تبریز: تفاوت میان نسخه‌ها

|جمعیت=شهر: ۱٬۴۹۴٬۹۹۸ نفر<ref name="AmarIran"/>{{سخ}}کلان‌شهر: ۱٬۸۰۰٬۰۰۰ نفر<ref name="Jamiat-Fars">{{یادکرد وب|عنوان=جمعیت تبریز به 1.8۱٫۸ میلیون نفر رسید|ناشر=خبرگزاری فارس|نشانی=http://www.farsnews.com/printable.php?nn=13900826000340|تاریخ بازدید=‏‏۱۳ ژانویهٔ ۲۰۱۳}}</ref><ref name="AmarIran"/><ref name="CIA">{{یادکرد وب|عنوان=Iran|ناشر=Central Intelligence Agency|نشانی=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ir.html#People|تاریخ بازدید=۱۸ آوریل ۲۰۱۱| پیوند بایگانی = http://www.webcitation.org/67VHiy0Ts | تاریخ بایگانی = ۰۸ مه ۲۰۱۲}}</ref>

|پانویس=}}

نام تبریز به عنوان [[اولین‌های تبریز در تاریخ ایران|شهر اولین‌ها]]،<ref>[http://www.abrarnews.com/politic/1385/850210/html/gardesh.htm#s39534 تبریز شهر اولین ها-ابرار نیوز]</ref> شهر بدون گدا،<ref>{{یادکرد وب|عنوان=تبریز عنوان‌دار شهر بدون گدا در جهان|ناشر=وب‌گاه عصر ایران|نشانی=http://www.asriran.com/fa/pages/?cid=15660|تاریخ بازدید=‏۱۴ دسامبر ۲۰۰۹| پیوند بایگانی = http://www.webcitation.org/67VI42FQB | تاریخ بایگانی = ۰۸ مه ۲۰۱۲}}</ref> شهر زیرگذرها و روگذرها،<ref>{{یادکرد وب|عنوان= تبریز؛ شهر زیرگذرها و روگذرها|ناشر=همشهری|نشانی=http://www.hamshahrionline.ir/hamnews/1385/850507/world/mycity.htm#s2193|تاریخ بازدید=‏۲۵ آوریل ۲۰۲۲| پیوند بایگانی = http://www.webcitation.org/67VIqwBYx | تاریخ بایگانی = ۸ مه ۲۰۱۲}}</ref> امن‌ترین شهر ایران،<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://www.mehrnews.com/Fa/newsdetail.aspx?NewsID=1693332 |عنوان=تبریز رتبه نخست امنیت را کسب کرد | ناشر =[[خبرگزاری مهر]] |تاریخ =۲۰ شهریور ۱۳۹۱ |تاریخ بازبینی=۲۲ شهریور ۱۳۹۱}}</ref><ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13910620000400 |عنوان=تبریز امن‌ترین کلانشهر کشور شناخته شد | ناشر =[[خبرگزاری فارس]] |تاریخ =۲۰ شهریور ۱۳۹۱ |تاریخ بازبینی=۲۲ شهریور ۱۳۹۱}}</ref> سالم‌ترین شهر ایران،<ref>{{یادکرد وب|عنوان=از سوی سازمان بهداشت جهانی اعلام شد: تبریز سالم‌ترین شهر کشور، افتخاری دیگر برای شهرداری|ناشر=خبرگزاری آریا|نشانی=http://www.aryanews.com/Lct/fa-ir/News/20100515/20100515152717497.htm|تاریخ بازدید=‏۱۶ مهٔ ۲۰۱۰| پیوند بایگانی = http://www.webcitation.org/67VI6cFUz| تاریخ بایگانی = ۰۸ مه ۲۰۱۲}}</ref> مهد سرمایه‌گذاری ایران،<ref>{{یادکرد وب|عنوان=تبریز مهد سرمایه گذاری ایران است|ناشر=خبرگزاری شهریار|نشانی=http://shahryarnews.net/?MID=21&Type=News&TypeID=1&id=4722|تاریخ بازدید=‏۱۶ دسامبر ۲۰۱۱| پیوند بایگانی = http://www.webcitation.org/67VIBqyhH | تاریخ بایگانی = ۰۸ مه ۲۰۱۲}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=شهرداری تبریز رتبهٔ اول سرمایه‌گذاری کشور|ناشر=باشگاه خبرنگاران|نشانی=http://www.yjc.ir/portal/NewsDesc.aspx?newsid=454910|تاریخ بازدید=‏۱۶ دسامبر ۲۰۱۱| پیوند بایگانی = http://www.webcitation.org/67VID8GGY | تاریخ بایگانی = ۰۸ مه ۲۰۱۲}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=«فرصت طلایی» سومین همایش بین‌المللی فرصت‌های سرمایه‌گذاری آذربایجان شرقی|ناشر=شبکهٔ سهند|نشانی=http://tabriz.isna.ir/default.aspx?NSID=5&SSLID=46&NID=19608|تاریخ بازدید=‏۱۶ دسامبر ۲۰۱۱| پیوند بایگانی = http://www.webcitation.org/67VIDzVal | تاریخ بایگانی = ۰۸ مه ۲۰۱۲}}</ref> دومین شهر مسافرپذیر ایران،<ref>{{یادکرد وب|عنوان=پل روگذر میدان جهاد مراغه به بهره‌برداری رسید|ناشر=وب‌گاه وزارت کشور|نشانی=http://www.moi.ir/Portal/Home/ShowPage.aspx?Object=News&CategoryID=832a711b-95fe-4505-8aa3-38f5e17309c9&WebPartID=dd8faff4-f71b-4c65-9aef-a1b6d0160be3&ID=f0bc7668-4a4f-4477-a9dc-006015cc1934|تاریخ بازدید=۱۰ اکتبر ۲۰۰۹| پیوند بایگانی = http://www.webcitation.org/67VIEOKyW | تاریخ بایگانی = ۰۸ مه ۲۰۱۲}}</ref> دومین شهر [[صنعت|صنعتی]] ایران، دومین شهر [[دانشگاه|دانشگاهی]] ایران،<ref>{{یادکرد وب|عنوان= درباره دانشگاه - معرفی و تاریخچه|ناشر=دانشگاه تبریز|نشانی=http://www.tabrizu.ac.ir/fa/contents/About_University/History/معرفی. و. تاریخچه.html|تاریخ بازدید=۱۳ مارس ۲۰۱۲| پیوند بایگانی = http://www.webcitation.org/67VHxYx7C | تاریخ بایگانی = ۰۸ مه ۲۰۱۲}}</ref> دومین شهر بلندمرتبه‌ساز ایران،<ref>{{یادکرد وب|عنوان=نوین: شهر تبریز دارای رتبهٔ دوم بلندمرتبه‌سازی در کشور است|ناشر=خبرگزاری فارس|نشانی=http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=8906250528|تاریخ بازدید=‏۱۶ دسامبر ۲۰۱۱| پیوند بایگانی = http://www.webcitation.org/67VI2h2jV | تاریخ بایگانی = ۰۸ مه ۲۰۱۲}}</ref>، دومین شهر در جذب گردشگر سلامت در ایرانایران،<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی= |عنوان= تبريزتبریز رتبه دوم جذب توريسمتوریسم درمانيدرمانی ايرانایران | ناشر =واحد مرکزی خبر |تاریخ =۱ بهمن ۱۳۹۱ |تاریخ بازبینی=۲ بهمن ۱۳۹۱ }}</ref>، قطب [[خودرو|خودروسازی]] ایران،<ref name="Khodro">{{یادکرد وب|عنوان=فعالیت‌های گروه سایپا در تبریز توسعه می‌یابد|ناشر=خبرگزاری فارس|نشانی=http://www.farsnews.net/newstext.php?nn=8903270597|تاریخ بازدید=‏‏۲۰ ژوئن ۲۰۱۰| پیوند بایگانی = http://www.webcitation.org/67VI1Zpto | تاریخ بایگانی = ۰۸ مه ۲۰۱۲}}</ref> قطب [[قطعه|قطعه‌سازی]] ایران،<ref name="Khodro"/> قطب تولید [[موتور دیزل]] [[خاورمیانه]]<ref name="Khodro"/> و یکی از مهم‌ترین شهرهای مهاجرپذیر ایران<ref name="Hamshahri Newspaper"/><ref>{{یادکرد وب|عنوان=نبود شهر در آفاق، خوش‌تر از تبریز|ناشر=وب‌گاه راسخون|نشانی=http://www.rasekhoon.net/Article/Show-8864.aspx|تاریخ بازدید=‏۳ فوریهٔ ۲۰۱۰}}</ref> مطرح است.

شماری از محققان بر این عقیده‌اند که دژ «تارویی-تارمکیس»، که نام آن در کتیبهٔ سارگن دوم -پادشاه [[آشور]] در بین سال‌های ۷۰۵ تا ۷۲۱ پیش از میلاد مسیح- آمده، در محل شهر کنونی تبریز قرار داشته‌است. در کتیبهٔ سارگن دوم این دژ را دژی بزرگ و آباد و دارای باروی تودرتو وصف شده‌است. این دژ بنابر نوشته‌های کتیبهٔ سارگن، محل نگه‌داری اسب‌های ذخیرهٔ سواران [[اورارتو]] بوده که در حملهٔ [[آشور|آشوری‌ها]] ویران شده‌است.<ref name="TabrizDaneshnaameEslamy"/> اما این ارتباط تبریز با شهرها و قلعه‌های دوران [[ماد|مادها]]، مورد اختلاف بین محققین است.<ref name="EI"> Tabrīz, Encyclopaedia of Islam</ref>

|accessdate=}}

# {{یادکرد وب |نام خانوادگی=فلور |نام=ویلم |عنوان=دروصف شهر بزرگ و مهم تبریز که در انتهای پادشاهی ایران و در ایالتی واقعست که بزبان فارسی الدبه می نامندمی‌نامند |نشانی=http://cheshmandaz.org/2012/04/06/%D8%AF%D8%B1%D9%88%D8%B5%D9%81-%D8%B4%D9%87%D8%B1-%D8%AA%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%B2/ |بازبینی=2012۲۰۱۲-04۰۴-21۲۱ |اثر= |تاریخ= |ناشر= |نشانی بایگانی= |تاریخ بایگانی= |کد زبان=}}</ref>

برپایهٔ نتایج یک نظرسنجی که در سال ۱۳۸۹ خورشیدی به سفارش [[شورای فرهنگ عمومی]] ایران تهیه شد و نمونه‌های آن در کل کشور از میان ساکنان ۲۸۸ شهر و حدود ۱۴۰۰ روستا انتخاب گردید، از میان افرادی که در این پژوهش در تبریز نمونه‌گیری شدند، ۹۶.۵۹۶٫۵ درصد [[مردمان آذربایجانی|ترک]]، ۲.۹۲٫۹ درصد [[فارسی‌زبانان|فارس]] و ۰.۶۰٫۶ درصد از سایر قومیت‌ها بودند.<ref>فهرست نویسی پیش از انتشار کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران * شماره کتابشناسه ملّی:۲۸۹۰۶۹۰ *عنوان و نام پدیدآورنده:طرح بررسی و سنجش شاخص هایشاخص‌های فرهنگ عمومی کشور (شاخص هایشاخص‌های غیرثبتی){گزارش}:گزارش هایگزارش‌های پیشرفت طرح هاطرح‌ها وکلان شهرها/به سفارش شورای فرهنگ عمومی کشور؛مدیرکشور؛ مدیر طرح و مسئول سیاست گذاری:منصور واعظی؛اجراواعظی؛ اجرا:شرکت پژوهشگران خبره پارس *بهاء:۱۰۰۰۰۰ ریال-شابک:۷-۶۸-۶۶۲۷-۶۰۰-۹۷۸ *وضعیت نشر:تهران-موسسه انتشارات کتاب نشر ۱۳۹۱ *وضعیت ظاهری:۲۹۵ ص:جدول (بخش رنگی)،نمودار، نمودار (بخش رنگی)*یادداشت:عنوان دیگر:طرح و بررسی و سنجش شاخص هایشاخص‌های فرهنگ عمومی کشور (شاخص هایشاخص‌های غیرثبتی) سال ۱۳۸۹ *توصیفگر:شاخص هایشاخص‌های غیرثبتی+شاخص هایشاخص‌های فرهنگی+گزارش هایگزارش‌های پیشرفت طرح هاطرح‌ها و کلان شهرها *توصیفگر:ایران ۳۸۶۲۸۹ *تهران۱۹۹۰۶۶ /مشهد۲۹۲۳۴۱ /اصفهان ۱۷۰۰۱۷/تبریز۱۸۴۸۱/کرج ۲۷۸۲۵۲/شیراز۲۵۱۷۰۳/اهواز۱۷۶۴۰۳/قم۲۷۰۸۷۷ *شناسنامه افزوده:واعظی،منصور،۱۳۳۳واعظی، منصور،۱۳۳۳-۷۳۵۰۶۸ *شناسنامه افزوده:شرکت پژوهشگران خبره پارس /شورای فرهنگ عمومی *مرکز پخش:خیابان ولیعصر،زرتشتولیعصر، غربی،خیابانزرتشت کامبیز،بخشغربی، خیابان کامبیز، بخش طباطبایی رفیعی،پلاک۱۸،تلفنرفیعی، پلاک۱۸، تلفن:۷-۸۸۹۷۸۴۱۵ ketabnashr@gmail.com *لیتوگرافی،چاپلیتوگرافی، چاپ وصحافی:سازمان چاپ و انتشارات اوقاف</ref>

| پیوند بایگانی = http://www.webcitation.org/67VIRCgx9 | تاریخ بایگانی = ۰۸ مه ۲۰۱۲}}</ref>

ارامنهٔ تبریز که بیش‌ترین کمینهٔ ساکن این شهر را تشکیل می‌دهند، در طی [[نسل‌کشی ارمنی‌ها]] که توسط [[امپراتوری عثمانی]] و همزمان با [[جنگ‌جنگ جهانی اول]] صورت گرفت، به تبریز و دیگر نقاط آذربایجان پناه برده و در این منطقه ساکن شدند. مذهب ارامنهٔ تبریز «گریگوری» است که یکی از مذاهب کهن آیین مسیحیت محسوب می‌شود.<ref>مشکور، محمدجواد. صفحهٔ ۱۹۹</ref>

جمعیت تبریز در سال ۱۳۹۰ خورشیدی بالغ بر ۱٬۴۹۴٬۹۹۸ نفر بوده‌است که پنجمین شهر پرجمعیت ایران و دویست و بیست و ششمین شهر پرجمعیت جهان محسوب می‌شود. این شهر تا سال ۱۳۴۵ خورشیدی دومین شهر پرجمعیت ایران -پس از تهران بود- که در این سال، شهرهای اصفهان و مشهد از آن پیشی گرفتند. همچنین در سال ۱۳۹۰ خورشیدی جمعیت کرج از جمعیت تبریز فزونی یافت.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی= http://www.amar.org.ir/Portals/2/pdf/jamiat_shahrestan_keshvar3.pdf|عنوان= جمعيتجمعیت و خانوار شهرستانشهرستان‌های هاي كشورکشور به ترتيبترتیب استان بر اساس نتايجنتایج سرشماريسرشماری عموميعمومی نفوس و مسكنمسکن 1390۱۳۹۰| ناشر =مرکز آمار ایران |تاریخ بازبینی= ۶ شهریور ۱۳۹۱}}</ref><ref> {{یادکرد وب | نشانی =http://world-gazetteer.com/wg.php?x=&men=gcis&lng=en&des=wg&srt=pnan&col=abcdefghinoq&msz=1500&pt=c&va=x | عنوان =largest cities and towns and statistics of their population}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2219.html#ir|عنوان=Iran Major cities - population - CIA World Factbook|ناشر=The Central Intelligence Agency (CIA)| پیوند بایگانی = http://www.webcitation.org/67VIUNUh2 | تاریخ بایگانی = ۰۸ مه ۲۰۱۲}}</ref>

در سال ۱۳۸۸ خورشیدی، مناطق ۹ و ۱۰ در بخش‌های شرقی و شمالی محدودهٔ این شهر تأسیس شدند. منطقهٔ ۱۰ از پیوستن بخش‌هایی از مناطق ۱، ۴ و ۸ ایجاد شده‌است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=پروژهٔ آذران|ناشر=شرکت‌های تعاونی مسکن کارکنان دولت تبریز|نشانی=http://www.etehadeyemaskan.com/project_s.aspx?ID=7|تاریخ بازدید=۲۰ ژوئن ۲۰۰۹| پیوند بایگانی = http://www.webcitation.org/67VInZ29o | تاریخ بایگانی = ۰۸ مه ۲۰۱۲}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=افتتاح و آغاز به‌کار شهرداری منطقهٔ ۱۰ تبریز|ناشر=خبرگزاری شهریارنیوز|نشانی=http://shahryarnews.net/?MID=21&Type=News&TypeID=1&id=1806|تاریخ بازدید=۶ نوامبر ۲۰۰۹| پیوند بایگانی = http://www.webcitation.org/67VInikoE | تاریخ بایگانی = ۰۸ مه ۲۰۱۲}}</ref> همچنین عملیات الحاق [[باسمنج]] به تبریز آغاز شده و در همین راستا جادهٔ مواصلاتی این شهر و مرکز استان در حال تعریض است.<ref name="Mehr">{{یادکرد وب|عنوان=زیر ساخت هایساخت‌های شهرک خاوران باید سریع ترفراهم شود|ناشر=خبرگزاری مهر|نشانی=http://www.mehrnews.com/FA/newsdetail.aspx?NewsID=1744000|تاریخ بازدید=‏۱۴ نوامبر ۲۰۱۲}}</ref><ref name="Fars">{{یادکرد وب|عنوان=مقررات دست و پاگیر اداری نباید مانع از پیشبرد امور بدیهی شود/الحاق شهر باسمنج به تبریز|ناشر=خبرگزاری فارس|نشانی=http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13910824000910|تاریخ بازدید=‏۱۴ نوامبر ۲۰۱۲}}</ref>

* {{یادکرد|نویسنده=ابن خرداذبه|کوشش=ویراستهٔ M.J De Goeje|کتاب={{به عربی|المسالك والممالك}}|ناشر={{به عربیعربي|بريل}}|شهر={{به عربیعربي|ليدن}}|سال=۱۸۸۹}}

* {{یادکرد|نویسنده={{به عربی|الحموي، ياقوت}}|کتابكتاب=معجم‌البلدان ج۲|ناشر=دارصادر|شهر={{به عربیعربي|بيروت}}|سال=۱۹۷۷}}

* Arasteh، Reza، "Growth of Modern Education in Iran"، ''Comparative Education Review، Comparative and International Education Society''، Vol. 3، No. 3 (Feb. ، 1960)، pp. 33-40.