرمتمرکز آنارشیست‌هاآنارشیست‌ها، در سازمان‌نیافتگی نسبی تشکیلات ایشان پیداست. ایشان ضمن التزام به اصول بنیادین آنارشیسم در تفسیر این اصول و به فعلیت درآوردن آنها اختلاف‌های اساسی توانند داشتدارند. مهم‌ترین این اصل‌های بنیادین چنان که پیشتر گفته آمدشد، نفی حکومت است.است؛ چون در نگریسته شودیعنی عصارهٔ تفکر آنارشیستی تأکید بر آزادی فرد است. این تأکید منجر به تقبیح و مخالفت با هر گونه اقتدار بیرونی (خاصه حکومت) که مانعی در رشد و تعالی آزاد فرد تلقی می‌شود، می‌گردد.<ref> D. Novak, "«the Place of Anarchism in the History of Political Thought"»</ref>

از اندیشمندان برجستهٔ آنارشیست می‌توان از [[ویلیام گادوین]]، [[ماکس اشتیرنر]]، [[لئو تولستوی]]، [[پیر ژوزف پرودون]]، [[میخائیل باکونین]]، [[پطر کروپوتکین]]، [[الیزه رکلوز]]<ref name="ashoori">{{یادکرد|فصل=|کتاب=فرهنگ سیاسی|نویسنده = [[داریوش آشوری]]|ترجمه=|ناشر =انتشارات مروارید|چاپ=چاپ پنجم|شهر=تهران|کوشش=|ویرایش= |صفحه=صص. ۳۰-۳۲|سال=۱۳۵۱|شابک=}}</ref> ، [[ماری بوخین]] ، [[اما گلدمن]] ، [[نوام چامسکی]] ، و اخیراً متفکران آزادی‌طلب و محافظه‌کاری با گرایش آنارشیستی مانند [[هانس هرمان هوپ]] و [[موری روثبارد]] نام برد.

آنارشیست‌ها در فلسفهفلسفهٔ «بگذار انجام دهند» (Laissez faire) با هم اشتراک نظر دارنددارند؛ اما در تئوری به دسته‌های [[آنارشیسم تحول‌خواه]]، [[آنارشیسم کمونیست]]، و [[آنارشیسم اندیویدوالیست]] تقسیم می‌شوند<ref name="ashoori">{{یادکرد|فصل=|کتاب=فرهنگ سیاسی|نویسنده = [[داریوش آشوری]]|ترجمه=|ناشر =انتشارات مروارید|چاپ=چاپ پنجم|شهر=تهران|کوشش=|ویرایش= |صفحه=صص. ۳۰-۳۲|سال=۱۳۵۱|شابک=}}</ref>.

[[پطر کروپوتکین]] از شخصیت‌های محوری این نحله و واضع اصطلاح «کمونیسم آنارشیست» است. از نظر پیروان این نحله انسان موجودی به‌ذات اجتماعی‌است و سود اجتماع در ذات خود در تقابل با سود فرد نیست بلکه مکمل آن است. همنوایی میان انسان و اجتماع در سایهٔ نفی نهادهای اجتماعی اقتدارگر خاصّه دولت ممکن است.<ref>D. Novak "«The Place of Anarchism in the History of Political Thought"»</ref>

آنارشیسم سندیکاگرا رستگاری را در نزاع اقتصادی و نه نزاع سیاسی طبقهٔ کارگر می‌جوید. پیروان آن با تشکیل اتحادیهٔ کارگری و سندیکاها قصد نزاع با ساختار قدرت می‌دارند. از نظر ایشان سرانجام با یکی انقلاب بنیادهای حکومت فعلی فرو می‌ریزد و نظم اقتصادی نوِ اجتماع بر پایهٔ سندیکاها شکل می‌گیرد.<ref>D. Novak "«The Place of Anarchism in the History of Political Thought"»</ref>

اکنون در برخی از کشورهای [[اروپا]]یی <ref>آشوری ۳۲-۳۳</ref>و [[آمریکای جنوبی]] به شکل جنبش وسیع توده‌ای درآمده استدرآمده‌است.<ref> S. Fanny Simon, "«Anarchism and Anarcho-Syndicalism in South America"»</ref>

بنیاد نظری آنارشیسم فردگرا را در آثار [[ماکس اشتیرنر]] آلمانی و [[بنجامینبنیامین تاکر]] آمریکایی پیدامی‌توان توانپیدا کرد. اشتیرنر در کتاب ''شخص و دارایی‌اش'' ^*<ref>''Der Einzige und sein Eigentum''</ref> (چاپ نخست ۱۸۴۴) عقایدش را تشریح کرده‌است. به اعتقاد وی انسان حق دارد هر آنچه می‌خواهد انجام دهد. و هر چه آزادی وی را سلب کند نابود باید گردد. اشتیرنر نه تنها با قانون و مالکیت خصوصی سر مخالفت می‌دارد بلکه با مفاهیم خدا و کشور و خانواده و عشق هم بنای ناسازگاری می‌گذارد. منتها مخالفت وی با این مفاهیم به معنی فتوا به نابودی آنها نیست. بلکه از نظر وی انسان هر گاه بخواهد به این مفاهیم تن تواند دادن اگر باعث شادمانی‌اش شود ولی سرسپردگی به این مفاهیم وظیفهٔ شخص نیست.<ref>D. Novak "«The Place of Anarchism in the History of Political Thought"»</ref> نظریات تاکر را با نام آنارشیسم فلسفی نیز می‌شناسند و آن را سهم آمریکاییان در تاریخ نظریهٔ آنارشیسم قلمداد می‌کنند. معمولاً میان آنارشیسم فلسفی یا آنارشیسم فردگرا و آنارشیسم کمونیست یا توده‌گرایی تقابل می‌افکنند. از جمله تفاوت‌هایی که بیان می‌دارند تشویق به خشونت در دومی بر خلاف اولی‌است. این تقابل‌افکنی مخالفانی هم می‌دارد.<ref>William O. Reichert, "«Toward a New Understanding of Anarchism"»</ref> تاکر در نظریه‌پردازی‌های خویش از ''دارایی چیست؟'' پرودون اثر پذیرفت. او با هرگونه اعمال قدرت از سوی دولت مخالف بود و آن را غیراخلاقی می‌دانست. تاکر و پیروانش با چهار انحصار اصلی‌ای که آبشخورشان وجود دولت می‌بود به مخالفت پرداختند: زمین، پول، دادوستد و حقوق پدیدآورندگان. نابودی این انحصارات را مایهٔ از میان رفتن فقر می‌دانستند. با قدرت‌گرفتن سندیکاها و سایر پیکره‌های اجتماعی در ایالات متحده آنارشیسم فردگرا افول کرد.<ref>Victor S. Yarros, "«Philosophical Anarchism: Its Rise, Decline"» and Eclipse</ref>

در آنارشیسم همچو لیبرالیسم بر آزادی (فردی و سیاسی)، شادمانی و کامیابی فرد تأکید می‌رود. در لیبرالیسم کلید نیل به مقصود دخالت حداقلی دولت در امور مردمان است. این دخالت تنها از روی ضرورت باید بودن و غرض از آن جلوگیری از اخلال در سیر طبیعی و رفتار «دست نامرئی»است. اما در آنارشیسم حکومت به‌یک‌بارگی نفی می‌شود و همین دخالت کمینه هم بر تافته نمی‌شود.<ref>D. Novak "«The Place of Anarchism in the History of Political Thought"»</ref>

رابطهٔ آنارشیسم و سوسیالیسم غامض‌تر از آنِ آنارشیسم و لیبرالیسم است تا آنجا که برخی نویسندگان منکر خویشاوندی میان این دو نحله شده‌اند. این امر برخاسته از آن است که در نگاه نخست در سوسیالیسم تکیه بر حقوق اجتماع در مقابل فرد است در حالی که در آنارشیسم سخن از حقوق فرد در مقابل اجتماع است. با این حال در نهایت به نظر می‌آید که نسخه‌پیچی‌های آنارشیست‌ها (خصوصاً نوع کمونیست) کم شباهت با نسخه‌پیچی‌های سوسیالیست‌ها نیست. آنارشیست‌ها چون سوسیالیست‌ها با مالکیت شخصی مخالف‌اند. هر دو برای ساختن جامعه‌ای می‌کوشند که در آن هر کس در حد توانایی‌های خویش در خوشبختی اجتماع بکوشد و تا آنجا که نیاز می‌دارد از خدمات اجتماع بهره‌مند شود.<ref>D. Novak "«The Place of Anarchism in the History of Political Thought"»</ref>

* Fanny Simon, S.. "«[http://www.jstor.org/stable/2507692 Anarchism and Anarcho-Syndicalism in South America]"». ''The Hispanic American Historical Review''. '''26۲۶''' (1۱), 38–59۳۸–۵۹

* Novak, David. "«[http://www.jstor.org/stable/1404980 The Place of Anarchism in the History of Political Thought]"». ''The Review of Politics''. '''20۲۰''' (3۳), 307–329۳۰۷–۳۲۹

* Reichert, William O.. "«[http://www.jstor.org/stable/446687 Toward a New Understanding of Anarchism]"». ''The Western Political Quarterly''. '''20۲۰''' (4۴), 856–865۸۵۶–۸۶۵

* Yarros, Victor S.. "«[http://www.jstor.org/stable/2768957 Philosophical Anarchism: Its Rise, Decline, and Eclipse]"». ''The American Journal of Sociology''. '''41۴۱''' (4۴), 470–483۴۷۰–۴۸۳