'''بخش خاروانا''' یکی از بخش‌های تابعه [[شهرستان ورزقان]] در استان [[آذربایجان شرقی]] در شمال غربی ایران است .[[حمد الله مستوفی]] (750-680) در صفحه 132 کتاب [[نزهة القلوب]] منطقه [[دیزمار]] را ولایت یکپارچه می‌داند که این امر نشانگر این است که تقسیم بندی دیزمار به قسمت مرکزی،غربیمرکزی، غربی و شرقی جنبه تاریخی ندارد.او درباره دیزمار می‌نویسد: "دیزمار ولایتی است در شمال [[تبریز]] کما بیش پنجاه پاره دیه بود و دوزال و کوردشت و قولان و هزار[=هراس که روستای تاریخی [[اوشتبین]] از اجتماع سه آبادی هراس ،هراس، سیاوشان و جعفرآباد بوجود آمده است.] و [[خاروانا]] از معظمات آن . هوایش معتدل به گرمی و آبش از آن جبال بر می خیزد و فضلابش در ارس می ریزد حاصلش غله و پنبه و انگور و میوه به همه انواع می باشد و پیشتر از همه جا رسد و نوباوه تبریز از آنجا باشدحقوق دیوانش چهل هزار و هشتصد دینار است" . [لازم به ذکر است که در زمان صفویه عشایر پیرعلیلو،مقدمپیرعلیلو، ،مقدم، بایبردلو،چلبیانلو،ساداتبایبردلو، چلبیانلو، سادات شامی کوه کمر و ...در منطقه ارسباران و بویژه [[دیزمار]] ساکن شدند.موج دوم مهاجرت از آن سوی ارس در زمان فتحلیشاه قاجار روی داد که در آن زمان قاجار کرداحمد ،کرداحمد، عشایر پسیان ،پسیان، الیاسکانلو و ...در آبادی‌هایی ساکن شدند و دیزمار در گذشته نه چندان دور 196 آبادی بزرگ و کوچک داشت و خاروانا مرکز سیاسی-اداری و اوشتبین مرکز فرهنگی محال دیزمار ارسباران محسوب می‌شود. ]<ref>اطلس گیتاشناسی استان‌های ایران، تهران: ۱۳۸۳ خ.</ref>.
