درگاه:اروپا/جستار برگزیده/۸
خانهٔ کشیدهٔ دوران نوسنگی گونهای خانه باریک و بلند از جنس چوب بود که نخستین فرهنگهای یکجانشین اروپا از اوایل هزارهٔ ششم پیش از میلاد تا حدود ۴٬۸۰۰ پیش از میلاد به ساختن آن پرداختند. این الگوی ساختمانی نخستین بار در فرهنگ لینربندکرامیک یا «فرهنگ سفالگری خطی» در اروپای مرکزی پدید آمد و در مدت صدها سال از فرهنگ کیوکوتنی در شرق اروپا تا قلمرو اطلس در شمال غربی اروپا گسترش یافت. خانهٔ کشیدهٔ نوسنگی معمولاً ۴۵ تا ۵۰ متر طول داشت و نقشهاش گاه مستطیلی و گاه ذوزنقهای بود. ساختمان این الگوی خانه معمولاً مشتمل بر سه بخش بود: بخش مرکزی که خود به دو فضای داخلی تقسیم میشد و در یکی از این دو فضا اجاقی قرار میدادهاند، بخش جنوبی که شالودهاش با شالودهٔ بخش مرکزی مشترک بود و ممکن است انبار غله بوده باشد، و بخش شمالی با شالودهٔ مستقل که ممکن است آغل حیوانات اهلی بوده باشد. در ورودی بخش مرکزی در انتهای جنوبی آن قرار میگرفت و ورودی بالها معمولاً در دیوارهای طرفین خانه قرار داشت. فضای داخلی بخش مرکزی نیز به دو نیم تقسیم میشد. در بیرون خانه و پهلوی دیوارها نیز گودالهای متقارن کنده میشد که کاربرد آنها معلوم نیست.
باستانشناسان کشیدگی این خانهها را در تقابل با تجربههای پیشین معماری در خاور نزدیک میبینند؛ چنان که در خاور نزدیک با ساخت سازهٔ جدید بر روی ویرانهٔ سازهٔ متقدم تل تشکیل میشد، در اروپا سازهٔ جدید در امتداد سازهٔ متقدم قرار میگرفت. همچنین بحث جهتگیری کشیدگی خانهها، که سابقاً به سبب جهت وزش باد دانسته میشد، امروزه مورد مناقشهٔ محققان است. خانههای کشیدهٔ نوسنگی در گروههای ۱ تا ۲۸ تایی کنار هم قرار میگرفتند. ساختارهای اجتماعی خانوادگی در گسترهٔ اروپا نیز همزمان با پدید آمدن خانههای کشیدهٔ نوسنگی ایجاد شدند و به باور برخی محققان پیامد این الگوی معماری بودند.
خانههای کشیدهٔ نوسنگی غالباً برای مدت طولانی استمرار داشتهاند و نسلهای متوالی یک واحد اجتماعی در یک محل زندگی میکردهاند. از حدود ۴٬۸۰۰ پیش از میلاد شواهدی از رها شدن این خانهها و آتشسوزی در آنها هست که به نظر میرسد این آتشسوزیها عمدی و پایانی نمادین بر چرخهٔ زیست خانه بوده باشد. در بسیاری از موارد مدتی بعد از آتش گرفتن و رها شدن این خانهها، بر روی آنها گورپشتههای کشیدهای در ابعاد و نقشهٔ مشابه ساخته میشد که به باور باستانشناسان ناظر بر گذار معماری خانگی به سنت تدفینی-ترحیمی است.