مراغه: تفاوت میان نسخهها
محتوای حذفشده محتوای افزودهشده
تصویر |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۳۴:
|پانویس=
}}
[[پرونده: L.OF Shahi daryacheh oroumieh.JPG|300px|farme|thumb|left|قسمتی از [[نقشه ایران در دوره افشاریه]].{{بر}} نام مراغه در جنوبشرقی دریاچه ارومیه (در نقشه: دریاچه شاهی)، به انگلیسی: Muragha نوشته شدهاست.]] ▼
'''مَراغه''' یکی از شهرهای [[استان آذربایجان شرقی]] و مرکز [[شهرستان مراغه]] است. مراغه در کنار [[رودخانه صوفی چای]] و در مشرق [[دریاچه ارومیه]] و بر دامنه جنوبی [[کوه سهند]] قرار گرفتهاست. این شهر با ۱۵۱،۴۸۶ نفر جمعیت <ref name="azarsh2"/> و حدود ۲۶ کیلومتر مربع مساحت،<ref name="shahrsazi"/> بزرگترین و پرجمعیتترین شهر استان آذربایجان شرقی پس از کلانشهر [[تبریز]] است.<ref name="azarsh2"/> شهر مراغه در ۱۳۵ کیلومتری مرکز استان، واقع شدهاست.
== نام ==
واژهٔ ''مراغه'' پس از فتح ایران توسط [[عرب|عربها]]، از حدود قرن دوم هجری<ref>سپهروند، ''مراغه در سیر تاریخ''، ۹۶.</ref> رایج شدهاست. به گفته مورخان، این شهر با نامهایی همچون ''افراهرود'' ([[احمد بلاذری]])، ''افرازهروح'' ([[معجمالبلدان]])، ''افراهروذ'' ([[احمد بن یعقوبی]])، ''افرازهرود'' ([[یاقوت حموی]])، ''افرازهارود'' ([[بارتولد]])، ''امدادهارود''، ''مراوا'' یا ''ماراوا'' ([[کسروی]]) و ''ماراغا'' (
▲[[پرونده: L.OF Shahi daryacheh oroumieh.JPG|300px|farme|thumb|left|قسمتی از [[نقشه ایران در دوره افشاریه]].{{
=== وجه تسمیه ===
خط ۴۵:
:;قریةالمراغه
:
:;ماراوا
خط ۶۰:
== پیشینه ==
این شهر از دوران قبل از اسلام آباد بودهاست اما قرنهای ۱۲ تا ۱۴ میلادی دوران رشد و شکوفایی آن است؛ زمانی که پایتخت سلسلههای متعدد محلی از جمله [[احمدیلیان]] و [[اتابکان آذربایجان]] بودهاست و در نهایت مرکز حکومت ایلخانی قرار داده شد.<ref>Bloom, ''The Grove Encyclopedia of Islamic Art and Architecture'', 462.</ref>
=== پیش از اسلام ===
[[دیاکونوف]] با استفاده از مندرجات الواح آشوری از وجود یک پادشاهی نیمهمستقل به نام
در سال [[۳۶ (پیش از میلاد)|۳۶ پیش از میلاد]]، [[مارک آنتونی]]، سردار [[روم]] پایتخت [[آتروپاتکان]]، شهری به نام
▲[[دیاکونوف]] با استفاده از مندرجات الواح آشوری از وجود یک پادشاهی نیمهمستقل به نام ''اوئیشدیش'' یا ''ویشدیش'' در سدهٔ هشتم قبل از میلاد در حدود ناحیهٔ مراغهٔ کنونی<ref>دیاکونوف، تاریخ ماد، ۱۹۴.</ref> و در جوار قلمرو دولت [[ماننا]] و تحت نفوذ آن<ref>دیاکونوف، تاریخ ماد، ۱۶۷.</ref> خبر دادهاست. اما هیچ نشانهای از قرارگاه و مرکز این دولت محلی باستانی در دست نیست.<ref>مروارید، ''مراغه''، ۶۳.</ref>
▲در سال [[۳۶ (پیش از میلاد)|۳۶ پیش از میلاد]]، [[مارک آنتونی]]، سردار [[روم]] پایتخت [[آتروپاتکان]]، شهری به نام ''فراعته'' یا ''فراسپا'' که دارای استحکامات تدافعی خوبی بودهاست را محاصره کرده بود که در نهایت مغلوب مقاومت آتروپاتها و [[پارتیان]] شد و عقبنشینی کرد. شهر نامبرده به احتمال زیاد مراغه کنونی بودهاست. <ref>{{یادکرد وب|نشانی=http://www.iranicaonline.org/articles/antony-mark-roman-gencral-ca|عنوان=ANTONY, MARK|ناشر=Encyclopædia Iranica|تاریخ بازدید=۲۶ سپتامبر ۲۰۱۱|نشانی بایگانی =|تاریخ بایگانی=}}</ref>
=== پس از اسلام ===
در سال [[۲۲ (قمری)|۲۲ هجری قمری]] ناحیه مراغه در پی حمله اعراب به تصرف ایشان در آمد.
[[ساجیان#محمد افشین|محمد افشین]] در سال [[۲۸۰ (قمری)|۲۸۰ هجری قمری]] پس از غلبه بر حاکم مراغه، عبدالله بن حسین همدانی، مراغه را به عنوان پایتخت حکومتش برگزید.
=== عهد مغول ===
[[مغولان]] در ماه صفر سال ۶۱۸ هجری قمری عزم تسخیر مراغه کردند. پس از یک هفته درگیری، مراغه به تصرف آنان در
پس از رفتن سلطان جلالالدین از آذربایجان، در اواخر سال ۶۲۸ هجری قمری قشون مغول دوباره مراغه را تصرف کردند.<ref>مروارید، ''مراغه''، ۷۳۳.</ref>
[[پرونده:Maragheh Observatory.jpg|انگشتدان|چپ|260px|گنبد محافظی که روی بقایای رصدخانه مراغه بر فراز تپه رصد در سمت شمال غربی مراغه ساخته شدهاست.{{سخ}}<small>عکس، گرفتهشده در جریان [[گذرش]] سیارهٔ [[سیاره ناهید|ناهید]] در سال ۲۰۰۴م.</small>]]
سطر ۸۴ ⟵ ۸۳:
:پس از مرگ [[چنگیزخان]]، متصرفات [[مغول]] بین فرزندانش تقسیم شد. در اواخر نیمه اول قرن هفتم یکی از نوادگان چنگیز به نام [[هلاکو]] فرماندهی اردوی غرب را به دست گرفت و بار دیگر به ایران حمله کرد. وی پس از تصرف نقاط شرقی ایران و قلع و قمع [[اسماعیلیان]] عازم [[بغداد]] شد. هلاکو بغداد را غارت کرد و با قتل [[مستعصم]] به خلافت [[عباسیان]] خاتمه بخشید.<ref>مروارید، ''مراغه''، ۷۳۳-۷۳۴.</ref>
:سپس در تاریخ صفر ۶۵۶ هجری قمری به [[ایران]]
:هلاکو در سال ۶۶۳ هجری قمری در اثر عارضهای در گذشت و طبق آئین مغول به خاک سپرده شد.{{سخ}}خواجه نصیرالدین طوسی در آن واقعه میگوید:
{{شعر}}
{{ب|چون هلاکو ز مراغه به زمستانگه شد|کرد تقدیر ازل نوبت او را آخر}}
سطر ۹۲ ⟵ ۹۱:
{{پایان شعر}}
:با توجه به این که هلاکو بودایی و زن و مادرش مسیحی بودند، در این دوران مراغه و حوالی آن مرکز مسیحیت به شمار میرفتهاست. رومیان، ارامنه، نسطوریان، به ویژه دانشمندان و هنرمندان این فرق در مراغه گرد آمدند و کلیساهای متعددی ساخته شد.
:;حصار شهر
:شهر با دیواری بلند محصور بودهاست که منسوب به دوران حکومت هلاکو است.
در قرن هشتم هجری که [[ایلخانان]] ضعیف شدند، حکومت به دست [[فئودال|فئودالهای]] [[مغول]]، [[چوپانیان]] و [[جلایریان]] افتاد.
;دوره قاجار
در اوایل این دوره، مراغه جزء ده شهر بزرگ و پرجمعیت ایران بودهاست که شهرهای [[بناب]]، [[عجبشیر]]، [[ملکان]]، [[هشترود]]، [[میاندوآب]] (مرحمت آباد)، [[مهاباد]] (ساوج بلاغ)، [[آذرشهر]] (دهخوارگان)، [[شاهین دژ]] و [[قره آغاج]] از توابع آن بودهاند. در این دوره اولین کارخانه اسلحهسازی ایران در مراغه دایر شدهاست.
== مردم ==
سطر ۱۵۹ ⟵ ۱۵۸:
== جغرافیا ==
=== موقعیت ===
مراغه در جنوب غربی [[استان آذربایجان شرقی]]، در مشرق [[دریاچه ارومیه]] و بر دامنه جنوبی کوه [[سهند]] قرار گرفته و از شمال به [[شهرستان تبریز]]، از شرق به [[شهرستان هشترود]]، از جنوب به [[شهرستان میاندوآب]] و از غرب به دریاچه ارومیه محدود است.
[[پرونده:SufiÇay.jpg|بندانگشتی|چپ|315پیکسل|[[صوفیچای]]]]▼
▲مراغه در جنوب غربی [[استان آذربایجان شرقی]]، در مشرق [[دریاچه ارومیه]] و بر دامنه جنوبی کوه [[سهند]] قرار گرفته و از شمال به [[شهرستان تبریز]]، از شرق به [[شهرستان هشترود]]، از جنوب به [[شهرستان میاندوآب]] و از غرب به دریاچه ارومیه محدود است. <ref>مروارید، ''مراغه''، ۱.</ref><ref>سازمان برنامه و بودجه آذربایجان شرقی. ''سیمای شهرستان مراغه''. تبریز: سازمان برنامه و بودجه آذربایجان شرقی، معاونت برنامهریزی و هماهنگی، ۱۳۷۷.</ref>
{{موقعیت جغرافیایی
| مرکز = مراغه
| شمال = [[سهند]]، [[تبریز]]
| شمال شرقی = [[بستانآباد]]
| شرق = [[هشترود]]، [[میانه]]
| جنوب شرقی = [[تکاب]]
| جنوب = [[ملکان]]، [[میاندوآب]]، [[شاهیندژ]]، [[بوکان]]، [[سقز]]
سطر ۱۷۴ ⟵ ۱۷۲:
| تصویر =
}}
=== آب و هوا ===
آب و هوای مراغه متعدل متمایل به سرد و نسبتاً مرطوب است. بیشینهٔ دمای این شهر در تابستانها حدود ۳۵ درجهٔ سانتیگراد بالای صفر و کمینهٔ آن در زمستانها حدود ۲۰ درجه سانتیگراد زیر صفر است؛ همچنین میزان بارش سالانه در مراغه حدود ۳۳۰ میلیمتر و ایام یخبندان آن، حدود ۱۱۴ روز در سال است. بهجهت قرارگرفتن این شهر در دامنهٔ جنوبی [[سهند]]، رودخانههایی نظیر [[صوفیچای]] و مردقچای که از این کوهستان سرچشمه میگیرند، از داخل مراغه عبور کرده و در رونق و آبادانی شهر تأثیر بهسزایی داشتهاند.<ref name="Bazargani2">{{یادکرد وب|عنوان=وضعیت آب و هوایی و ویژگیهای فرهنگی مراغه|ناشر=سازمان بازرگانی استان آذربایجان شرقی|نشانی=http://www.tabrizcommerce.gov.ir/content/view/281/530|تاریخ بازدید=۲۶ دسامبر ۲۰۰۹}}</ref><ref name="morvardid39"/>
;بارندگی
بارش برف در این شهر معمولاً از دی ماه شروع و تا اواسط اسفند ماه ادامه دارد. بارش بارانهای بهاری که در اصطلاح محلی به
{{آب و هوا
سطر ۲۳۳ ⟵ ۲۳۲:
=== ناهمواریها ===
به طور کلی شهرستان مراغه متشکل از دو ناحیهٔ کوهستانی و جلگهای است که از شمال به جنوب و از شرق به غرب تا سواحل دریاچه ارومیه و جلگه میاندوآب از ارتفاع کوهها کاسته میشود.
ارتفاعات سهند در شمال، مندیلبسر و سرگونی در جنوب شرقی، قوزلجه در شمال غربی و قرهقشون در جنوب غربی از ارتفاعات مهم اطراف این شهر هستند.
== زمینشناسی ==
سطر ۳۴۴ ⟵ ۳۳۷:
نخستین مدرسه به سبک نوین در مراغه در تاریخ ۱۲ شوال ۱۳۲۴ هجری قمری با نام «مدرسه سعدیه» تاسیس شد. محمدعلی خویی معروف به ضیاءالحکما، یکی از خیرین ساکن مراغه بانی این مدرسه بود. <ref>غلامیه، ''حاجی صمدخان شجاعالدوله و رژیم مشروطه''، ۷۲</ref>
==
=== کشاورزی ===
ترکیب مشاغل و توزیع منابع درآمد در شهرستان مراغه در مجموع نشان میدهد این شهرستان در قالب فعالیتهای اقتصادی یک مرکز کشاورزی محسوب میشود. عمده فعالیتهای صنعتی تولید محصولاتی از قبیل کشمش، خشبار، عسل، مواد لبنی، پوست، فرش و سایر مواد غذایی است لذا می توان نتیجه گرفت که فعالیتهای صنعتی نیز وابسته به فعالیتهای کشاورزی است.<ref>مروارید، ''مراغه''، ۱۹۵.</ref>
تولید میوه این شهر سالانه ۲۳۷ هزار تن انواعی از جمله سیب، انگور، گردو، بادام و گوجه سبز است که محصول بیش از ۲۰ هزار هکتار باغ میوه اطراف این شهر است. حدود ۷۰ درصد از این تولیدات به صورت مستقیم یا به شکل فرآوردههای کشاورزی به دیگر کشورها صاد میشود.<ref name="soghat"/>
مراغه سالانه با تولید حدود ۶۵ هزار متر مربع فرش ابریشمی که ۷۰ درصد آن صادراتی است رتبه دوم تولید این کالا را در کشور دارد. <ref>{{یادکرد وب|نشانی=http://www.irna.ir/NewsShow.aspx?NID=30309244|عنوان=سوغات مراغه، جاذبه ای رنگین و دلنشین برای میهمانان نوروزی|ناشر=[[خبرگزاری ایرنا]]|تاریخ بازدید=۱۶ اوت ۲۰۱۱|نشانی بایگانی =|تاریخ بایگانی=}}</ref>▼
اطراف شهر مراغه پوشیده از باغهای انگور و سایر میوهها است که طرفین رودخانه صوفیچای و دره شمالی آن را پوشانیدهاند. باغات انگور مراغه از منظمترین تاکستانهای کشور محسوب میشوند و همهساله مقدار زیادی سبزه و کشمش حاصل از این باغها به خارج از کشور صادر میشود که به علت کیفیت عالی دارای موقعیت ویژهای در این بازارها است.<ref>مروارید، ''مراغه''، ۱۹۸.</ref>
=== صنعت ===
▲[[پرونده:Silk rug of Maragha.jpg|انگشتدان|چپ|250px|مراغه سالانه با تولید حدود ۶۵ هزار متر مربع فرش ابریشمی که ۷۰ درصد آن صادراتی است رتبه دوم تولید این کالا را در کشور دارد.
فعالیتهای عمده صنعتی و تولیدی در این شهر محدود به صنایع دستی و مواد غذایی است.<ref>مروارید، ''مراغه''، ۲۲۷.</ref>
== حمل و نقل ==
=== راهآهن ===
[[پرونده:Railway station of Maragha.jpg|انگشتدان|چپ|
ایستگاه مراغه که در مسیر راهآهن تهران-تبریز قرار دارد در تاریخ ۳۰ مهر ۱۳۳۵ افتتاح شدهاست. این ایستگاه از نوع تشکیلاتی است. طول این خط از [[تهران]] تا مراغه ۶۰۷ و از مراغه تا [[تبریز]] ۱۲۹ کیلومتر است.<ref>مروارید، ''مراغه''،
ساختمان ایستگاه از سال ۱۳۳۳ تا ۱۳۳۶ احداث شدهاست. این ایستگاه از لحاظ درجهبندی، وضع بار و مسافرت و موقعیت جغرافیایی و نظامی به طور کلی جزء ایستگاههای درجه یک کشور است که در آن تعمیرات اساسی و و مانور واگنها و لوکوموتیوها صورت میگیرد.<ref>مروارید، ''مراغه''، ۲۶۶.</ref>
با توجه به موقعیت جغرافیایی شهرستان مراغه و امکانات راهآهن در حمل مواد نفتی، [[شرکت ملی نفت ایران]] در مجاورت ایستگاه راهآهن مراغه اقدام به احداث یک انبار مواد نفتی کردهاست و از این طریق مواد نفتی مناطق اطراف را تامین میکند. همچنین یک انبار سیلو با ظرفیت حدود ۲۰۰۰۰ تن در نزدیکی ایستگاه ایجاد شدهاست.<ref>مروارید، ''مراغه''، ۲۷۳.</ref>
{{-}}
سطر ۳۶۰ ⟵ ۳۶۴:
== پانویس ==
{{پانویس|۲|اندازه=ریز}}
سطر ۳۸۵ ⟵ ۳۸۲:
* ورجاوند، پرویز. ''رصدخانه مراغه''. تهران: نشر، ۱۳۵۵.
* خیرالهی، عطوف. ''مراغه در عهد قاجار''. تبریز: نشر اختر، ۱۳۸۷. ISBN 978-964-517-233-4.
* سپهروند، مجید. ''مراغه در سیر تاریخ''. تبریز: انتشارات احرار، ۱۳۸۱. ISBN 964-5606-46-2.
{{چپچین}}
* [[اسکندر فیروز|Firouz, Eskandar]]. ''The complete fauna of Iran''. I. B. Tauris, 2005. ISBN 1-85043-946-X.
* Bloom, Jonathan. ''The Grove Encyclopedia of Islamic Art and Architecture'', Volume 2. Oxford University Press, 2009. ISBN 9780195309911.
{{پایان چپچین}}
{{ک/پ}}
|