جنگ ذوقار: تفاوت میان نسخه‌ها

|جنگنده۳= [[بنی شیبان]]

|فرمانده۱= [[ایاس بن طائی]]

}}

 

== زمینهٔ تاریخی ==

 

'''لخمی‌ها''' یا '''بنی‌لخم''' یا '''مناذره''' نام دودمانی [[عرب]] بود که در روزگار [[ساسانیان]] و میان سده‌های [[سده ۳ (میلادی)|سوم]] تا [[سده ۷ (میلادی)|هفتم میلادی]] بر [[حیره]] فرمان می‌راندند.

چون خسرو خبر رسیدن نعمان را شنید، وی را به بند کرده و به زندان [[خانقین]] فرستاد و به زندان بود تا [[طاعون]] بیامد و در آنجا بمرد.

 

در [[تاریخ بلعمی]] آمده‌است که [[نعمان بن منذر]] را بازداشتند و بعد از چهار روز در پای فیلان انداختند.<ref>بلعمی، ص ۱۱۱۸</ref>

 

در تاریخ [[ابن خلدون]] آمده‌است که [[ایاس بن طائی]] به جای نعمان فرمانروای حیره شد. ایاس نه سال در آن کار بماند. در سال هشتم فرمانروایی او، بعثت پیامبر اسلام ([[۶۱۰ میلادی]]) رخ داد. بنابراین ایاس در تاریخ [[۶۰۲ (میلادی)]] به فرمانروایی [[حیره]] رسیده‌است و قتل نعمان، همزمان یا قبل از این زمان بوده‌است.<ref>ابن خلدون، ص ۳۰۹</ref> همچنین در همین کتاب آمده‌است که [[نعمان سوم]] بیست و دو سال پادشاهی کرد. هشت سال در زمان [[هرمز چهارم]] و چهارده سال در زمان خسرو پرویز. بدین ترتیب نعمان در سال [[۶۰۴ (میلادی)]] به قتل رسیده‌است.<ref>ابن خلدون، جلد اول ص ۳۰۵ </ref>

 

 

در تاریخ طبری تاریخ این حدیث همزمان با جنگ ذوقار و بعد از مبعث [[۶۱۰ (میلادی)]] ذکر شده‌است.<ref>طبری، ص ۷۵۹</ref>

'''هر چند لازم به ذکر است که اين حدیث ضعیف الإسناد میباشد.'''

 

خسرو به ایاس نامه نوشت که اموال و سلاحهای نعمان را نزد او بفرستد. ایاس پاسخ داد که ترکهٔ نعمان نزد طایفهٔ بنی شیبان (یکی از تیره‌های [[بکر بن وائل]]) است. [[ایاس بن طائی]] کس پیش [[هانی بن مسعود]] بزرگ طایفه فرستاد که اموال را پس بگیرد ولی هانی نخواست که اموال را پس بدهد. چون هانی ابا کرد، خسرو خشمگین شد و گفت که طایفهٔ [[بکر بن وائل]] را نابود خواهد کرد و خواست سپاه بفرستد. ایاس به وی گفت که «گروه بنی شیبان و گروه بنی بکر و بنی عجل مردمانی بسیارند و در زمستان پراکنده هستند، سپاه بزرگ لازم است.» قرار بر این شد که هنگام تابستان که [[هانی بن مسعود]] و همهٔ بنی شیبان بر سر آب ذوقار جمع شدند، سپاه برای جنگ فرستاده بشود.<ref>بلعمی، ص ۱۱۲۰</ref> خسرو فرستاده‌ای نزد اعرابی که در فصل گرما نزدیک آبگاه ذوقار ساکن شده‌بودند، فرستاد که یا تسلیم شاه شوید یا از این دیار بروید یا برای جنگ آماده باشید.

 

قوم به مشورت نشستند و [[حنظله بن ثعلبه]] را سالار خویش کردند. حنظله گفت «اگر تسلیم شوید، شما را بکشند و زن و فرزند به اسیری برند و اگر بروید، از تشنگی هلاک شوید، پس برای جنگ شاه آماده باشید.»

== نتایج شکست ایرانیان در جنگ ذوقار ==

در حالی که اردوهای ایران، همانوقت در داخل خاک [[روم شرقی]] فتوحات شایانی کرده‌بودند، شکست در جنگ ذوقار ظاهراً نبایستی خیلی مهم محسوب شده‌باشد و در بادی نظر، خطیر بنظر نیامد. لکن داستان شکست سپاه ایران، در نزدیکی پایتخت، از یک قبیلهٔ عربی، چنان انعکاس عظیمی در تمام [[عربستان]] پیدا کرد که در عرض و طول شبه جزیره، نقل مجالس و موضوع حماسه‌ها و افتخارات عرب شد و یوم ذی قار از بزرگترین حوادث ایام عرب گردید و هیجان ناشی از این پیروزی، موجب تجری و تشویق اعراب بر ضد ایران گردید. در واقع خبط سیاسی خسرو پرویز، در بر انداختن حائل، بین قلمرو ایران و اعراب بادیه، برخلاف سیاست دیرینه و مستمر دولت‌های قبلی، عاقبت در انقراض دولت ساسانی، بی‌تأثیر نبود.<ref>تقی زاده، ص ۱۴۶</ref> از سوی دیگر برکنار شدن خاندان باستانی بنی‌لخم دوستی دیرین مردم آن سرزمین را به دشمنی تبدیل کرد، این است که با درآمدن عرب به [[حیره]] هیچگونه پایداری از آنان دیده نشد و بی‌چون و چرا خود را به عرب‌ها سپردند. اگر باز خاندان بنی لخم سرکار بود و به آن دوستی دیرین، گزندی نرسیده بود به این آسانی دشمن در آنجا رخنه نمی‌کرد و به [[تیسفون]] راه نمی‌یافت.<ref>پنجاه گفتار پورداود، ص ۳۶۶</ref>

 

== پانویس ==

* سلسلهٔ لخمی‌ها در حیره نوشتهٔ روتشتاین (به آلمانی)

 

[[رده:تاریخ عرب]]

[[رده:جنگ‌های ایران باستان]]