پس‌مرجعی[۱] در زبان‌شناسی رابطهٔ میان ضمیر و مرجع است که در آن ضمیر پیش از مرجع قرار می‌گیرد.

در زبان فارسی، معمولاً ابتدا مرجع معرفی می‌شود و سپس با استفاده از ضمیر به آن ارجاع داده می‌شود، مانند جملهٔ زیر:

  • نسرین، در حالی که دامنش کثیف شده بود، به خانه برگشت.

در جملهٔ بالا نسرین مرجع است و ضمیر ش به آن برمی‌گردد. این جمله مثالی از پیش‌مرجعی بود.

اما اگر نسرین در جمله جلو رانده شود به‌گونه‌ای که پس از ضمیر قرار گیرد، با رابطهٔ پس‌مرجعی مواجه خواهیم شد، مانند جملهٔ زیر:

  • در حالی که دامنش کثیف شده بود، نسرین به خانه برگشت.

در جملهٔ بالا ابتدا ضمیر ش آمده و سپس مرجعش نسرین. پس‌مرجعی در نثر فارسی رایج نیست.[نیازمند منبع] ولی در زبان‌های دیگر، مثلاً انگلیسی، ممکن است رایج و مقبول باشد. در زیر، مثالی از پس‌مرجعی در زبان انگلیسی آمده است:

  • When he arrived home, John went to sleep

ضمیر he به اسم John ارجاع دارد.

جستارهای وابسته ویرایش

منابع ویرایش

  1. «پس‌مرجعی» [زبان‌شناسی] هم‌ارزِ «cataphora, forward reference»؛ منبع: گروه واژه‌گزینی. جواد میرشکاری، ویراستار. دفتر دهم. فرهنگ واژه‌های مصوب فرهنگستان. تهران: انتشارات فرهنگستان زبان و ادب فارسی. شابک ۹۷۸-۶۰۰-۶۱۴۳-۳۴-۷ (ذیل سرواژهٔ پس‌مرجعی)