حقوق مدنی: تفاوت میان نسخهها
محتوای حذفشده محتوای افزودهشده
نور طوبی |
جز خنثیسازی ویرایش 6322394 توسط 92.42.55.213 (بحث) |
||
خط ۱:
'''حقوق مدنی''' مهمترین شاخه [[حقوق خصوصی]] است که به بررسی و تنظیم روابط افراد [[جامعه]] با یکدیگر صرف نظر از عنوان و موقعیت اجتماعی آنها میپردازد.
== پیشینه ==
حقوق مدنی در [[زبان انگلیسی|انگلیسی]] ''سیویل لا'' (Civil law) و در [[فرانسه]] ''دغوا سیویل'' (Droit civil) نامیده میشود که از واژهٔ [[زبان لاتین|لاتین]] ''ژوس سیویله'' (jus civile) گرفته شدهاند که در [[امپراتوری روم]] به حقوق حاکم بر روابط [[شهروند]]ان جامعهٔ روم اطلاق میشد و در مقابل [[حقوق بشر]] به کار میرفت که ناظر بر قواعد عمومی حاکم بر روابط رعایای دولت روم با یکدیگر و با شهروندان بود.
در [[قرون وسطی]] حقوق مدنی در مدارس و [[دانشگاه]]های [[اروپا]] به معنی حقوق رم و در مقابل [[حقوق مسیحی]] به کار میرفت.
رفته رفته با اهمّیّت پیدا کردن دوباره [[حقوق عمومی]] به ویژه پس از [[انقلاب کبیر فرانسه]] (۱۷۸۹) این اصطلاح در معنای [[حقوق خصوصی]] (روابط افراد با یکدیگر) به کار رفت و در تقابل با حقوق عمومی (روابط افراد با دولت) به کار رفت.
قانون مدنی فرانسه در سال ۱۸۰۴ میلادی پایان یافت و در سال ۱۸۰۷ رسما به عنوان «[[کد ناپلئون]]» نامگذاری شد. این قانون اساس حقوق مدنی در [[کشور]]های پیرو [[حقوق نوشته]] امروز است و بیشتر قوانین مدنی دنیا تحت تاثیر «کد ناپلئون» تنظیم شدهاند.<ref name="history1">[http://www.isu.ac.ir/publication/Research-Quarterly/Research-Quarterly_24/Research-Quarterly_2402.htm#_ednref8 تاریخچه تدوین قانون مدنی]</ref>
به تدریج با تحولاتی که در زندگی مردم پدید آمد مصالح عموم ایجاب میکرد برای برخی از روابط اجتماعی قواعد ویژهای وضع شود و به این ترتیب شاخههای مختلف [[حقوق خصوصی]] همگی در اصل بخشی از حقوق مدنی بوده، اما اکنون از آن منشعب شدهاند.
== رشتههای جدا شده از حقوق مدنی ==
* [[حقوق تجارت]] – که بر روابط بین بازرگانان و اعمال تجاری آنها حاکم است.
* [[حقوق کار]] – روابط میان [[کارگر]]ان و [[کارفرما]] را تنظیم میکند.
* [[آئین دادرسی مدنی]] – قواعدی که [[دادگاه]]ها براساس آن به اختلافات راجع به [[حقوق خصوصی]] افراد رسیدگی و آنها راحل و فصل میکنند.
* [[مالکیت فکری]] - به بررسی حقوقی میپردازد که به [[انسان]] اختیار بهره برداری انحصاری از حاصل ابتکارات و اندیشههای خود را میدهد. مانند[[حق تکثیر]] انحصاری [[مولف]] و [[هنرمند]]، حق مخترع بر اختراعاتش، حق [[تاجر]] بر [[نام تجارتی]] <ref>{{به انگلیسی|Brand name}}</ref> خویش و حق [[سرقفلی]].
== موضوعات حقوق مدنی ==
رایج است که حقوق و تکالیف مردم در [[جامعه]] به حقوق [[حق عینی|عینی]] و [[حق ذهنی|ذهنی]] تقسیم شود.
[[حقوق مالی]] از نمونههای حقوق عینی است و به به مجموعه حقوقی گفته میشود که دارای ارزش اقتصادی و قابل مبادله با [[پول]] است. مانند حق مالکیت یک شئ و یا حقی که طلبکار بر بدهکار پیدا میکند و به موجب آن میتواند [[مال]] را از او مطالبه کند ([[حقوق دینی]]).
اما منظور از حقوق ذهنی، امتیازاتی است که مربوط به شخصیت انسانی افراد است و قابل تقویم به [[پول]] نمیباشد. مانند حق [[ازدواج]] کردن و حق [[ارث]] بردن.
== منابع حقوق مدنی در ایران ==
[[قانون]] مهمترین منبع حقوق مدنی است و [[قانون مدنی]] که در ۱۳۳۵ ماده در سالهای ۱۳۰۷ تا ۱۳۱۴ توسط [[مجلس شورای ملی]] به تصویب رسید مهمترین مجموعه قانون مربوط به حقوق مدنی است که در درجه اول براساس [[فقه شیعه]] و در وهله بعد با استفاده از قوانین مدنی کشورهای [[فرانسه]]، [[سوئیس]] و [[بلژیک]] تدوین شدهاست.
=== سایر قوانین مهم مربوط به حقوق مدنی ===
۱- [[قانون امور حسبی]] که در سال ۱۳۱۹ در ۳۷۸ ماده تصویب شد و به وضع مقرراتی در مورد تقسیم میراث بجا مانده از مرده و امور غایبین مفقود الاثر میپردازد.
۲- قانون مسئولیت مدنی قانون مسئولیت مدنی]</ref> که در سال ۱۳۳۹ در ۱۶ ماده با اقتباس از حقوق [[آلمان]] به تصویب رسید.
=== منابع دیگر حقوق مدنی ===
۱- [[رویه قضایی]] (آرایی که [[دادگاه]]ها در گذشته صادر کردهاند).
۲- [[عرف]] و عادات رایج جامعه هم میتواند تأثیر بسیار زیادی بر حقوق مدنی داشته باشد چنان که خود [[قانون مدنی]] در بسیاری از مواد حکم قضیه را به [[عرف]] محل احاله میدهد.
۳- نظریات حقوقدانان و فقها نیز میتوانند به ویژه در [[تفسیر]] قوانین مورد استفاده قرار گیرند.
== پانویس ==
{{پانویس}}
== جستارهای وابسته ==
* [[کد ناپلئون]]
* [[شهروندی]]
== منابع ==
* [[ناصر کاتوزیان]]، '''مقدمه علم حقوق'''، شرکت سهامی انتشار، ،۱۳۸۲، ص ۸۰ - ۷۸
خط ۴۹:
[[رده:حقوق]]
[[رده:
[[رده:حقوق مدنی]]
[[bs:Građansko pravo]]
[[de:Zivilrecht]]
[[en:Civil law (common law)]]
[[eo:Civila juro]]
[[es:Derecho civil]]
[[fr:Droit civil]]
[[he:משפט אזרחי]]
[[it:Diritto civile]]
[[lt:Civilinė teisė]]
[[hu:Polgári jog]]
[[nl:Burgerlijk recht]]
[[ja:民法]]
[[pl:Prawo cywilne]]
[[pt:Direito civil]]
[[ru:Гражданское право]]
[[sl:Civilno pravo]]
[[sv:Civilrätt]]
[[th:กฎหมายแพ่ง]]
[[uk:Цивільне право]]
[[zh:民法]]
|