فهرست صورت‌های فلکی

فهرست‌های ستاره‌شناسی
فهرست صورت‌های فلکی فهرست صورت‌های فلکی بر پایه وسعت فهرست نام‌های سنتی ستارگان فهرست روشن‌ترین ستارگان فهرست درخشان‌ترین ستارگان فهرست ستارگان نزدیک فهرست نامگان سیارات فهرست قمرها فهرست معروف‌ترین ستاره‌های متغیر فهرست سیارات فراخورشیدی رکورددار فهرست اجرام مسیه فهرست ستارگان بر پایه صورت فلکی فهرست سحابی‌ها

به گروهی از ستاره‌ها که در تجسم انسان شکل و پیکربندی مشخصی را تشکیل داده باشند صورت فلکی یا پیکر آسمانی می‌گویند.

صورت‌های فلکی در فرهنگ‌های گوناگون حضور داشته‌اند و طی گذشت زمان تغییراتی هم در تقسیم‌بندی، تعداد و نامگذاری آن‌ها صورت گرفته‌است. جدول زیر نام‌های فارسی صورت‌های فلکی امروزی را نشان می‌دهد:

لیست صورت‌های فلکی

در زبان فارسی برای دسته‌ای از صورت‌های فلکی (پیکرهای آسمانی) که از قدیم شناخته شده بودند نام‌های گوناگونی بکار رفته است. بسیاری از آن‌ها انواع نام‌های عربی یا فارسی به‌کاررفته در متون قدیمی‌تر هستند. این نام‌های مترادف و برابرهای انگلیسی آن‌ها در زیر می‌آیند:

نام فارسی	نام‌های دیگر در متون فارسی	نام‌های انگلیسی	ربع آسمان(Quad)	نماد پیشنهادی	تصویر صورت فلکی
آبمار	مار آبی، نرمار، هیة الماء	Hydrus	SQ۱
آتشدان	مجمره، عودسوز، محراب نفاطه، الببغاء	Ara	SQ۳
ارابه‌ران	ممسک‌الاعنه، ممسک العِنان، عناندار، صاحب المعز	Auriga	NQ۲
اژدها	تنین، جوزهر (عربی‌شده گوزهر فارسی)، هَشتَنبَر	Draco	NQ۳
اسب بزرگ	فرس اعظم، فرس ثانی، اسب بالدار	Pegasus	NQ۴
اسب کوچک	فَرَس اول، قطعةالفَرَس، پاره‌اسب	Equuleus	NQ۴
اسکنه	قلم	Caelum	SQ۱
آفتاب‌پرست	حرباء	Chamaeleon	SQ۲
بادبان	شراع	Vela	SQ۲
بزغاله	جَدی، بُزیچه چرخ، بز دریایی، بزماهی، بَهی	Capricornus	SQ۴
برساووش	بَرَنده سر دیو، برنده سر غول، سوار، حامل رأس الغول، دیوکش	Perseus	NQ۱
بره	حَمَل	Aries	NQ۱
پیاله	جام، کاسه بزرگ، باطیه، معلف	Crater	SQ۲
پیکان	تیر، سهم	Sagitta	NQ۴
تاج جنوبی	اکلیل جنوبی، افسر، قبه	Corona Australis	SQ۴
تاج شمالی	فُکّه، اکلیل شمالی، کاسه درویشان، کاسه یتیمان، کاسه لئیمان، قصعةالمساکین	Corona Borealis	NQ۳
تازی‌ها	سگ‌های تازی، سگ‌های شکاری	Canes Venatici	NQ۳
ترازو	میزان، پله	Libra	SQ۳
تک‌شاخ	-	Monoceros	NQ۲
تلسکوپ	-	Telescopium	SQ۴
تلمبه	مفرغة الهواء، تلمبه بادی	Antlia	SQ۲
تور	تور ماهیگیری، تاربست، شبکه	Reticulum	SQ۱
توکان	طوقان	Tucana	SQ۴
جوی	نهر، رودخانه فلکی، نهر الاردن	Eridanus	SQ۱
چلپاسه	سوسمار، مارمولک، بزمجه	Lacerta	NQ۴
چلیپا	صلیب جنوبی	Crux	SQ۳
خرچنگ	سرطان	Cancer	NQ۲
خرس بزرگ	دب اکبر، هفت اورنگ، ارابه داوود، بنات نعش کبری	Ursa Major	NQ۲
خرس کوچک	دب اصغر، هفت اورنگ کوچک، سریر فلک	Ursa Minor	NQ۳
خرگوش	اَرنَب	Lepus	SQ۱
دُرنا	-	Grus	SQ۴
دلفین	-	Delphinus	NQ۴
دَلو	ریزنده آب، ساکب‌الماء، دال	Aquarius	SQ۴
دوپرگار	پرگار	Circinus	SQ۳
دوپیکر	جوزا، تؤمان	Gemini	NQ۲
دوشیزه	عذرا، خوشه، سنبله	Virgo	SQ۳
ذات‌الکرسی	خداوند کرسی، سرور تخت	Cassiopeia	NQ۱
روباهک	روباه، ثعلب	Vulpecula	NQ۴
زانوزده	هرکول، برزانونشسته، الجاثی علی رکبتیه، پهلوان، راقص،	Hercules	NQ۳
زرافه	-	Camelopardalis	NQ۲
زن برزنجیر	اِمرأة المُسلسله، ناقه، زن زنجیری، زن در زنجیر، شاهزاده	Andromeda	NQ۱
ساعت	-	Horologium	SQ۱
سپر	-	Scutum	SQ۴
سکستان	السدس	Sextans	SQ۲
سگ بزرگ	کلب اکبر، کلب الجبار، سگ کلان	Canis Major	SQ۲
سگ کوچک	کلب اصغر، کلب مقدم، الغمیصاء، تریشگ (از پارسی میانه)	Canis Minor	NQ۲
سنگتراش	کارگاه، حَجّار	Sculptor	SQ۱
سه‌پایه (نقاش)	آلةالمصور	Pictor	SQ۱
سه‌سو	مثلث، الاشراط	Triangulum	NQ۱
سیاه‌گوش	وشق	Lynx	NQ۲
سیمرغ	عنقاء، ققنوس	Phoenix	SQ۱
شاه‌تخته	کشتی، تیر حمال، السفینةالطائر	Carina	SQ۲
شکارچی	جبار، راعی، النسق، بزرگ‌منش	Orion	NQ۱
شَلیاق	چنگ رومی، دیگ‌پایه، یک‌پایه، سه‌پایه، لورا (از لاتین)، اثافی، نسر واقع، سلحفات، بربط، الصنج، کَشَف	Lyra	NQ۴
شیر	اسد، شیر سپهر	Leo	NQ۲
شیر کوچک	اسد اصغر	Leo Minor	NQ۲
طاووس	-	Pavo	SQ۴
عقاب	-	Aquila	NQ۴
قطب‌نما	-	Pyxis	SQ۲
قنطورس	سنطوروس، ظلیم	Centaurus	ٰSQ۳
قیفاووس	سلطان، ملتهب	Cepheus	NQ۴
کبوتر	حمامه	Columba	SQ۱
کژدم	عقرب	Scorpius	SQ۳
کشتی‌دم	دنباله کشتی	Puppis	SQ۲
کلاغ	غُراب، زاغ	Corvus	SQ۳
کمان	قوس، رامی، کماندار، کمانگیر، تیرانداز، نیم‌اسب	Sagittarius	SQ۴
کوره	تنور	Fornax	SQ۱
کوهمیز	میز، میز صحرائی	Mensa	SQ۱
گاو	ثور	Taurus	NQ۱
گاوران	عوّا، گاوچران، بقار، صیّاح، حارس‌الشمال، حارس‌السماء، بورطیس حارس، طاردالدب	Boötes	NQ۳
گرگ	سبع	Lupus	SQ۳
گونیا	خط‌کش، تراز	Norma	SQ۳
گیسو	گیسوان برنیکه	Coma Berenices	NQ۳
مار	حیّه	Serpens	NQ۳
مار باریک	شجاع	Hydra	SQ۲
مارافسای	حوّاء، حامل مار	Ophiuchus	SQ۳
ماکیان	دجاجه، قو، مرغ، طایر، اوز العراقی، الفوارس	Cygnus	NQ۴
ماهی	حوت، حوتین، سمکه، دوماهی، ماهی سپهر	Pisces	NQ۱
ماهی پرنده	-	Volans	SQ۲
ماهی جنوبی	حوت جنوبی	Piscis Austrinus	SQ۴
ماهی زرین	ماهی طلایی، طلاماهی، ابوسیف	Dorado	SQ۱
مثلث جنوبی	-	Triangulum Australe	SQ۳
مرغ بهشتی	پرنده بهشتی	Apus	SQ۳
مگس جنوبی	مگس، ذبابه	Musca	SQ۳
میکروسکوپ	-	Microscopium	SQ۴
نهنگ	قیطُس، هیولای دریایی، مجمع الکواکب، کَهت (از پارسی میانه)	Cetus	SQ۱
هَشتَک	ثُمن، اُکتان	Octans	SQ۴
هندی	-	Indus	SQ۴

SQ۲

SQ۲

SQ۴

SQ۲

جستارهای وابسته

• فهرست پیکرهای آسمانی بر اساس وسعت

منابع

منابع نام‌های جدول:

• فراس، نایجل، آسمان شب، ترجمه علی رؤوف، تهران: چاپ دوم ۱۳۶۹، صص ۷۵-۷۸.
• لغتنامه دهخدا.
• ترجمه عجایب‌المخلوقات قزوینی.
• دانشنامه رشد.[۱]
• آکادمی علوم فضایی ایران بایگانی‌شده در ۱۵ اوت ۲۰۱۹ توسط Wayback Machine