تکیه (موسیقی)
تِکیه از اصطلاحات موسیقی و از نت‌های زینت در موسیقی سنتی ایرانی است.
شکل و طریقهٔ اجرا ویرایش
تکیه، یک نُتِ کوچک معادل کشش زمانی یک نت سه‌لاچنگ است که به شکل «ᴕ» یا به شکل یک دایرهٔ کوچک «ᵒ» در زیر یا روی نت‌های اصلی قرار می‌گیرد.[۱] تکیه تزئین کوچکی است که در ابتدا یا بین دو نت قرار می‌گیرد. از تداوم تکیه‌ها «تحریر» به‌وجود می‌آید.[۲] وقتی نت‌ها یک در میان با تکیه اجرا می‌شوند، علامت تکیه را می‌توان بین دو نت گذاشت که در این‌صورت تکیه متعلق به نتِ اول است.[۳] تکیه‌ها گاهی در زیر یا روی نت‌های هم‌نام قرار قرار می‌گیرند و با فاصلهٔ دوم اجرا می‌شوند. تکنیک و توانایی سازها در اجرای تکیه‌ها مؤثرند.[۴]
پیشینه ویرایش
علامت تکیه (ᴕ) از جمله علامت‌هایی است که توسط علینقی وزیری برای نوشتن حالت خاص آن در قطعات موسیقی ایرانی پیشنهاد و ایجاد شد. پس از وزیری، شاگردان او از جمله ابوالحسن صبا نیز این علامت‌ها را بکار گرفته و تکمیل کردند.[۵]
یادکردها ویرایش
منابع ویرایش
- ستایشگر، مهدی (۱۳۸۱). واژه‌نامهٔ موسیقی ایران‌زمین. ج. ۱. تهران: اطلاعات. شابک ۹۶۴۴۲۳۳۰۴۲.
- وزیری، علینقی (۱۳۷۹). تئوری موسیقی. تهران: صفی‌علیشاه. شابک ۹۶۴۵۶۲۶۷۵۷.
- کیانی، مجید (۱۳۷۱). هفت دستگاه موسیقی ایران. تهران: ایران صدا.