اف‌جی‌ام-۱۴۸جاولین

موشک ضدتانک و قابل حمل توسط نفر پیاده آمریکایی
(تغییرمسیر از اف‌جی‌ام-۱۴۸ زوبین)

اف‌جی‌ام-۱۴۸ جاولین (به انگلیسی: FGM-148 Javelin) گونه‌ای موشک هدایت شونده ضدتانک و ضد نفربر قابل حمل و شلیک توسط نفر پیاده ساخت ایالات متحده آمریکا است. جاولین (به معنی زوبین) نخستین موشک ضد زره قابل حمل توسط نفر پیاده با قابلیت شلیک و بعد هیچ است که از سوی ارتش آمریکا به کار برده شده‌است.[۱]

اف‌جی‌ام-۱۴۸ جاولین
نوعموشک هدایت شونده ضد زره
خاستگاهایالات متحده آمریکا
تاریخچه خدمت
خدمت۱۹۹۶ تاکنون
استفاده‌شده توسطرجوع شود به استفاده‌کنندگان در مقاله
جنگ‌هاجنگ در افغانستان (از سال ۲۰۰۱ تا اکنون)، تهاجم به عراق (از سال ۲۰۰۳ تا اکنون)، تهاجم روسیه به اوکراین (از ۲۴ فوریهٔ ۲۰۲۲ تا اکنون)
تاریخچه تولید
طراحشرکتهای ریتیون و لاکهید مارتین
تاریخ طراحیژوئن ۱۹۸۹
سازندهشرکتهای ریتیون و لاکهید مارتین
قیمت واحدهر موشک ۸۰٬۰۰۰ دلار، بخش فرماندهنده پرتاب قابل استفاده برای شلیک‌های متعدد ۱۲۵٬۰۰۰دلار
ویژگی‌ها
وزنوزن موشک ۱۱٫۸ کیلوگرم، وزن قسمت فرماندهنده پرتاب ۶٫۴ کیلوگرم
طولطول موشک ۱٫۱ متر، طول لوله پرتاب ۱٫۲ متر
قطرقطر موشک ۱۲۷ میلیمتر، قطر لوله پرتاب ۱۴۲ میلیمتر
خدمه۲ نفر
سر جنگیخرج با قدرت انفجار بالا ضد تانک، انفجار متمرکز دو مرحله‌ای
سازوکار
انفجار
نیروی حاصل از ضربه

موتورراکت سوخت جامد
سامانهٔ
هدایت
پردازش تصویر فرو سرخ

چکیده مشخصات و عملکرد موشک

ویرایش

جاولین موشکی با قابلیت شلیک و بعد هیچ است که پیش از شلیک توسط کاربر (فرد شلیک کننده) به اصطلاح روی هدف قفل می‌کند و دارای سامانه هدف یابی خودکار است. این موشک دارای قابلیت حمله از بالا به هدف خود می‌باشد، بدین صورت که ابتدا موشک مسافتی را به سمت بالا طی می‌کند و سپس به بخش بالای هدف شیرجه می‌رود. با توجه به اینکه معمولاً زره بالای تانک از بخش‌های دیگر آن ضعیفتر است، حمله از بالا احتمال بالاتری برای از بین بردن تانک دارد. این موشک قابلیت حمله مستقیم جهت انهدام سنگر یا ساختمان و همچنین موقعیت‌هایی که امکان حمله از بالا وجود ندارد نظیر شلیک از داخل یک ساختمان را نیز دارد. این موشک همچنین قابلیت انهدام بالگردها را در حالت حمله مستقیم دارد.[۲] این موشک در حالت حمله از بالا حداکثر ۱۵۰ متر و در حالت حمله مستقیم ۵۰ متر از سطح زمین ارتفاع می‌گیرد. جاولین مجهز به سامانه رهگیری هدف با روش پردازش تصویر فرو سرخ است. سرجنگی دو مرحله‌ای این موشک مجهز به دو خرج متمرکز است که اولی زره واکنشی انفجاری تانک را از بین می‌برد و دومی زره اصلی تانک را منهدم می‌سازد. موشک جاولین به‌طور گسترده‌ای در تهاجم به عراق در سال ۲۰۰۳ به کار رفت و باعث انهدام تعداد زیادی تانک تی-۷۲ و تایپ-۶۹ عراق شد.

این موشک ابتدا توسط مکانیسم شلیک نرم از لوله پرتاب‌کننده به بیرون پرت می‌شود، سپس پس از اینکه از پرتاب‌کننده فاصله مناسبی پیدا کرد، موتور راکت آن روشن می‌شود. این قابلیت باعث می‌شود تا شناسایی محل شلیک‌کننده توسط دشمن دشوار شود، همچنین امکان شلیک موشک از داخل ساختمان نیز فراهم گردد. با این وجود موج انفجاری که از پشت لوله پرتاب‌کننده خارج می‌شود برای افرادی که در نزدیکی آن هستند خطرناک است. با توجه به قابلیت شلیک و بعد هیچ این موشک، افرادی که آن را شلیک کرده‌اند می‌توانند محل شلیک را به سرعت ترک کنند تا از سوی دشمن شناسایی نگردند.

این موشک غالباً توسط دو نفر استفاده می‌شود که یکی شلیک‌کننده و دیگری حمل‌کننده مهمات است، اگر چه در موقعیت‌های اضطراری امکان حمل و شلیک آن توسط یک نفر نیز وجود دارد. زمانیکه که شلیک‌کننده مشغول هدفگیری و شلیک موشک است، حمل‌کننده مهمات در پی اهداف دیگر می‌گردد و همچنین مراقب خطرات احتمالی از سوی دشمن است.

سامانه رهگیری هدف

ویرایش
 
نمایی از شلیک موشک

نکته متمایزکننده این موشک از دیگر موشک‌های ضدزره هدایت‌شونده به‌ویژه در سال‌های طراحی و ساخت این موشک (۱۹۸۹–۱۹۹۶)، بهره‌گیری از فناوری پردازش تصویر طیف نوری فرو سرخ جهت رهگیری هدف بود. به‌طوری‌که این موشک قادر است پس از جدا شدن از پرتاب‌کننده تمام عملیات رهگیری هدف را به صورت خودکار و به‌طور مستقل انجام دهد.

بخش‌های اصلی سامانه رهگیری هدف در این موشک به شرح زیر هستند:

  • حسگر نوری

حسگر نوری این موشک یک حسگر آرایه‌ای مستطیلی[۳] به ابعاد ۶۴ در ۶۴ واحد حس‌کننده نور فرو سرخ طول موج بلند[۴] است. این حسگر از نوع جیوه-کادمیم-تلوریم[۵] است.[۶] مجموعه حسگر در بخش سر موشک داخل یک نیم کره شفاف نسبت به نور فرو سرخ قرار دارد. میزان نور دریافتی هر واحد حسگر متناسب با بار الکتریکی ذخیره شده در آن واحد می‌باشد. یک مدار الکترونیکی که در پشت مجموعه حسگر جاسازی شده‌است، وظیفه خواندن بار الکتریکی کلیه ۴۰۹۶ واحد نوری و تبدیل آن به یک سیگنال مناسب برای واحد پردازش‌کننده را به عهده دارد.

  • بخش خنک‌کننده حسگر

با توجه به اینکه حسگرهای جیوه-کادمیم-تلوریم برای عملکرد مناسب و دریافت سیگنال با اغتشاش[۷] کم می‌بایست در دمای حدود ۷۷ درجه کلوین قرار بگیرند، از اینرو یک سامانه خنک‌کننده با استفاده از نیتروژن مایع تحت فشار در طول زمان پرواز موشک که بیشینه آن حدود ۹ ثانیه می‌باشد، وظیفه خنک کردن حسگر را به عهده دارد.

  • بخش ثابت نگهدارنده موقعیت حسگر

با توجه به اینکه می‌بایست همواره جهت دید حسگر رو به هدف باشد، سامانه ثابت نگهدارنده موقعیت، حسگر را طوری در داخل محفظه نگاه می‌دارد که تکان‌های موشک و حرکات ناگهانی آن دید حسگر را مختل نکند. این سامانه از یک جیمبال،[۸] شتاب سنج‌ها،[۹] ژیروسکوپ جرمی چرخشی[۱۰] و موتورهایی برای تصحیح موقعیت حسگر، تشکیل شده‌است. این سامانه را می‌توان به‌طور کلی یک خلبان خودکار[۱۱] نامید.

  • بخش کنترل رهگیری

این بخش دارای یک پردازشگر سیگنال دیجیتال[۱۲] می‌باشد که با الگوریتم‌های پردازش تصویر، محل هدفی را که پیش از شلیک توسط کاربر معین شده‌است، از روی تصویر دریافتی از حسگر نور فرو سرخ تشخیص می‌دهد و فرمان لازم را به بخش کنترل جهت حرکت موشک صادر می‌کند تا جهت حرکت موشک همواره رو به هدف از پیش معین شده بماند. این الگوریتم‌های پردازش تصویر شامل تشخیص الگو[۱۳] و برخی الگوریتم‌های دیگر می‌باشد. ضمناً این بخش، حرکت موشک را بسته به اینکه حالت حمله از بالا یا حمله مستقیم انتخاب شده باشد، تنظیم می‌کند.

استفاده‌کنندگان

ویرایش

جستارهای وابسته

ویرایش

پیوند به بیرون

ویرایش

منابع

ویرایش
  1. FGM-148 Javelin | Russian Arms, Military Technology, Analysis of Russia's Military Forces
  2. ۲٫۰ ۲٫۱ Javelin Anti-Armour Missile - Army Technology
  3. Focal Plane Array(FPA)
  4. Long Wave Imaging Infrared FPA
  5. HgCdTe
  6. «نسخه آرشیو شده» (PDF). بایگانی‌شده از اصلی (PDF) در ۲۷ فوریه ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۱۷ مه ۲۰۰۹.
  7. Noise
  8. http://en.wikipedia.org/wiki/Gimbal
  9. Accelerometer
  10. http://en.wikipedia.org/wiki/MEMS
  11. Autopilot
  12. Digital Signal Processor(DSP)
  13. Pattern Recognition
  14. Launcher
  15. «Bahrain Requests 160 Javelins & 60 CLUs». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۴ مارس ۲۰۰۷. دریافت‌شده در ۱۷ مه ۲۰۰۹.
  16. منبع ویکی انگلیسی ولی به نظر معتبر نیست.
  17. «AR 2 str.indd» (PDF). بایگانی‌شده از اصلی (PDF) در ۸ مارس ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۸ مارس ۲۰۱۲.
  18. «Raytheon Company: News: News Archive». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۸ سپتامبر ۲۰۰۸. دریافت‌شده در ۹ ژانویه ۲۰۲۰.
  19. «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۷ مارس ۲۰۰۷. دریافت‌شده در ۱۷ مه ۲۰۰۹.
  20. «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۳ مارس ۲۰۰۸. دریافت‌شده در ۱۷ مه ۲۰۰۹.
  21. Military waste under fire / $1 trillion missing - Bush plan targets Pentagon accounting
  22. Broken Supply Channel Sent Arms for Iraq Astray - New York Times