خوراک مدرسه و نیز غذای مدرسه یا ناهار مدرسه (یا سایر وعده‌های غذایی)، به‌طور کلی اشاره به تغذیه در مدرسه می‌کند که شامل وعده‌های غذایی اصلی و میان وعده است که برای دانش آموزان تدارک دیده می‌شود. مدارس کشورهای سراسر دنیا برنامه‌های متنوعی برای تغذیه دارند. با توجه به ساعات طولانی حضور دانش آموزان در مدارس، هر روزه میلیونها دانش آموز غذای خود را در مدرسه می‌خورند. از نظر پزشکی و علمی، غذای مدرسه جایگاه مهمی در رشد کودک دارد. غذای مدرسه حاوی انرژی و مواد ارزشمند غذایی است و به رایگان یا با قیمتی ارزان ارائه می‌شود.

مدیر یک مدرسه متوسطه در نائورو در حال بررسی ناهار مدرسه (2012)
یک ناهار مدرسه در واشنگتن.

مزایای وعده‌های غذایی مدرسه از کشوری به کشور دیگر متفاوت است. در حالی که در کشورهای توسعه یافته وعده غذایی مدرسه یک منبع حاوی مواد غذایی کامل است، در کشورهای در حال توسعه انگیزه‌ای برای فرستادن کودکان به مدرسه و ادامه تحصیل محسوب می‌شود. در کشورهای در حال توسعه وعده‌های غذایی مدرسه در زمانهای بحران حامی کودکان خواهد بود و آن‌ها را از چرخه فقر و گرسنگی که گریبانگیر چنین جوامعی می‌شود در امان نگه می‌دارد. از نظر آموزشی نیز سیر شدن، موجب تمرکز بیشتر بر درس می‌شود.

انواع وعده‌های غذایی مدارس ویرایش

وعده‌های غذایی رایگان ویرایش

سوئد، فنلاند، جمهوری چک و استونی در میان معدود کشورهایی هستند که ارائه رایگان وعده‌های غذایی مدرسه به همه دانش آموزان در آموزش و پرورش اجباری گنجانده شده است؛ بدون در نظر گرفتن توانایی خانواده‌ها برای پرداخت هزینه‌های آن.[۱][۲][۳] بسیاری از دولت‌ها در کشورهای در حال توسعه به‌طور فزاینده‌ای با در حال ترویج وعده‌های رایگان برای بهبود حضور و غیاب و کاهش سوء تغذیه هستند.

وعده‌های غذایی ارزان ویرایش

کاهش قیمت وعده‌های غذایی نیز راهکار دیگری است که در برخی از کشورها به کسانی که نیاز به یک درجه‌ای از کمک هزینه غذا دارند ارائه می‌شد. کاهش هزینه وعده‌های غذایی برای دانش آموزان در مناطق چون جمهوری ایرلند، فرانسه، ایتالیا، هنگ کنگ، ژاپن و ایالات متحده رایجاست.[۱]

ننگ اجتماعی ویرایش

هنگامی که وعده غذایی برای همه دانش آموزان فراهم نمی‌شود، برای آنهایی که چنین غذاهایی را دریافت می‌کنند، این کار نوعی بدنامی اجتماعی به همراه دارد. کودکانی که آن‌ها را دریافت خواهید کرد. مطالعات نشان داده‌اند که بسیاری از کودکان دریافت‌کننده وعده‌های غذایی رایگان (وقتی که برای بقیه چنین تسهیلاتی نیست) ممکن است دچار عوارض منفی شوند. سازمانهای فعال، به دنبال جایگزین کردن روش‌های دیگر در برخی از مناطق آموزش و پرورش کشورهای جهان هستند.[۴]

وعده‌های غذایی مدارس در کشورهای جهان ویرایش

ایران ویرایش

در دهه ۱۹۶۰، محمد رضا پهلوی شاه ایران، برنامه‌ای غیر خشونت‌آمیز برای بازسازی جامعه ایران از طریق اصلاحات اقتصادی و اجتماعی آغاز کرد که به انقلاب سفید شهرت یافت. هدف درازمدت این برنامه، تبدیل ایران به یک قدرت اقتصادی و صنعتی در سطح جهان بود. انقلاب سفید شامل ۱۹ بخش بود که برای یک دوره ۱۵ ساله تعریف می‌شد. در سال ۱۹۷۵، شاه آغاز یک برنامه برای «آموزش رایگان و اجباری و یک وعده غذای رایگان روزانه» برای همه کودکان از مهد کودک تا ۱۴ سال سن را اعلام کرد. این برنامه، شیر، پسته تازه، میوه و بیسکویت را برای همه دانش آموزان فراهم می‌کرد.

ژاپن ویرایش

در ژاپن سنت ارائه ناهار مدرسه در اوایل قرن ۲۰ آغاز شد. قحطی‌های پس از جنگ جهانی دوم باعث شد دولت ناهار مدارس را در مناطق شهری رواج دهد.

در سال ۲۰۰۴ بالغ بر ۹۹ درصد از دانش آموزان مدارس ابتدایی و ۸۲ درصد از دانش آموزان مدارس دوره دوم ژاپن دارای وعده ناهار مدرسه بوده‌اند.[۵]

مالزی ویرایش

در اکثر مدارس مالزی، دانش آموزان خوردن در یک غذاخوری که در آن غذا و نوشیدنی از فروشندگان خریداری می‌شود، ناهار را صرف می‌کنند.[۶]

امارات متحده عربی ویرایش

با توجه به رونق اقتصادی در امارات متحده عربی، پدیده چاقی در کودکان رو به رشد است. غذاهای سنتی در خلیج فارس اساساً پر فیبر و کم چربی بودند اما امروزه پیرو غذاهای پرچرب و با کلسترول زیاد غربی شده‌اند. کاهش تحرک هم باعث افزایش چاقی در نوجوانان شده‌است.[۷]

کانادا ویرایش

 
کودکان در حال خوردن ناهار در مدرسه مونترال ۱۹۴۳

کانادا هیچ برنامه مدونی برای وعده غذایی مدارس ندارد[۸] و مدارس ابتدایی معمولاً مجهز به امکانات آشپزخانه نیستند. از والدین انتظار می‌رود یک ناهار بسته‌بندی شده برای کودکان خود تهیه کنند. اما برخی از سازمان‌های غیرانتفاعی ویژه برنامه تغذیه وجود دارد.[۹]

اکثر مدارس سطح دوم (کلاس ۶–۸) و دبیرستان (کلاس ۹–۱۲) کانادا دارای سالن‌های غذاخوری با غذاهای گرم هستند.

ایالات متحده ویرایش

 
دریافت‌کننده مدرسه ناهار برنامه در سال ۱۹۳۶ آمریکا.

برنامه ملی ناهار مدرسه آمریکا در سال ۱۹۴۶ هنگامی که رئیس جمهور هری ترومن قانون ملی ناهار مدرسه را تصویب کرد، اجرا شد.[۱۰] این قانون در اصل برای کمک به مصرف مازاد تولید مزارع کشاورزی ایجاد شد، تا به نفع جامعه هم باشد.[۱۱] قصد ترومن حمایت از تغذیه کودکان و همزمان حمایت از مصرف محصولات کشاورزی آمریکایی بود.[۱۲]

امروز برنامه ملی فدرال ناهار مدرسه یک برنامه عملیاتی کمک تغذیه‌ای است که در بیش از ۱۰۱٬۰۰۰ مدرسه و مراکز مراقبتی اجرا می‌شود. این برنامه «وعده‌های غذایی متعادل با ارزش تغذیه‌ای متعادل» را به رایگان یا با هزینه خیلی کم برای ۳۱ میلیون کودک فراهم می‌کند.[۱۰]

جستارهای وابسته ویرایش

یادداشت ویرایش

منابع ویرایش

  1. ۱٫۰ ۱٫۱ Harper, Clare; Wood, Lesley & Mitchell, Claire (January 2008). The Provision of School Food in 18 Countries (Report). School Food Trust. Retrieved 20 May 2016. {{cite report}}: More than one of |accessdate= و |access-date= specified (help)
  2. "The Swedish School Meal as Public Meal: Collective Thinking, Actions, and Meal Patterns". Digital Comprehensive Summaries of Uppsala Dissertations from the Faculty of Social Sciences. Acta Universitatis Upsaliensis Uppsala. 80: 9–81. 2012. ISBN 978-91-554-8431-6.
  3. "School Meals". World Food Programme. 2015. Retrieved 20 May 2016.
  4. "Our Partners". No Kid Hungry: Share Our Strength. 2009. Retrieved 20 May 2016.
  5. "学校給食実施状況調査" (به Japanese). Ministry of Education, Culture, Sports, Science, and Technology. Archived from the original on 5 December 2004. Retrieved 21 May 2016. English translation from Google Translate {{cite web}}: External link in |quote= (help)نگهداری یادکرد:زبان ناشناخته (link)
  6. "Supplementary Food Programme". Ministry of Education of Malaysia. 24 December 2012. Archived from the original on 29 July 2016. Retrieved 21 May 2016.
  7. Bin Zaal, A.A.; Musaiger, A.O.; D'Souza, R. (2009). "Dietary habits associated with obesity among adolescents in Dubai, United Arab Emirates" (PDF). Nutrición Hospitalaria. 24 (4): 437–444. Retrieved 21 May 2016.
  8. "Canada's Children Need a National Nutrition Program". Breakfast for Learning. 2012. Archived from the original on 5 February 2012. Retrieved 21 May 2016.
  9. "Funded Programs". Breakfast for Learning. Retrieved 21 May 2016.
  10. ۱۰٫۰ ۱۰٫۱ "National School Lunch Program" (PDF). Food and Nutrition Service. United States Department of Agriculture. September 2013. Archived from the original (PDF) on 19 May 2016. Retrieved 21 May 2016.
  11. Poppendieck, Janet (2010). Free For All: Fixing School Food in America. University of California, Berkeley. ISBN 0-520-26988-8.
  12. Ziperstein, Robyn (3 March 2013). "School Food, Inc. : The Contracting of America's National School Lunch Program and its Nutritional Consequences". The Cornell Policy Review. Cornell University Institute for Public Affairs. Retrieved 21 May 2016.