گدازه: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
جز ربات:رده‌دهی بر پایه مقاله همسنگ در ویکی‌پدیا انگلیسی |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۳:
'''گُدازه''' گونه‌ای [[تفتال]] است که بر اثر فعالیت‌های [[آتشفشان|آتشفشانی]] به سطح زمین راه یابد. به تعریف دیگر آن بخش از تفتال که بر اثر کاهش فشار و فوران مقدار زیادی از گازهای محبوس در خود را از داده است گدازه نامیده می‌شود.
به زمینی مسطح و پهناور که بستر آن از توالی نسبتاً نازک جریان گدازه تشکیل شده و معمولاً بازالتی و ناشی از فوران شکافه‌ای است «دشت گدازه»<ref>lava plain</ref> می‌گویند.<ref>برابرنهاده‌های فرهنگستان زبان فارسی: [http://www.nipc.net/vajeh/VajehayeMosavab_Daftar8/08Howze.pdf دفتر هشتم]. بازدید: نوامبر ۲۰۱۱.</ref>
گدازه‌ها را بر پایه میزان [[سیلیس]] (Sio۲) موجود در آنها از نظر میزان [[گرانروی]] به سه دسته بخش می‌کنند که این امر به دلیل اختلاف تعداد پیوند بین ملکولهای سیلیس است: ▼
▲گدازه‌ها را بر پایه میزان [[سیلیس]] (Sio۲) موجود در آنها از نظر میزان [[گرانروی]] به سه دسته بخش می‌کنند که این امر به دلیل اختلاف تعداد پیوند بین ملکولهای سیلیس است:
* گدازه [[سیاه‌سنگ|بازالتی]]: میزان سیلیس کم (حدود۵۰ درصد). گرانروی کم، نقطه ذوب زیاد.
* گدازه [[اندزیت|اندزیتی]]: میزان سیلیس متوسط (۶۰ درصد). گرانروی متوسط. نقطه ذوب متوسط.
* گدازه [[سنگ خارا|گرانیتی]]: میزان سیلیس زیاد ۷۰ درصد). گرانروی زیاد. نقطه ذوب کم.
مهم‌ترین عوامل مؤثر در نوع
[[پرونده:Pahoeoe fountain original.jpg|thumb|200px|left|فوران کمانی گدازه آتشفشانی در [[هاوایی]]]]
== اصطلاحات گدازه‌ها ==
گدازه ریسمانی{{نشان|۱}} (Pāhoehoe) نوعی گدازه [[بازالت|بازالتی]] است که سطحی نرم، موجدار و زبانه‌دار و ریسمانی دارد. این گونه گدازه هنگامی بوجود می‌آید که یک گدازه بسیار مایع‌گون بر روی یک سطح سفت‌شده جریان یابد.▼
برای توصیف بخش‌ها و انواع گدازه‌ها واژگان گوناگونی به کار می‌رود<ref>برابرنهاده‌های فرهنگستان زبان فارسی: [http://www.nipc.net/vajeh/VajehayeMosavab_Daftar8/08Howze.pdf دفتر هشتم]. بازدید: نوامبر ۲۰۱۱.</ref>:
▲*گدازه ریسمانی<ref>Pāhoehoe</ref>{{نشان|۱}}
*زبانه گدازه<ref>lava toe</ref>: یکی از زائده‌های کوچک و گِرد در جلوی جریان گدازه ریسمانیِ در حال حرکت
*خیز گدازه<ref>lava rise</ref>: بخش کم و بیش سرتخت یک میدان جریان گدازه ریسمانی که در نتیجه فشار گدازه‌های زیر لایه سطحی برآمده شده‌است.
*خاکریز گدازه<ref> lava levee</ref>: ورقه‌های سنگ‌پایی از گدازه که بر روی مسیرهای طبیعی خود جریان یافته و خاکریزی جامد به وجود می‌آورد
*حفره<ref>vesicle</ref>: کاواکی با شکلهای متنوع در گدازه‌ها که بر اثر به دام افتادن حباب گاز در حین سرد شدن گدازه به وجود می‌آید
*دریاچه گدازه<ref>lava lake</ref>: دریاچه‌ای از گدازه مذاب معمولاً بازالتی در دهانه آتشفشانی
== منابع ==
سطر ۱۹ ⟵ ۲۷:
* بخش گدازه‌های ریسمانی از: ویکی‌پدیای انگلیسی، نسخه ۲۶ سپتامبر ۲۰۰۶.
* {{پاورقی|۱}} برابر گدازه ریسمانی از: ملکیان، فریدون، ''فرهنگ زمین‌شناسی و علوم وابسته،'' تهران: ۱۳۵۰خ.
<small>{{پانویس}}</small>
{{خرد}}
| |||