کاست

کاسْت نوعی نظام اجتماعی است. در این نظام مزایای اجتماعی بر اساس نقش‌های انتسابی توزیع می‌شود. در نظام کاسْت، افراد عضو در رتبه‌های مختلف، حق گذر به رتبه‌های دیگر را ندارند و باید شرایط ویژه‌ای را در رفتار و اعمال خود و رابطه با اعضای رتبه‌های دیگر رعایت کنند. کاسْت، انتساب‌سالاری است و ضدّ شایسته‌سالاری است.

کاسْت برپایهٔ گزارش یونیسف و دیدبان حقوق بشر ۲۵۰ میلیون نفر را در سراسر جهان تحت تأثیر قرار داده‌است.

محتویات

در هند

نوشتار اصلی: ورن (هندوئیسم)

نخستین نظام کاست در بین نژاد آریایی هند وجود داشته‌است. برهمن‌ها (روحانیون مذهبی)، راجپوت و کشاتریا (جنگ‌آوران)، ویس‌ها (پیشه‌وران)، شودراها (اسیران و بردگان) و پاری‌ها (نجس‌ها یا دراویدی‌ها) رتبه‌های این نظام کاست بودند.

در دین هندو، این طبقه‌بندی در وداها آمده است و مردم در هر یک از این طبقات که به دنیا بیایند نباید به شغل افراد طبقۀ دیگر وارد شوند و نیز اجازه ندارند که با افراد طبقۀ دیگر ازدواج کنند.طبق آموزه‌های دین هندو، اعمال و رفتار ما و کارمایی که در این جهان گردآوری می‌کنیم تعیین می‌کند در زندگی بعدی در کدام طبقه قرار گیریم.

دولت هند سعی دارد این نظام طبقاتی را از بین ببرد ولی مردم معتقد به آیین هندو، آن را دستور دین می‌دانند.

تاریخچه در کشورهای مختلف

نظام کاست هم‌چنین در آفریقا، خاورمیانه و خاوردور وجود داشته‌است.

جستارهای وابسته

• ورن (هندوئیسم)
• درون‌همسری

منابع

• آناتومی جامعه یا سنة الله: مقدمه‌ای بر جامعه‌شناسی کاربردی، فرامرز رفیع پور، تهران: انتشارات کاوه، ۱۳۷۷