بخش خاروانا: تفاوت میان نسخه‌ها

'''بخش خاروانا''' یکی از بخش‌های تابعه [[شهرستان ورزقان]] در استان [[آذربایجان شرقی]] در شمال غربی ایران است .[[حمد الله مستوفی]] (750-680) در صفحه 132 کتاب [[نزهة القلوب]] منطقه [[دیزمار]] را ولایت یکپارچه می‌داند که این امر نشانگر این است که تقسیم بندی دیزمار به قسمت‌ مرکزی، غربی و شرقی جنبه تاریخی ندارد.او درباره دیزمار می‌نویسد: "دیزمار ولایتی است در شمال [[تبریز]] کما بیش پنجاه پاره دیه بود و دوزال و کوردشت و قولان و هزار[=هراس که روستای تاریخی [[اوشتبین]] از اجتماع سه آبادی هراس، سیاوشان و جعفرآباد بوجود آمده است.] و [[خاروانا]] از معظمات آن . هوایش معتدل به گرمی و آبش از آن جبال بر می خیزد و فضلابش در ارس می ریزد حاصلش غله و پنبه و انگور و میوه به همه انواع می باشد و پیشتر از همه جا رسد و نوباوه تبریز از آنجا باشدحقوق دیوانش چهل هزار و هشتصد دینار است" . [لازم به ذکر است که در زمان صفویه عشایر پیرعلیلو، مقدم، بایبردلو، چلبیانلو، سادات شامی کوه کمر و ...در منطقه ارسباران و بویژه [[دیزمار]] ساکن شدند.موج دوم مهاجرت از آن سوی ارس در زمان فتحلیشاه قاجار روی داد که در آن زمان قاجار کرداحمد، عشایر پسیان، الیاسکانلو و ...در آبادی‌هایی ساکن شدند و دیزمار در گذشته نه چندان دور 196 آبادی بزرگ و کوچک داشت و خاروانا مرکز سیاسی-اداری و اوشتبین مرکز فرهنگی محال دیزمار ارسباران محسوب می‌شود.در جلد چهارم فرهنگ جغرافیائی ایران جمعیت دیزمار ارسباران 41230 نفر و تعداد آبادی‌های آن 112 پارچه گزارش شده است. این کتاب دیزمار را متشکل از دو قسمت شرقی یا خاوری به مرکزیت اوشتبین و غربی یا باختری به مرکزیت خاروانا معرفی می‌کند.علاوه بر آن اویلق ، اندریان ، ایری بالا، کوه کمر، کماربالا، سیه رود ، خانه سر ، جوشین ، علیلر، مردانقم ، مزرعه ٔ شادی ، شرف آباد و ... را از آبادی‌های معروف دیزمار ارسباران معرفی نموده است. اما آنچه مسلم است در زمان نگارش کتاب مزبور دهها روستای تاریخی دیزمار نظیر قینر ، کهل ، سار ، ایوند ، امند ، ورکش ، کلانکش ، گنزنق ، اولی کندی ، مزرعه ، زین آباد ، موجمبار ، لاری و ... که در نزدیکی مرند بویژه تبریز قرار دارند جزو شهرستان‌های مزبور به حساب آمده است که در حال حاضر پس از ارتقاء شبستر از بخش به شهرستان این روستاها بین شهرستان تبریز ، شبستر و مرند تقسیم شده است . ]<ref>اطلس گیتاشناسی استان‌های ایران، تهران: ۱۳۸۳ خ.</ref>.