ایرج مصداقی
ایرج مصداقی (زاده ۹ آبان ۱۳۳۹ تهران) نویسنده، پژوهشگر و فعال حقوق بشر و زندانی پیشین سیاسی در دهه شصت و از جان به در بردگان اعدام‌های سال ۱۳۶۷ است. او از سال ۱۳۷۳ در استکهلم، سوئد زندگی می‌کند. مصداقی از زمان مهاجرت شروع به فعالیت و پژوهش در جنبش دادخواهی کرده است. وی در گذشته از هواداران سازمان مجاهدین خلق ایران بود و اکنون منتقد آن سازمان است.[۱]
ایرج مصداقی | |
|---|---|
_(cropped).jpg) | |
| اطلاعات شخصی | |
| زاده | ۹ آبان ۱۳۳۹ ۳۱ اکتبر ۱۹۶۰ (۶۳ سال) تهران، ایران |
| ملیت | ایرانی |
| همسر(ان) | راضیه متین‌زاده |
| والدین |
|
| پیشه | نویسنده |
| تخصص | فعال حقوق بشر |
| وبگاه | |
زندگی ویرایش
ایرج مصداقی در سال ۱۳۳۹ در تهران زاده شد. در نوجوانی برای تحصیل به ایالات متحده آمریکا رفت و در آنجا با کنفدراسیون دانشجویان و محصلین ایرانی برای احیای واحد جنبش دانشجویی همکاری کرد و مقارن پیروزی انقلاب ۵۷ به ایران بازگشت. وی از سال ۱۳۶۰ تا ۱۳۷۰ به اتهام هواداری از سازمان مجاهدین خلق به مدت ده سال در زندان‌های قزلحصار، اوین و گوهردشت به سر برد.[۲]
مصداقی یکی از جان به در بردگان اعدام‌های سال ۱۳۶۷ است. پس از آزادی از زندان، در سال ۱۳۷۳ مجبور به فرار از ایران شد. در سوئد دوباره فعالیت‌های سیاسی ـ اجتماعی خود را از سر گرفت. تا سال ۱۳۷۹ وی مشغول تهیه گزارش‌هایی از موارد نقض حقوق بشر در ایران بود که عموماً به کمیسیون حقوق بشر سازمان ملل، کمیته سوم ملل متحد، پارلمان اروپا و سازمان بین المللی حقوق کار ارسال می‌شد. همچنین از سال ۱۳۷۵ تا ۱۳۸۰ در ارتباط با سازمان بین‌المللی کار فعالیت کرده و به دفاع از حقوق کارگران و حقوق‌بگیران ایران پرداخته است که حاصل آن دو کتاب «سازمان ملل متحد و نقض حقوق بشر در ایران» و «سازمان بین‌المللی کار و نقض حقوق بنیادین کار در ایران» شده است. از سال ۱۳۸۰ به بعد، مصداقی پژوهش در خصوص نقض حقوق بشر در ایران را به صورت فردی دنبال کرد. او در این دوران با نوشته‌های پرشمار به مستندسازی و روشنگری درباره زندان‌های سیاسی و عوامل شکنجه و کشتار در آنها را پرداخته است. در همین دوران است که برای او مسئله «دادخواهی» مهم می شود. او با مرکز اسناد حقوق بشر، بنیاد برومند، قاضی جفری رابرتسون همکاری کرده و در برگزاری «ایران تریبونال» در لندن و لاهه مشارکت داشته است.[۱]
مصداقی عضو «کمیته دیده‌بانی از استفاده داده‌های دستگاه قضایی» به ریاست شیرین عبادی، برندهٔ جایزهٔ نوبل صلح، است که گزارشگران بدون مرز برای «دیده‌بانی و تضمین استفاده از پرونده داده‌های قضایی ایران مطابق با موازین حقوق بشر» تشکیل داده‌است. این پرونده رایانه‌ای حاوی داده‌های دستگاه قضائی تهران بین سال‌های ۱۳۵۸ تا ۱۳۸۸ از سوی افشاگران به گزارشگران بدون مرز تحویل داده شده‌است.[۳][۴]
اسفند ۱۴۰۱، ایرج مصداقی و ۸۲ تن دیگر از کنشگران عرصه دادخواهی، با امضای «پیمان دادخواهی» در راستای ساخت مبنایی برای «همبستگی» در پیشبرد «جنبش زن، زندگی، آزادی»، بر اصولی مانند نفی خشونت و برقراری عدالت و حقیقت، عهد بستند. این گروه، امضا کرده‌اند که برای فردای ایران به اصولی پایبندند که بخشی از تمامی کنوانسیون‌ها و میثاق‌های جهانی ناظر بر رعایت حقوق‌بشر است.[۵]
دادگاه حمید نوری ویرایش
مصداقی نقش عمده‌ای در دستگیری، بازداشت و محاکمه حمید نوری داشته است.[۶][۷] ایرج مصداقی در جلد سوم کتاب "نه زیستن، نه مرگ" که تلفیقی از خاطرات و گزارش از زندان‌های جمهوری اسلامی است، از نوری به عنوان یکی از عامران اعدام ها یاد کرده بود. مصداقی یکی از شاهدان پرونده حمید نوری است که علاوه بر شکایت و بازداشت و شناسایی حمید نوری، نقش عمده‌ای نیز در محاکمه وی داشته است.[۸][۹]
حضور سینمایی ویرایش
مصداقی در فیلم مستند آنها که گفتند نه، ساختهٔ نیما سروستانی، نقش شخصیت اصلی را ایفا کرده‌است. این فیلم دربارهٔ اعدام‌های تابستان ۶۷ در زندان‌های ایران و بازماندگان آن‌هاست که در جشنواره جهانی فیلم‌های مستند آمستردام (ایدفا) به نمایش درآمده است.[۱۰]
کتاب‌شناسی ویرایش
- کتاب «نه زیستن، نه مرگ» (تلفیقی از خاطرات و گزارش از زندان‌های جمهوری اسلامی)، در چهار جلد به نام‌های «غروب سپیده»، «اندوه ققنوس‌ها»، «تمشک‌های ناآرام» و «تا طلوع انگور»، چاپ ۲۰۰۴ در سوئد.
- «برساقه تابیده کنف» (مجموعه‌ای از اشعار زندان در پیوند با کشتار ۶۷ را که در زندان از حفظ کرده بود).
- کتاب «دوزخ روی زمین»[۱۱](بررسی ریشه‌های ایدئولوژیک شکنجه در ایران)[۱۲]
- کتاب «نگاهی به سازمان بین‌المللی کار و نقض حقوق بنیادین کار در ایران»
- مجموعه مقالات در چهار جلد با نام «نگاهی با چشم جان».
- «رقص ققنوس‌ها و آواز خاکستر» پژوهشی دربارهٔ مستندسازی کشتار ۶۷.
- کتاب «سازمان ملل متحد و نقض حقوق بشر در ایران».
- مصداقی، ایرج (بهار ۲۰۱۵). متخصصان هسته‌ای: قربانیان سربازان گمنام امام زمان (PDF). استکهلم: نشر پژواک. شابک ۹۷۸۹۱۹۷۹۶۳۴۶۶. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۸-۰۵.، کتابی دربارهٔ ترورهای دانشمندان هسته‌ای ایران.[۱۳]
ایرج مصداقی به جز انتشار کتاب، صدها مقاله و گزارش در زمینهٔ حقوق بشر و افشاگری علیه سیاست‌های جمهوری اسلامی، منتشر کرده‌است.[۱۴]
پانویس ویرایش
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ «دادخواهی در ایران: هنوز در ابتدای راه». www.radiozamaneh.com. ۲۰۱۷-۱۱-۱۵. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۹-۰۷.
- ↑ صفحه آخر ، صدای آمریکا
- ↑ "گزارشگران بدون مرز با دست یافتن به یک پروندهٔ رایانه‌ای، از پنهان‌کاری و انکار در دستگاه قضائی ایران پرده برداشت – گفتگو با ایرج مصداقی". ار. اف. ای - RFI. 2019-02-07. Retrieved 2019-02-18.
- ↑ "گزارشگران بدون مرز از افشای فهرست قضایی ایران خبر داد". BBC News فارسی. 2019-02-07. Retrieved 2019-02-18.
- ↑ «پیمان دادخواهی؛ مبنایی برای همبستگی در پیشبرد جنبش زن، زندگی، آزادی». ایران‌وایر.
- ↑ «ایرج مصداقی: صداهایی از حمید نوری چند ساعت قبل از سوار شدن به هواپیما دارم». www.radiozamaneh.com. ۲۰۲۲-۰۲-۰۹. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۸-۲۴.
- ↑ «حمید نوری کیست و چرا در سوئد محاکمه می‌شود؟». BBC News فارسی. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۸-۲۴.
- ↑ «ایرج مصداقی: صداهایی از حمید نوری چند ساعت قبل از سوار شدن به هواپیما دارم». www.radiozamaneh.com. ۲۰۲۲-۰۲-۰۹. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۸-۲۴.
- ↑ «حمید نوری کیست و چرا در سوئد محاکمه می‌شود؟». BBC News فارسی. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۸-۲۴.
- ↑ آمستردام: نمایش فیلم مستند درباره کشتارهای گروهی دهه شصت (شبکه ایرانیان هلند)
- ↑ شکنجه به نام خدا Torture in the name of allah ترجمه کتاب «دوزخ روی زمین» است که به مناسبت سی‌امین سالگرد کشتار ۶۷ انتشار یافته‌است.
- ↑ این کتاب به بررسی ریشه‌های ایدئولوژیک شکنجه در نظام اسلامی و همچنین توصیف «قبر»، «قیامت»، «واحد مسکونی» بدترین شکنجه‌گاه زنان در زندان قزلحصار می‌پردازد و توضیح می‌دهد پشتوانه ایدئولوژیک «زن‌ستیزی» نظام اسلامی چیست و به چه صورت عمل می‌کند.
- ↑ مصداقی، ایرج (بهار ۲۰۱۵). متخصصان هسته‌ای: قربانیان سربازان گمنام امام زمان (PDF). استکهلم: نشر پژواک. شابک ۹۷۸۹۱۹۷۹۶۳۴۶۶. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۸-۰۵.
- ↑ ایرج مصداقی