چرخ‌دنگ لنگری
چَرخ‌دَنگ لنگری (انگلیسی: Anchor escapement) یک سازوکار تنظیم زمان در ساعت‌های مکانیکی است که در قرن هفدهم اختراع شد. این سازوکار جایگزین چرخ‌دنگ میله‌ای قدیمی‌تر شد و به دلیل دقت و قابلیت اطمینان بیشتر، به سرعت به سازوکار استاندارد در ساعت‌های آونگی تبدیل شد.
چرخ‌دنگ لنگری از یک چرخ دندانه‌دار به نام چرخ گریز و یک قطعه لنگر شکل به نام لنگر تشکیل شده است. لنگر دارای دو بازوی خمیده به نام شاخک است که با دندانه‌های چرخ گریز درگیر می‌شوند.
هنگامی که آونگ در حال نوسان است، لنگر به جلو و عقب حرکت می‌کند. شاخک‌های لنگر به نوبت با دندانه‌های چرخ گریز درگیر می‌شوند و مانع از چرخش آزاد آن می‌شوند. این درگیری و رهاسازی باعث می‌شود که چرخ گریز با سرعت کنترل‌شده‌ای بچرخد و انرژی لازم برای حفظ نوسان آونگ را فراهم کند.
چرخ‌دنگ لنگری نسبت به چرخ‌دنگ میله‌ای اصطکاک کمتری دارد و در نتیجه سایش کمتری را تجربه می‌کند. همچنین، این سازوکار کمتر تحت تأثیر تغییرات دما و رطوبت قرار می‌گیرد و دقت زمان‌سنجی بالاتری را ارائه می‌دهد. به همین دلیل، چرخ‌دنگ لنگری به سرعت به سازوکار استاندارد در ساعت‌های پاندولی تبدیل شد و تا قرن بیستم به‌طور گسترده مورد استفاده قرار گرفت.
با این حال، چرخ‌دنگ لنگری نیز معایبی دارد. این سازوکار به روغن‌کاری منظم نیاز دارد و شاخک‌ها در طول زمان فرسوده می‌شوند. با ظهور ساعت‌های کوارتز در قرن بیستم، چرخ‌دنگ لنگری به تدریج از رده خارج شد، اما همچنان در برخی از ساعت‌های مکانیکی با کیفیت بالا استفاده می‌شود.
چرخ‌دنگ لنگری به عنوان یک پیشرفت مهم در تاریخ ساعت‌سازی شناخته می‌شود. این سازوکار باعث بهبود قابل توجهی در دقت و قابلیت اطمینان ساعت‌های مکانیکی شد و راه را برای توسعه ساعت‌های دقیق‌تر در آینده هموار کرد.
منابع
ویرایش- مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Anchor escapement». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۲۱ ژوئیه ۲۰۲۴.