یوریس هارتمانیس
یوریس هارتمانیس (به انگلیسی: Juris Hartmanis) (زاده ۵ ژوئیه ۱۹۲۸ – درگذشتهٔ ۲۹ ژوئیهٔ ۲۰۲۲) دانشمند برجسته علوم یارانه و نظریه‌پرداز محاسباتی است که به همراه ریچارد ای. استرنز جایزه انجمن ماشین‌های حسابگر تورینگ را در سال ۱۹۹۳ «به منظور قدردانی از مقاله مهم خود که پایه‌های زمینه نظریه پیچیدگی محاسباتی را ایجاد کرد، دریافت کردند.»
| یوریس هارتمانیس | |
|---|---|
.jpg) | |
| زادهٔ | ۵ ژوئیهٔ ۱۹۲۸ ریگا، لتونی |
| درگذشت | ۲۹ ژوئیهٔ ۲۰۲۲ (۹۴ سال) |
| محل تحصیل | |
| جایزه(ها) | جایزه تورینگ (۱۹۹۳) |
| پیشینه علمی | |
| شاخه(ها) | علوم رایانه |
| محل کار | |
| استاد راهنما | رابرت پی. دیلورت |
| دانشجویان دکتری | آلان بوردین (۱۹۶۹)، دکستر کوزن (۱۹۷۶)، نیل ایمرمن (۱۹۸۰), جین یی کای (۱۹۸۶)[۱] |
زندگی و شغل ویرایش
هارتمانیس در لتونی به دنیا آمد. او پسر مارتیش هارتمانیس بود،[۲] یک ژنرال در ارتش لتونی و برادر شاعر آسترید ایواسک. پس از اینکه اتحاد جماهیر شوروی لتونی را در سال ۱۹۴۰ اشغال کرد، مارتیش هارتمانیس توسط شوروی دستگیر شد و در زندان درگذشت. در پایان جنگ جهانی دوم، همسر و فرزندان مارتیش هارتمانیس، لتونی را به عنوان پناهنده ترک کردند، زیرا اگر اتحاد جماهیر شوروی مجدداً لتونی را تصرف کند، از امنیت آنها در خطر بود.
آنها ابتدا به آلمان نقل مکان کردند، جایی که یوریس هارتمانیس معادل مدرک کارشناسی ارشد فیزیک را از دانشگاه ماربورگ دریافت کرد. سپس به ایالات متحده نقل مکان کرد و در سال ۱۹۵۱ مدرک کارشناسی ارشد و دکترای خود را در رشته ریاضیات کاربردی در دانشگاه کانزاس سیتی (که اکنون به عنوان دانشگاه میسوری–کانزاس سیتی شناخته می‌شود) دریافت کرد. دانشگاه میسوری-کانزاس سیتی در ماه مه ۱۹۹۹ به او دکترای افتخاری ادبیات انسانی را اهدا کرد.
پس از تدریس در دانشگاه کرنل و دانشگاه ایالتی اوهایو، هارتمانیس در سال ۱۹۵۸ به آزمایشگاه تحقیقاتی جنرال الکتریک پیوست. زمانی که در جنرال الکتریک بود، بسیاری از اصول نظریه پیچیدگی محاسباتی را توسعه داد. در سال ۱۹۶۵ استاد دانشگاه کرنل شد. در کرنل، او یکی از بنیانگذاران و اولین رئیس بخش علوم رایانه آن (که یکی از اولین بخش‌های علوم رایانه در جهان بود) بود.
در سال ۱۹۸۹، هارتمانیس به دلیل مشارکت اساسی در نظریه پیچیدگی محاسباتی و تحقیق و آموزش در محاسبات به عنوان عضو آکادمی ملی مهندسی انتخاب شد. هارتمانیس عضو انجمن ماشین‌های محاسباتی و انجمن ریاضی آمریکا[۳] و همچنین عضو آکادمی ملی علوم[۴] است.
مرگ ویرایش
هارتمانیس در ۲۹ ژوئیه ۲۰۲۲ درگذشت.[۵][۶] از او سه فرزند، رنه، مارتین و آدری به یادگار مانده‌است.[۶][۷]
انتشارات برگزیده ویرایش
- Berman, L.; Hartmanis, J. (1977), "On isomorphisms and density of NP and other complete sets" (PDF), SIAM Journal on Computing, 6 (2): 305–322, doi:10.1137/0206023, MR 0455536.
- Hartmanis, J.; Stearns, R. E. (1965), "On the computational complexity of algorithms", Transactions of the American Mathematical Society, 117: 285–306, doi:10.2307/1994208, JSTOR 1994208, MR 0170805.
منابع ویرایش
- ↑ "Juris Hartmanis". mathgenealogy.org. Mathematics Genealogy Project. Retrieved 4 August 2022.
- ↑ In the Baltic languages, own-names are not lexical constants but have different grammatical forms. Hartmanis must be understood as Hartman-is, whereby Hartman is the stem of the own-name, whereas the suffix -is indicates a masculine grammatical form in the Latvian language. In a similar manner, for example, the philosopher Kant is known as Kantas in the Lithuanian language.
- ↑ List of Fellows of the American Mathematical Society, retrieved 2013-01-19.
- ↑ National Academy of Sciences Members and Foreign Associates Elected بایگانی‌شده در ۲۰۱۳-۰۵-۲۷ توسط Wayback Machine, National Academy of Sciences, April 30, 2013.
- ↑ 新智元 [Xin Zhi Yuan] (31 July 2022). "图灵奖得主，"计算复杂性"理论奠基人Juris Hartmanis逝世，享年94岁" [Turing Award winner and founder of "computational complexity" theory, Juris Hartmanis, dies at 94]. 新浪 finance.sina.com.cn (به چینی ساده‌شده). Retrieved 4 August 2022.
- ↑ ۶٫۰ ۶٫۱ Waldron, Patricia (4 August 2022). "Juris Hartmanis, first CS department chair, dies at 94". Cornell Chronicle (به انگلیسی). Retrieved 5 August 2022.
- ↑ "Juris Hartmanis July 5 1928 July 29 2022 (age 94)". usobit.com. July 30, 2022. Retrieved July 31, 2022.