تاریخ بیست‌ساله ایران

تاریخ بیست‌سالهٔ ایران، نام اثری است هشت‌جلدی به نگارش و تألیف (و تحقیق) حسین مکی. این اثر از بسیاری از جهات یک اثر منحصر به فرد محسوب می‌گردد. برای نخستین بار در طول تاریخ معاصر ایران، نگارش و نشر یک اثر، بیش از چهل سال به طول انجامیده‌است. این اثر که بخش‌هایی از مجلد نخست آن در سال ۱۳۲۱ در روزنامه مهر ایران منتشر می‌شده، سرانجام در سال ۱۳۶۴ (مجموعاً چهل و سه سال) به چاپ جلد نهایی (جلد هشتم) رسیده‌است.

برخلاف نام کتاب، این اثر به شرح وقایع ۱۲۹۹ تا ۱۳۲۳ (بیست و چهار سال) می‌پردازد. برخی معتقدند که کتاب‌های زندگانی سیاسی سلطان احمدشاه و نفت و نطق مکی (هر دو به قلم همین نویسنده) را نیز می‌توان به عنوان مقدمه و مؤخرهٔ تاریخ بیست‌سالهٔ ایران در نظر گرفت.

در خصوص این کتاب، مقالات مختلفی توسط نویسندگان داخلی و خارجی معاصر نگاشته شده و اسناد گزارش‌ها و گزارش‌های زیادی هم در ساواک و تأمینات تهیه گردیده‌است. از نقاط قوت این کتاب می‌توان به نحوهٔ استدلال و منابع قوی که در این کتاب استفاده شده و نیز به نثر افشاگرانهٔ مکی در تألیف آن اشاره نمود. همچنین ضعف در ارجاع به منابع و مستندسازی (علی‌رغم آن‌که هنوز مطلب اشتباهی در آن یافت نشده‌است) و همچنین لحن جانبدارانهٔ آن به لحاظ آن‌که مکی خود به عنوان نمایندهٔ مجلس مخالف نقشی در جریانات داشته‌است، از نقاط ضعف کتاب به‌شمار می‌آیند.^{^{[نیازمند منبع]}}

این کتاب بارها توسط انتشارات امیرکبیر، انتشارات ایران، انتشارات علمی و نشر ناشر چاپ و تجدید چاپ شده‌است.

منابع ویرایش

حسین مکی، تاریخ بیست‌سالهٔ ایران. جلد اول تا هشتم، چاپ تهران، ۱۳۲۴ تا ۱۳۶۴ انتشارات‌های ایران و علمی