حکمت شادان
حکمت شادان (به آلمانی: Die fröhliche Wissenschaft; ترجمه تحت‌اللفظی: دانش شاد) که گاه با نام‌های دانش شادان، فرزانگی شادان، دانش طربناک یا دانش شادکامی نیز شناخته می‌شود، کتابی فلسفی اثر فیلسوف آلمانی فریدریش نیچه است که نخستین بار در سال ۱۸۸۲ منتشر شد.[۱] این اثر یکی از مهم‌ترین و عمیق‌ترین کتاب‌های نیچه به شمار می‌رود و بسیاری از ایده‌های کلیدی او که در آثار بعدی‌اش مانند چنین گفت زرتشت، فراسوی نیک و بد و تبارشناسی اخلاق بسط و توسعه یافتند، برای اولین بار در این کتاب مطرح شده‌اند.[۲] این کتاب شامل گزین‌گویه‌ها، اشعار، و تأملاتی در باب موضوعات متنوعی چون اخلاق، دین، هنر، علم، و معنای زندگی است.[۳]
 | |
| نویسنده(ها) | فریدریش نیچه |
|---|---|
| عنوان اصلی | Die fröhliche Wissenschaft |
| کشور | آلمان |
| زبان | آلمانی |
| موضوع(ها) | مرگ خدا |
| انتشار | ۱۸۸۲ |
| پس از | چکامه‌هایی از مسینا (۱۸۸۱) |
| پیش از | چنین گفت زرتشت (۱۸۸۳–۱۸۸۵) |
تاریخچه انتشار و ساختار
ویرایشنیچه «حکمت شادان» را در اوج فعالیت فکری خود نوشت.[۴] این کتاب در ابتدا در سال ۱۸۸۲ در چهار کتاب (بخش) منتشر شد و سپس در سال ۱۸۸۷، نیچه ویرایش دوم آن را با افزودن یک کتاب پنجم، پیشگفتاری جدید، و اشعار دیگری منتشر کرد.[۵] ساختار کتاب به صورت گزین‌گویه است؛ یعنی شامل بندهای کوتاه و مستقلی است که هر یک به موضوعی خاص می‌پردازند. این شیوه نگارش به خواننده امکان می‌دهد تا به صورت غیرخطی با ایده‌های نیچه درگیر شود.[۶]
مضامین اصلی
ویرایش«حکمت شادان» بستری برای معرفی برخی از مهم‌ترین ایده‌های فلسفی نیچه است:
مرگ خدا
ویرایشیکی از مشهورترین بخش‌های این کتاب، گزین‌گویه ۱۲۵ با عنوان «مرد دیوانه» است که در آن نیچه برای اولین بار مفهوم «مرگ خدا» را مطرح می‌کند.[۷] این گزین‌گویه نه به معنای مرگ فیزیکی یک موجود الهی، بلکه به معنای از دست دادن اعتبار و سلطه مفاهیم سنتی الهی در فرهنگ غرب است.[۸] نیچه استدلال می‌کند که این «مرگ خدا» به از بین رفتن بنیان‌های اخلاقی و ارزشی منجر شده و انسان را در مواجهه با نیهیلیسم رها کرده است.[۹]
اراده معطوف به قدرت
ویرایشاگرچه مفهوم «اراده معطوف به قدرت» (Wille zur Macht) به طور کامل در آثار بعدی نیچه توسعه می‌یابد، ریشه‌های آن در «حکمت شادان» قابل مشاهده است.[۱۰] نیچه در این کتاب به بررسی انگیزه‌های بنیادی پشت رفتار انسانی می‌پردازد و اشاره می‌کند که جستجو برای قدرت، نه به معنای سلطه بر دیگران، بلکه به معنای غلبه بر خود و تحقق ظرفیت‌های بالقوه است.[۱۱]
بازگشت ابدی
ویرایشنظریه «بازگشت ابدی همان» (Ewige Wiederkunft des Gleichen) برای اولین بار در گزین‌گویه ۳۴۱ از «حکمت شادان» مطرح می‌شود.[۱۲] این ایده که همه وقایع در جهان بی نهایت بار در زمان تکرار خواهند شد، به عنوان یک آزمایش فکری مطرح می‌شود که از خواننده می‌خواهد تا کیفیت زندگی خود را بسنجد. اگر کسی بتواند زندگی خود را به گونه‌ای زندگی کند که آرزو کند بارها و بارها تکرار شود، او به بالاترین سطح از تأیید زندگی دست یافته است.[۱۳]
مفهوم «حکمت شادان»
ویرایشعنوان کتاب به معنای «علم شاداب» یا «دانش سرخوشانه» است و به رویکرد جدید نیچه نسبت به فلسفه اشاره دارد.[۱۴] نیچه در این کتاب، با رویکردی انتقادی اما با نگاهی امیدوارانه، به بررسی مفاهیم سنتی می‌پردازد. او معتقد است که فلسفه نباید تنها به دنبال حقیقت باشد، بلکه باید به انسان کمک کند تا زندگی را با شور و اشتیاق بپذیرد، حتی در مواجهه با حقایق ناخوشایند.[۱۵] این «شادمانی» ناشی از پذیرش سرنوشت، فراتر رفتن از محدودیت‌ها، و خلق ارزش‌های جدید است.[۱۶]
تأثیر و اهمیت
ویرایش«حکمت شادان» به دلیل تأثیر عمیقش بر تفکر غربی، به ویژه در حوزه‌های اگزیستانسیالیسم، پست‌مدرنیسم، و روان‌شناسی، مورد توجه قرار گرفته است.[۱۷] این کتاب، با سبک نگارش نوآورانه و ایده‌های جسورانه‌اش، نه تنها بستری برای توسعه فلسفه بعدی نیچه (مانند «چنین گفت زرتشت» و «فراسوی نیک و بد») بود، بلکه به عنوان یک اثر مستقل نیز از اهمیت بالایی برخوردار است.[۱۸] بسیاری از مفسران، «حکمت شادان» را به دلیل وضوح و در دسترس بودن نسبی آن، نقطه‌ای مناسب برای آغاز آشنایی با اندیشه‌های پیچیده نیچه می‌دانند.[۱۹]
سبک و لحن
ویرایشحکمت شادان به دلیل سبک ادبی خاص و لحن منحصر به فردش نیز شهرت دارد. نیچه در این کتاب از ترکیبی از آفوریسم، شعر، پارابل و روایت استفاده می‌کند. لحن او اغلب شوخ‌طبعانه، کنایه‌آمیز، تند و گاهی نیز شاعرانه است. این سبک، خواننده را به تفکر فعالانه وامی‌دارد و از ارائۀ سیستم‌های فلسفی خشک و جزمی دوری می‌کند.[۲۰] عنوان کتاب، «حکمت شادان»، خود نیز بیانگر رویکرد نیچه است: رویکردی که در آن جستجو برای حقیقت و دانش حتی در مواجهه با سخت‌ترین حقایق، با نوعی شادی، سبک‌بالی و تأیید زندگی همراه است.[۲۱]
ترجمه‌های فارسی
ویرایشتا کنون چندین ترجمه از «حکمت شادان» به زبان فارسی منتشر شده است که از جمله مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
جستارهای وابسته
ویرایش- فریدریش نیچه
- چنین گفت زرتشت
- فراسوی نیک و بد
- مرگ خدا
- اراده معطوف به قدرت
- بازگشت ابدی همان
منابع
ویرایش
- ↑ Kaufmann, Walter. Nietzsche: Philosopher, Psychologist, Antichrist. Princeton University Press, 1974, p. 75.
- ↑ Ansell-Pearson, Keith. An Introduction to Nietzsche as Political Thinker: The Perfect Nihilist. Cambridge University Press, 1994, p. 56.
- ↑ نیچه، فریدریش (۱۳۸۷). حکمت شادان. نشر مرکز. صص. مقدمه مترجم.
- ↑ کافمن، والتر (۱۹۷۴). نیچه: فلسفه، روان‌شناسی، و هنر. انتشارات دانشگاه پرینستون. صص. ۹۰.
- ↑ «Nietzsche's The Gay Science». دریافت‌شده در ۷ ژوئن ۲۰۲۵.
- ↑ هیدگر، مارتین (۱۹۷۹). نیچه. انتشارات هارپر و رو. صص. ۱۵۰.
- ↑ نیچه، فریدریش (۱۳۸۷). حکمت شادان. نشر مرکز. صص. بخش سوم، گزین‌گویه ۱۲۵.
- ↑ «The Madman and the Death of God». دریافت‌شده در ۷ ژوئن ۲۰۲۵.
- ↑ دلوز، ژیل (۱۹۸۳). نیچه و فلسفه. انتشارات دانشگاه کلمبیا. صص. ۴۵.
- ↑ «The Will to Power (Nietzsche)». دریافت‌شده در ۷ ژوئن ۲۰۲۵.
- ↑ یانگ، جولیان (۲۰۰۶). فلسفه نیچه: راهنمای گام به گام. انتشارات وایلی-بلک‌ول. صص. ۱۲۰.
- ↑ نیچه، فریدریش (۱۳۸۷). حکمت شادان. نشر مرکز. صص. بخش پنجم، گزین‌گویه ۳۴۱.
- ↑ «Nietzsche's Eternal Recurrence». دریافت‌شده در ۷ ژوئن ۲۰۲۵.
- ↑ کافمن، والتر (۱۹۷۴). نیچه: فلسفه، روان‌شناسی، و هنر. انتشارات دانشگاه پرینستون. صص. ۱۰۵.
- ↑ «The Gay Science - Project Gutenberg». دریافت‌شده در ۷ ژوئن ۲۰۲۵.
- ↑ فینک، اوژن (۱۹۹۰). فلسفه نیچه. انتشارات بلومزبری. صص. ۷۰.
- ↑ «The Reception of Nietzsche's Philosophy». دریافت‌شده در ۷ ژوئن ۲۰۲۵.
- ↑ هیدگر، مارتین (۱۹۷۹). نیچه. انتشارات هارپر و رو. صص. ۱۸۰.
- ↑ «Why Read The Gay Science?». دریافت‌شده در ۷ ژوئن ۲۰۲۵.
- ↑ Nehamas, Alexander. Nietzsche: Life as Literature. Harvard University Press, 1985, p. 88.
- ↑ Figal, Günter. Nietzsche: An Introduction. Translated by Chris Miller. State University of New York Press, 2008, p. 45.
- ↑ {{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=نیچه|نام=فریدریش|عنوان=حکمت شادان|ناشر=نشر مرکز|سال=۱۳۸۷|شابک=الگو:978-9643059670
- ↑ {{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=نیچه|نام=فریدریش|عنوان=حکمت شادان|ناشر=انتشارات جامی|سال=۱۳۹۳|شابک=الگو:978-600-176-133-7
- پیشگفتار مترجم در حکمت شادان، فریدریش ویلهلم نیچه، سعید کامران (مترجم)، جمال آل احمد (مترجم)، حامد فولادوند (مترجم)، تهران: نشر جامی.