هفت‌اورنگ: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
جز ربات ردهٔ همسنگ (۲۲) +تمیز(۲.۷): + رده:شعرهای فارسی |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۱:
{{دیگر کاربردها|هفت‌اورنگ}}
[[پرونده:Youth at chess with suitors - Haft Awrang.jpg|بندانگشتی|صحنه بازی شطرنج از نسخه هفت‌اورنگ در موزه سکلر و فریر واشنگتن]]
سطر ۱۰ ⟵ ۹:
* ''لیلی و مجنون'' که روایتی از داستان [[لیلی و مجنون]] است.
* ''خردنامه اسکندری'' در حکمت و مسایل فلسفی.
== شرح و تاریخچه ==
هر هفت منظومۀ یادشده، در قالب [[مثنوی]] سروده شده‌اند، قالبی مناسب روایت داستانهای حماسی، تاریخی، عاشقانه و اندرزگونه. سه منظومه از این میان، عاشقانه‌های تمثیلی است، مشتمل بر یوسف و زلیخا، لیلی و مجنون و سلامان و آبسال. مثنوی های سلسلةالذهب، سبحةالابرار و تحفةالاحرار راوی داستان‌هایی آموزنده‌اند، و اسکندرنامه یا خردنامۀ اسکندری منظومه‌ای‌ست حماسی و آموزنده.
{{سر خط}}تاریخ سرایش اثر به یقین مشخص نیست (873 ه.ق. روایت شده)، همچنین روشن نیست که این منظومه به دستور [[سلطان حسین بایقرا]] سروده شده‌باشد. آنچه روشن‌است، این که [[جامی]] در شیوۀ سرایش این اثر، از شعرای پیشین و به طور مشخص از [[نظامی گنجوی]] تاثیر پذیرفته‌است.
مضمون هفت اورنگ از اندیشه‌های [[صوفیه]]، علی‌الخصوص فرقۀ [[نقشبندیه]] متاثر است، که جامی در جوانی پیرو آن بود. چه اینکه در 861 هجری قمری، مرشد نقشبندیه در [[هرات]] بود. زبان جامی در این اثر، چون دیگر ادیبان صوفی‌مسلک، سرشار از استعاره و نماد عارفانه‌است. با این فرض که انتقال و درک مفاهیم عرفانی، فلسفی و اخلاقی به مخاطب ساده نیست، حکایت‌ها در قالبی تمثیلی، و از زبان شخصیت‌های انسانی و حیوانی روایت شده‌است. <ref name= "book">شعر و نقاشی ایرانی، حمایت از هنر در ایران، شاهکارهایی از هنر نقاشی قرن دهم ه. ق. ماریانا شروه سیمپسون. انتشارات نسیم دانش.</ref>
== تصویرگری ==
[[پرونده:Mirza Ali 002.jpg|thumb|نگاره‌ای از [[هفت اورنگ ابراهیم میرزا]]: پیر فرزانه و امتناع از پذیرفتن مرغابی اهدایی مُرید.|left|200px]]
به نظر می‌رسد همزمانی سرودن هفت اورنگ، با عصر طلایی [[تیموریان]]، و حضور نگارگرانی بنام، چون [[کمال‌الدین بهزاد]] در دربار [[سلطان حسین بایقرا]]، موجب شده تا جامی به اهمیت نقاشی در درک پیام‌های هفت اورنگ پی ببرد. هفت اورنگ در زمان حیات جامی تصویرگری شده، به گواه وجود نگاره‌هایی از داستان یوسف و زلیخا، مشابه نگاره هایی که برای [[بوستان سعدی]] توسط بهزاد نقاشی شده‌اند.
محبوبیت و شهرت جامی پس از درگذشت اش به سال 898 ه.ق. رو به کاهش گذاشت، [[صفویان]] که در 907 ه.ق. به قدرت رسیدند، تاب تحمل فرقۀ [[نقشبندیه]] را نداشتند، تا آنجا که [[شاه اسماعیل اول]] (907 تا 931 ه.ق.)، به سبب انزجار از جامی، قصد داشت مقبره‌اش را در هرات تخریب کند. <ref>شاه اسماعیل اول صفوی هنگام استیلا بر هرات ، مقبره او را سوزاند. البته فرزند جامی ، ضیاءالدین یوسف ، و گروهی از ارادتمندان جامی ، با آگاهی از این سوءقصد، جسد او را به جای دیگری منتقل کردند و بعدها آن را به جای خود برگرداندند. [http://www.encyclopaediaislamica.com/madkhal2.php?sid=4410 دانشنامۀ جهان اسلام، ذیل جامی]. </ref>علی رغم این محدودیت‌ها، مصور سازی هفت اورنگ در سراسر دورۀ صفویه ادامه یافت. از دوران مذکور، دست کم دویست جلد مشتمل بر هر هفت منظومه، منتخب ها و منظومه‌های مصور جداگانه در دست است.
نمونۀ کم نظیر و زیبایی از این دوره، تحت عنوان [[هفت اورنگ ابراهیم میرزا]]، هم‌اینک در [[نگارخانه هنر فریر]] نگهداری می‌شود.
<ref name= "book">شعر و نقاشی ایرانی، حمایت از هنر در ایران، شاهکارهایی از هنر نقاشی قرن دهم ه. ق. ماریانا شروه سیمپسون. انتشارات نسیم دانش.</ref>
== پانویس ==
{{پانویس}}
== منابع ==
* Persian Poetry, Painting and Patronage: [http://books.google.com/books?id=EnlxQgAACAAJ&source=gbs_similarbooks Illustrations in a Sixteenth-Century Masterpiece], Marianna Shreve Simpson
* دانشنامۀ جهان اسلام، [http://www.encyclopaediaislamica.com/madkhal2.php?sid=4410 جامی].
* ویکی پدیا، دانشنامۀ آزاد، [[جامی]].
== پبوند به بیرون ==
* [http://www.asia.si.edu/exhibitions/online/loveYearning/base.html نمایشگاه برخط یک نسخه نفیس دوره صفوی از هفت‌اورنگ]
* [http://www.noormags.com/view/fa/articlepage/68589 اندیشه های جامی در مثنوی هفت اورنگ]، حسین صدقی.
* [http://www.noormags.com/view/fa/articlepage/817458 مأخذ برخی از داستانهای هفت اورنگ]، ابراهیم قیصری. [http://www.noormags.com/view/fa/articlepage/817255 بخش دوم] مقاله.
* [http://www.noormags.com/view/fa/articlepage/369396 کیمیای عشق در هفت اورنگ عبدالرحمن جامی]، تقی امینی فرد.
* [http://www.noormags.com/view/fa/articlepage/369475 گذری بر مضامین حکمی و اخلاقی در هفت اورنگ عبدالرحمان جامی]، تقی امینی فرد.
* [http://www.noormags.com/view/fa/articlepage/28169/202/text ایران شناسی در غرب] (هفت اورنگ سلطان ابراهیم میرزا - تألیف ماریانا سیمپسن)، حشمت مؤید.
{{ویکی‌نبشته|هفت اورنگ}}
{{ادبیات-خرد}}
| |||