کلیسای هوهانس مقدس (سهرل)
کلیسای هوهانس مقدس (ارمنی: Սուրբ Յովհաննէս Եկեղեցի) یا کلیسای سهرل یک کلیسا متعلق به کلیسای حواری ارمنی می‌باشد که در روستای سهرل، ۱۳ کیلومتری جاده آسفالته تبریز مرند و در ۳۵ کیلومتری تبریز واقع شهرستان شبستر، بخش صوفیان می‌باشد. ساخت و ساز این ساختمان در سال ۱۸۴۰ میلادی؛ به پایان رسید.[۱] این بنا به سبک معماری ارمنی طراحی شده‌است.
| کلیسای هوانس مقدس کلیسای سهرل (کلیسای سهرقه) | |
|---|---|
 کلیسای هوانس مقدس | |
 | |
| دین | |
| وابستگی | کلیسای حواری ارمنی |
| استان | استان آذربایجان شرقی |
| وضعیت سازمانی یا کلیسایی | فعال |
| رهبری | خلیفه‌گری ارامنه آذربایجان |
| مکان | |
| مکان | روستای سهرل، ۱۳ کیلومتری جاده آسفالته تبریز-مرند، ۳۵ کیلومتری تبریز |
| شهرداری | شهرستان شبستر |
  موقعیت در ایران | |
| مختصات | ۳۸°۱۸′۰۰″ شمالی ۴۶°۱۱′۵۲″ شرقی / ۳۸٫۳۰۰۰۰°شمالی ۴۶٫۱۹۷۷۸°شرقی |
| معماری | |
| گونه | کلیسا بازیلیکا |
| سبک | معماری ارمنی |
| آغاز ساخت | دوره قاجاریه |
| پایان ساخت | ۱۸۴۰ |
| گنبد(ها) | - |
| اطلاعات اثر | |
| کاربری | مذهبی |
| دورهٔ ساخت اثر | دوره قاجاریه |
| اطلاعات ثبتی | |
| شمارهٔ ثبت | ۷۶۶ |
| تاریخ ثبت ملی | ۱ فروردین ۱۳۴۷ |
این اثر در تاریخ ۱ فروردین ۱۳۴۷ با شمارهٔ ثبت ۷۶۶ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.[۲]
قدمت این بنا به سال ۱۸۴۰ میلادی می‌رسد که بر روی ویرانه‌های کلیسایی از سده‌های پنجم و ششم میلادی به وسیلهٔ یکی از ثروتمندان ارمنی به نام هاگوبوف و به دست معماران روسی ساخته شده‌است.[۳] این کلیسا پلانی به طول ۱۸ متر دارد. عرض آن تا جلوی صحن محراب ۷/۵متر و بعد از آن ۵/۴ متر است.
پوشش سقف کلیسا شامل سه گنبد متفاوت است: گنبد کوچک عرقچین بر روی محراب، گنبد بزرگ مخروطی با ساقه مرتفع بر روی تالار مرکزی و گنبد فضای ورودی که برج ناقوس کلیسا به گنبدی مخروطی ختم می‌گردد.[۴] مصالح عمده به کار رفته در بنا آجر است.[۵] تزیینات بنا شامل کاربندی‌های فضای زیر گنبدها و قاب‌بندی‌های دیوارهای نمای خارجی است.[۶]
بنا توسط معماران روس و فرانسوی و استادکاران آذربایجانی ساخته شده‌است و قدمت آن را به سال ۱۸۴۰ میلادی رقم زده‌اند.[۷] بنابه شکل مستطیل به ابعاد ۳۰/۶ * ۴۵/۱۸ متر است که با آجر ساخته شده و از سه قسمت ورودی، تالار مرکزی و محراب تشکیل یافته‌است.[۸] ضلع غربی بنا را، ایوان آجری آن تشکیل می‌دهد که به‌وسیلهٔ دو راه پله به برج ناقوس کلیسا که آن هم به‌صورت برجی بلند با پلان ستاره ای شکل و گنبد رک خیاری جلب توجه می‌کند، ارتباط می‌یابد.[۹] تالار مرکزی کلیسا، دارای پلان مستطیل شکل با پوشش گنبدی است.[۱۰] طاق مرکزی آن نیز به‌وسیلهٔ کاربندی‌های آجری به پلانی ۱۰ ضلعی تبدیل می‌شود که پایه گریو گنبد تالار بر روی آن قرار می‌گیرد.[۱۱] پوشش خارجی بنا به صورت گریو استوانه ای و گنبدی مخروطی خودنمایی می‌کند.[۱۲] طرح آجرکاری گنبد نیز از مهم‌ترین کارهای دوران قاجاریه محسوب می‌شود.[۱۳] محراب کلیسا در منتهی الیه ضلع شرقی بنا، با گنبد رک بر روی گریوی هشت ضلعی قرار گرفته‌است.[۱۴] بر روی دیوار خارجی کلیسا طاق نماهایی با طاق هلالی شکل تعبیه کرده‌اند که از یکنواختی و سادگی بنا می‌کاهد.[۱۵]
این کلیسا در اثر زمین‌لرزه ۱۹۳۶ به شدت آسیب‌دیده و بعد از آن واقعه درها و پنجره‌های بنا به تاراج رفته‌است ولی آنچه از آن دوران به یادگار مانده خود در شمار یکی از نفایس معماری آذربایجانی به‌شمار می‌آید.[۱۶]
خاکسپاری‌ها
ویرایشجستارهای وابسته
ویرایشمنابع
ویرایش- ↑ شجاع دل، نادره (۱۳۸۴). «مروری بر کلیساهای ارامنه استان آذربایجان شرقی». فصلنامه فرهنگی پیمان. سال نهم - زمستان (۳۴).
- ↑ «دانشنامهٔ تاریخ معماری و شهرسازی ایران‌شهر». وزارت راه و شهرسازی. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۶ اکتبر ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۱۰ اکتبر ۲۰۱۹.
- ↑ شجاع دل، نادره (۱۳۸۴). «مروری بر کلیساهای ارامنه استان آذربایجان شرقی». فصلنامه فرهنگی پیمان. سال نهم - زمستان (۳۴).
- ↑ شجاع دل، نادره (۱۳۸۴). «مروری بر کلیساهای ارامنه استان آذربایجان شرقی». فصلنامه فرهنگی پیمان. سال نهم - زمستان (۳۴).
- ↑ شجاع دل، نادره (۱۳۸۴). «مروری بر کلیساهای ارامنه استان آذربایجان شرقی». فصلنامه فرهنگی پیمان. سال نهم - زمستان (۳۴).
- ↑ شجاع دل، نادره (۱۳۸۴). «مروری بر کلیساهای ارامنه استان آذربایجان شرقی». فصلنامه فرهنگی پیمان. سال نهم - زمستان (۳۴).
- ↑ «کلیسای سهرقه (سهرل)». شهرداری کلانشهر تبریز. بایگانی‌شده از اصلی در ۳۰ ژوئیه ۲۰۲۰.
- ↑ «کلیسای سهرقه (سهرل)». شهرداری کلانشهر تبریز. بایگانی‌شده از اصلی در ۳۰ ژوئیه ۲۰۲۰.
- ↑ «کلیسای سهرقه (سهرل)». شهرداری کلانشهر تبریز. بایگانی‌شده از اصلی در ۳۰ ژوئیه ۲۰۲۰.
- ↑ «کلیسای سهرقه (سهرل)». شهرداری کلانشهر تبریز. بایگانی‌شده از اصلی در ۳۰ ژوئیه ۲۰۲۰.
- ↑ «کلیسای سهرقه (سهرل)». شهرداری کلانشهر تبریز. بایگانی‌شده از اصلی در ۳۰ ژوئیه ۲۰۲۰.
- ↑ «کلیسای سهرقه (سهرل)». شهرداری کلانشهر تبریز. بایگانی‌شده از اصلی در ۳۰ ژوئیه ۲۰۲۰.
- ↑ «کلیسای سهرقه (سهرل)». شهرداری کلانشهر تبریز. بایگانی‌شده از اصلی در ۳۰ ژوئیه ۲۰۲۰.
- ↑ «کلیسای سهرقه (سهرل)». شهرداری کلانشهر تبریز. بایگانی‌شده از اصلی در ۳۰ ژوئیه ۲۰۲۰.
- ↑ «کلیسای سهرقه (سهرل)». شهرداری کلانشهر تبریز. بایگانی‌شده از اصلی در ۳۰ ژوئیه ۲۰۲۰.
- ↑ «کلیسای سهرقه (سهرل)». شهرداری کلانشهر تبریز. بایگانی‌شده از اصلی در ۳۰ ژوئیه ۲۰۲۰.
- ↑ Cronin, Stephanie (2013). "Iranian-Russian Encounters: Empires and Revolutions Since 1800". Routledge. p. 151. ISBN 978–0415624336.
{{cite web}}: Check|isbn=value: invalid character (help); Missing or empty|url=(help)