گاهشماری اوستایی نو: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
جز ربات ردهٔ همسنگ (۲۲) : + رده:گاهشماری اوستایی نو |
جز ربات:افزودن الگو ناوباکس {{گاه‌شماری‌ها}}+املا (۴٫۳) |
||
خط ۱۸:
|اَشا-وَهیشتَ || ارتَ-وَهیشتَ || اردیبهشت
|-
|هَئوروَتات ||
|-
|تیشْتْریه || تیشْتَر || تیر
خط ۲۴:
|اَمِرِتات || اَمُردات || اَمرداد
|-
|خْشَتْرَ-وَئیریه || شَتْریوَر ||
|-
|میثْرَ || مهر-میتْرْ || مهر
خط ۱۲۸:
طول سال اعتدالی برابر با ۳۶۵٫۲۴۲۱۹۸۷۹ روز است.<ref>اکرمی ۳۳</ref>
* اگر ۱۲۰ را مبنا گرفته شود نتیجه‌اش این می‌شود که سال معادل ۳۶۵٫۲۵ = ۳۶۵ +
* اگر ۱۱۶ را مبنا گرفته شود نتیجه‌اش این می‌شود که سال معادل ۳۶۵/۲۵۸۶ = ۳۶۵ + ۳۰/۱۱۶ روز تقریب خورده‌است.
* اگر ۱۲۸ را مبنا گرفته شود نتیجه‌اش این می‌شود که سال معادل ۳۶۵/۲۳۴۳۷۵ = ۳۶۵ + ۳۰ /۱۲۸ روز تقریب خورده‌است.
خط ۱۴۹:
هنگامی که اوضاع مملکت نامناسب بود وهیزک نمی‌کردند بنابراین بعضاً وهیزکها عقب می‌افتاد. از این رو برای جبران، گاه چند وهیزک توأمان می‌کردند. یعنی مثلاً ۲ ماه اضافی به سال می‌افزودند. حتی در تواریخ آمده‌است که در زمان [[یزدگرد یکم|یزدگرد اول]] پس از بسامان‌کردن اوضاعِ وهیزکها برای محکم‌کاری یک وهیزک اضافه هم کردند تا به مدت ۲۴۰ سال آسوده باشند. «وهیزک از روی محکم‌کاری» را ابوریحان آورده‌است اما در صحت این قول جای تأمل بسیار است.
وهیزک‌گیری پس از مدتی متروک شد. آخرین وهیزک در ماه آبان بود از این رو پنج روز اندرگاه پس از ماه [[آبان]] و پیش از ماه [[آذر]] قرار گرفت و پس از آن چون وهیزک نکردند پنج روز اندرگاه میان این دو ماه
محققان سعی کرده‌اند با استفاده از حساب قهقرایی و با احتساب این که وهیزک از کی متروک شد تاریخ آغازین استفاده از تقویم وهیزکی را معین کنند. یعنی فرضاً حسابی از این دست: آبان ماه هشتم است پس ۸ بار وهیزک شده‌است یعنی ۹۶۰ سال این تقویم مورد استفاده بوده‌است. در این حساب فرضهایی شده‌است که در صحت و سقم آنها جای سخن بسیار است از جملهٔ فرضها این است که تا پیش از ترک، تمام وهیزکها به طور دقیق رعایت شده بودند.
خط ۱۵۶:
در زمان هخامنشیان مبدأ تاریخ از زمان سلطنت آخرین پادشاه بود. یعنی مثلاً سال ۵ از سلطنت اردشیر دوم. در زمان سلوکی تاریخ گشودن بابل به دست سلوکوس مبدأ تاریخ قرار گرفت. در زمان اشکانیان مبدأ تاریخ ۶۵ سلوکی مقارن با ۲۴۷ پیش از میلاد گذاشته شد. یعنی ۱ اشکانی از این تاریخ شروع می‌شود. ساسانیان دیگر بار مبدأ را از آغاز پادشاهی هر شاه گرفتند. مثلاً می‌گفتند سال ۱۰ام شهریاری بهرام.<ref>بیرشک ۲۲۴–۲۲۷</ref>
با تازش تازیان و فروریختن شاهنشاهی [[ساسانی]] و کشته شدن آخرین پادشاه، [[یزدگرد سوم]]، گاهشماری اوستایی نو از رسمیت افتاد. نخست [[گاهشماری قمری]] خاص عربان رسمی شد لیکن به دلیل مشکلاتش از جمله عدم انطباق با فصول اصلاحاتی صورت گرفت. با این وجود بسیاری از ایرانیان، خاصه [[مزدیسنا|مزدیسنیان]] که بر کیش پدران خود باقی بودند به استفاده از گاهشماری اوستایی نو و به بیان دقیقتر گاهشماری شمسی ناقصه ادامه دادند. از آنجا که آخرین شهریار ساسانی یزدگرد سوم بود مبدأ تاریخ همان تاج‌گذاری یزدگرد ماند. لیکن مبدأ دیگری هم کمابیش مورد استعمال بود که تقیزاده به آن ''مجوسی'' نام داده‌است و آن بیست سال پس از به تخت نشستن یزدگرد بود به عبارت دیگر آغاز آن از به قتل رسیدن او بود. این مبدأ بعضاً در پایان تحریرهای کتابهای [[زبان پهلوی|پهلوی]] دیده می‌شود و به صورت غریب ''بیست پس از یزدگرد'' ذکر می‌شود. مثلاً ۳۶۰ بیست پس از یزدگرد..<ref>تقیزاده ۱۳۸–۱۴۳</ref> تاریخ یزدگردی تا سده‌ها پس از ساسانیان بی
== جستارهای وابسته ==
خط ۱۷۱:
{{گاهشماری در ایران}}
{{گاه‌شماری‌ها}}
[[رده:گاهشماری اوستایی نو]]
[[رده:گاهشماری در ایران باستان]]
| |||