گاه‌شماری عبری: تفاوت میان نسخه‌ها

بر این اساس، تعیین شماره روزها، آغاز ماه‌ها و شمارش سال‌ها از مهمترین موضوعات مورد توجه علمی یهود بوده است. طبق فرمان خداوند، اعیاد سه گانه یهود ([[پسح]]: سالگرد خروج بنی اسرائیل از مصر- [[شاووعوت|شاووعُوت]]: نزول تورات در کوه سینا- [[سوکوت|سوکُوت]]: جشن سیه بان‌ها) می‌بایست در موعد مقرر و با مراسم عبادی ویژه برگزار گردد.{{سر خطسخ}}

همچنین روزهای رُوش هَشانا (آغاز سال نو) و یوم کیپور (روزه بزرگ برای بخشش گناهان) که با آداب و احکام خاص همراه هستند، می‌بایست به دقت تعیین گردند، چرا که بنا بر اعتقاد یهودیان، در چنین ایامی است که خداوند سرنوشت یک سال گذشته را مورد بررسی قرار داده و چگونگی وضعیت و گذران زندگی را برای سال آینده، رقم می‌زند. علاوه بر این جدا کردن [[تروما|تِروما]] ( سهم کوهنها) و [[معسر|مَعَسِر]] (یک دهم) از محصول و بهائم و استفاده از میوه درختان غرس شده وابسته به تعیین دقیق روزها و ماه‌های سال بود.{{سر خطسخ}}

دانستن شماره سال‌ها نیز از این جهت حائز اهمیت بود که بنا به فرمان خداوند در تورات، در پایان هر دوره هفت ساله، سال [[شمیطا|شِمیطا]] فرا می‌رسید که در آن امور کشاورزی تعطیل می‌شد و گروهی از محکومین جرایم مالی آزاد می‌شدند.{{سر خطسخ}}

در پایان هفت دوره ۷ ساله نیز در سال پنجاهم، [[سال یوول|سال یووِل]] فرا می‌رسید که آن نیز شامل احکام خاص خود بود و از این جهت، شمردن سال‌ها نیز بسیار اهمیت داشت.{{سر خطسخ}}

طبق آیه ذکر شده در بالا، ماه‌های عبری، با حلول ماه آغاز می‌شود و با حلول ماه بعدی (یعنی یک دور گردش ماه به دور زمین) پایان می‌یابد. زمان دقیق شروع ماه، هنگامی است که کره ماه بین زمین و خورشید قرار دارد و در این حالت قابل رویت نمی‌باشد. این زمان به زبان عبری -مُولاد» به معنی «تولد» نام دارد. فاصله زمانی بین دو مولاد برابر ۲۹ روز و ۱۲ ساعت و ۴۴ دقیقه و ۳/۱۳ ثانیه است.{{سر خطسخ}}

بنابر این یک سال قمری ۳۵۴ روز و ۸ ساعت و ۴۸ دقیقه و ۶۶ ثانیه خواهد بود و از سال شمسی که حدود ۳۶۵ روز و ۶ ساعت است، ۱۰ روز و ۲۱ ساعت و ۱۱ دقیقه و ۱۸ ثانیه کوتاه‌تر است و این تفاوت موجب گردش ماه‌های قمری نسبت به سال شمسی می‌شود.{{سر خطسخ}}

از سوی دیگر، طبق فرمان تورات، سالگرد خروج بنی اسرائیل از مصر (عید پسح) همواره باید در اوایل بهار جشن گرفته شود و جشن سایه بان‌ها (سوکُوت) نیز باید در اوایل پاییز برگزار گردد. در صورتی که سال عبری طبق ماه‌های قمری شمرده شود، پس از گذشت ۹ سال، عید پسح از اول بهار به آخر پاییز منتقل خواهد شد.{{سر خطسخ}}

و این در حالی است که این اعیاد و جشنها علاوه بر یادبود مذهبی و تاریخی، جنبه کشاورزی نیز دارند. عید پسح هنگام برداشت محصول گندم، عید شاووعوت هنگام تقدیم نوبرانه برداشت محصول جو و جشن سوکوت زمان تقدیم نوبرانه محصولات شده تابستانی است. ایام خاص توبه (روش هشانا و کیپور) نیز می‌بایست در محدوده زمانی اوایل پاییز قرار گیرند.{{سر خطسخ}}

برای تطبیق این دو موضوع (قمری بودن ماه‌ها و تطابق اعیاد و مناسبت‌ها با سال شمسی) چنین مقرر شد که هر ۲ یا ۳ سال یک بار، سال کبیسه اعلام شده و یک ماه به آن اضافه شود (سال ۱۳ ماهه).{{سر خطسخ}}

به این ترتیب از چرخش ماه‌ها و مناسبت‌ها نسبت به سال شمسی جلوگیری می‌شود.{{سر خطسخ}}

اعلام سال کبیسه در ابتدا توسط مجمع عالی روحانیون یهود و به صورت مشورتی انجام می‌گرفت. همان گونه که شروع ماه‌هایی که اعیاد مهم در آنها قرار داشت، با رویت حلول ماه توسط همین مجمع و ارسال پیک به مناطق یهودی نشین اعلام می‌شد. علما و دانشمندان یهود برای تنظیم و تثبیت تقویم عبری تلاش بسیار نمودند و در حدود سال ۴۱۱۰ عبری (۱۶۵۰ سال پیش) شکل نهایی و امروزی تقویم عبری توسط دانشمندی به نام «[[هیلل دوم]]» تدوین شد.{{سر خطسخ}}

مبنای سر آغاز شمارش تقویم عبری، آفرینش حضرت آدم در نظر گرفته شده است. طبق گفتار تورات خداوند در شش مرحله (دوره) یا شبانه روز جهان را آفرید و در آخرین مرحله، بشر متعقّل را خلق کرد. پس از آن تورات به طور دقیق، عمر آدم اول را ذکر می‌کند و تاریخ جهان (یهود) را با ذکر طول عمر نسل‌های بعدی حضرت آدم تا حضرات نوح، ابراهیم، موسی و همچنین انبیاء بعدی بنی اسرائیل تا حدود اوایل آبادی معبد دوم [[بت همیقداش|بت هَمیقداش]] (بیت المقدس) شرح می‌دهد. با محاسبه این سال‌ها از مبدا مذکور، طول تاریخ تقویم عبری به ۵۷۶۰ سال (در ۱۳۷۸ - ۱۳۷۹ هجری شمسی) می‌رسد.{{سر خطسخ}}

این تقویم از دوره‌ی ۱۹ ساله تشکیل شده است. علت انتخاب عدد ۱۹ آن است که هر دوره نوزده ساله که ۱۲ سال آن سال‌های معمولی و ۷ سال آن کبیسه باشد دقیقادقیقاً برابر با زمان ۱۹ سال شمسی خواهد بود (دوره نوزده ساله فقط یک ساعت و ۱۰۸۰/۴۸۵ ساعت از مجموع زمان ۱۹ سال شمسی بیشتر خواهد بود که به حساب نمی‌آید). در نتیجه در این دوره، ماهها قمری و همه سال‌ها شمسی خواهند بود.{{سر خطسخ}}

با دانستن زمان حلول هر دوره ۱۹ ساله و اضافه کردن زمان ۲ روز و ۱۶ ساعت و ۱۰۸۰/۵۹۵ میتوان به راحتی و با دقت زمان حلول دوره بعدی ۱۹ ساله را محاسبه نمود.{{سر خطسخ}}

سالهی کبیسه (۱۳ماهه) در هر دوره عبارتند از، سال سوم، ششم، هشتم، یازدهم، چهاردهم، هفدهم و نوزدهم.{{سر خطسخ}}

برای تعیین سالهیی که کبیسه هستند، آن سال را بر عدد ۱۹ تقسیم میکنیم، اگر عدد باقیماندهباقی‌مانده یکی از اعداد ۳، ۶، ۸،۱۱،۱۴،۱۷ یا ۱۹ باشد، آن سال کبیسه خواهد بود.{{سر خطسخ}}

به طور مثال در تقسیم سال ۵۷۶۰ بر عدد ۱۹، عدد ۳ باقی میماند که جزء سالهی کبیسه است.{{سر خطسخ}}

ماههی عبری در ابتدا نام مشخص نداشتند و در تورات و سیر متون مذهبی و کهن یهود، ماهها با ذکر شماره (ماه اول، ماه دوم و....) نام برده شدهاند. بعدها در اثر حمله بخت النصر به سرزمین مقدس و به اسارت رفتن یهودیان به بابِل، با تاثیر گرفتن از فرهنگ بابلی، ماههی عبری نامهیی مخصوص به خود گرفتند.{{سر خطسخ}}

ترتیب ماههی عبری با توجه به ماههی ایرانی به شرح زیر هستند (لازم به ذکر است که این ماهها هر سال در محدوده ی ۲۰ روزه نسبت به ماههی ایرانی در نوسان هستند):{{سر خطسخ}}

چون دوران چرخش ماه به دور زمین سی روز کامل نیست بلکه ۲۹ روز و ۱۲ ساعت و ۴۴ دقیقه است و نمیتوان اعلام اول ماه را در بخشی از روز اعلام کرد، همان طور که در سفر بَمیدبار فصل ۱۱ و یه ۲۰ آمده است «تا روزهی یک ماه» و از این یه علما نتیجه گرفته اندگرفته‌اند که روزها را میتوان برای شروع ماه برشمرد ولی ساعتها را نه بدین خاطر برای کامل بودن روز، ماههی سال قمری را تقریباتقریباً بطور متناوب ۲۹ روزه و ۳۰ روز تعیین کرده اندکرده‌اند.{{سر خطسخ}}

با دانستن زمان حلول ماه قبل (فعلی) و اضافه کردن زمان یک روز و دوازده ساعت و ۱۰۸۰/۷۹۳ ساعت میتوان زمان حلول ماه بعد را محاسبه نمود و با اضافه نمودن زمان ذکر شده به حلول ماه بعد و ماههی آتی حتی تا انتهی جهان میتوان حلول ماهها را محاسبه کرد.{{سر خطسخ}}

طبق یه ی که از تورات ذکر شد، خد.اوند ماه نیسان را که خروج بنی اسرائیل از مصر در آن واقع شده است، اول ماههی عبری قرار داد و سیر ماهها به نسبت این ماه شمرده میشوند (طبق ترتیب فوق). اما مبداء شمارش سال در تقویم عبری یا به عبارت دیگر آغاز سال نو (تقویمی) از ماه تیشری (هفتمین) محسوب میگردد. نیز روشن است که در سالهی ۱۳ ماهه، ماه اَدار دوم به ترتیب ماهها افزوده میشود. در این صورت مناسبتهیی که در ماه اَدار قرار دارند (مانند جشن پوریم) در دومین اَدار برگزار میگردند.{{سر خطسخ}}

در تقویم عبری، سه نوع «سال» از نظر تعداد روزهی آن وجود دارد. با توجه به این که سال قمری معادل ۳۵۴ روز و ۸ ساعت و ۴۸ دقیقه میباشد، برای سهولت در محاسبات، در هر دوره به ترتیب اولین سال (غیر کبیسه) را ۳۵۳ روز در نظر میگیرند و آن را سال «ناقص» مینامند. دومین سال ۳۵۴ روز بوده و سال «عادی» نام دارد و سومین سال ۳۵۵ روز و با نام «کامل» شناخته میشود. هر یک از این سالها اگر کبیسه باشد به ترتیب ۳۸۳ روز (سال ناقص)، ۳۸۴ روز (سال عادی) و ۳۸۵ روز (سال کامل) خواهد بود.{{سر خطسخ}}

یکی از دلیل تنظیم تقویم به روش مذکور آن است که تا حد امکان سه روز تعطیل مذهبی به طور متوالی واقع نشود. زیرا در اکثر اعیاد مذهبی، انجام کار به مدت یک یا دو روز حرام اعلام شده است و قرارگیری این یام بلافاصله قبل یا پس از روز شنبه که در آن نیز کار کردن منع شرعی دارد، یجاد اشکال میکند. لذا مقرراتی به شرح زیر دربارة تقویم وضع شده اندشده‌اند:{{سر خط}}

# عید پسح هرگز از روز دوشنبه، چهارشنبه یا جمعه آغاز نمیشودنمی‌شود.

# عید شاووعوت هرگز از روز سهشنبه، پنجشنبه یا شنبه آغاز نمیشودنمی‌شود.

# روش هشانا و عید سوکوت هرگز از روز یکشنبه، چهارشنبه یا جمعه آغاز نمیشودنمی‌شود.

# یوم کیپور هرگز در روزهی یکشنبه، سه شنبه یا جمعه واقع نمیشودنمی‌شود.

جهت سهولت در تنظیم تقویم، دانشمندان یهود (مانند هارامبام- [[موسی بن میمون]]) جداول چند صد ساله یا حتی هزار ساله تقویم عبری را استخراج کرده اندکرده‌اند که با اندک تجربه و دقت در قوانین، تقویم هر سال عبری قابل محاسبه است.{{سر خطسخ}}

به طور مثال، هم اکنون جداول تقویم عبری تا سال ۶۰۰۰ عبری ( ۲۴۰ سال ینده) تنظیم شده و آماده هستند.{{سر خطسخ}}

اول ماه نو عبری «رُوش حُودِش» نام دارد. در گذشته هی دور، در این روز مراسم ویژهی برگزار میشد اما امروزه تنها یک نوبت نماز اضافی به نام «موساف» به همراه متن ویژه «هَلِل» به معنی مدح خد.اوند خوانده شده و یاتی از تورات نیز قرائت میگردد. هر چند که برگزاری مراسم سوگواری یا گرفتن روزه نیز در آن منع شده است. در مورد ماههیی که ۳۰ روزه هستند، مراسم سال نو- روش حودش- ۲ روز برگزار میشود (روز سی ام ماه قدیم و روز اول ماه جدید).{{سر خطسخ}}

در یکی از شبهی بین هفتم تا چهاردهم هر ماه نیز دعیی به نام - دعی ماه نو» خوانده میشود و قدرت خد.اوند در تنظیم مدارات و گردش اجرام آسمانی (مانند ماه) مورد ستیش قرار میگیرد.{{سر خطسخ}}

همچنین بنابر عقیده علمی یهود، هر ۲۸ سال یک بار منظومه شمسی و در مرکز آن خورشید، به نقطه و مداری که در روز خلقت قرار داشته است داخل میشود و به همین جهت در هر ۲۸ سال یک بار، مراسم ویژه شکرگزاری تحت عنوان « دعی آفتاب » برگزار میشود. آخرین دعی آفتاب در روز چهارشنبه ۴ نیسان سال ۵۷۴۱ عبری (۱۹ فروردین ۱۳۶۰ شمسی) بود و مراسم بعدی در روز پنجشنبه ۵ نیسان سال ۵۷۶۹ عبری (فروردین ۱۳۸۸ شمسی) برگزار خواهد شد.{{سر خطسخ}}

لازم به ذکر است که تاریخ مراسم شرعی یهود (مانند بَرمیصوا و بَت میصوا- زمان به تکلیف رسیدن پسر و دختر- و سالگرد فوت) بر اساس تقویم عبری سنجیده میشوند.{{سر خطسخ}}

برای تبدیل تاریخ عبری به هجری شمسی، از اول فروردین الی ۲۲ شهریور رقم ۴۳۸۱ و از ۲۳ شهریور الی آخر اسفند رقم ۴۳۸۲ از سال عبری کسر میشود. برای مثال اردیبهشت ۵۷۶۰ با کسر ۴۳۸۱ معادل ۱۳۷۹ شمسی خواهد شد. برای تبدیل تقریبی سال عبری به میلادی بید ۳۷۶۰ سال را از تاریخ عبری کسر نمود.{{سر خطسخ}}

== مراجعمنابع ==