درگاه:موسیقی کردی/سازهای موسیقی
درگاه:موسیقی کردی/سازهای موسیقی/۱ شِمشال نوعی ساز بادی و گونه‌ای نی فلزی است و از سازهای قدیمی و نسبتا مقدس در منطقهٔ کردستان به‌شمار می‌رود. از قدیمی‌ترین و رایج‌ترین سازهای کردستان، شمشال است که درواقع همان نیِ چوپان است و مقام‌ها و نواهای محلی با آن اجرا می‌شود. شمشال در مراسم عروسی و شادی همراه با آواز (و انجام‌دادن رقص کردی به‌همراه آن) و گاهی هم با همراهی تنبک و دف یا به‌صورت تک‌نوازی به‌کار می‌رود. این ساز در عزا نیز کاربرد دارد. از معروف‌ترین نوازندگان این ساز، می‌توان به قادر عبدالله‌زاده (۱۳۰۴–۱۳۸۸)، معروف به «قاله مه‌ره» اشاره کرد.
درگاه:موسیقی کردی/سازهای موسیقی/۲
تنبور سازی است که دسته‌ای بلند و کاسه‌ای گلابی شکل دارد و معمولاً از چوب توت ساخته می‌شود. کاسه آن به دو صورت یک تکه (کاسه‌ای) که از قدیم مرسوم بوده و چند تکه‌ای (ترکه‌ای یا چمنی) است که به تقلید از کاسه سه تار در دهه‌های اخیر ساخته شدهاست. طول این ساز در بین ۷۰ تا ۸۰ سانتیمتر و دارای سه سیم است، یکی واخوان و دو سیم اصلی. در زمان قدیم به گفته فارابی از یک یا دو سیم اصلی استفاده می شدهاست که اکنون به صورت سه سیم معمول است. این ساز دارای چهارده پرده (دستان) و فاقد ربع پرده می‌باشد. در نواختن آن دو نوع کوک رایج است. ابتدا کوک هفت دستان (برز) و دیگری کوک پنج دستان (ته رز) که نوازندگان امروزی بیشتر از کوک سیم اصلی دو(C) و سیم واخوان سل (G)استفاده می‌کنند.
درگاه:موسیقی کردی/سازهای موسیقی/۳
دَف، یکی از سازهای کوبه‌ای در موسیقی ایرانی است که شامل حلقه‌ای چوبی است که پوست نازکی بر آن کشیده‌اند و با ضربه‌های انگشت می‌نوازند. این ساز از سازهای ضربی ایرانی شبیه به دایره ولی بزرگ‌تر از آن و با صدای بم‌تر است. چنان‌که از کتاب‌های موسیقی و نوشته‌ها و اشعار برمی‌آید، در دوره اسلامی ایران، این ساز برای پشتیبانی از ساز و حفظ وزن به کار می‌رفته و رکن اصلی مجالس عیش و طرب و محافل اهل ذوق و عرفان بوده که قوالان هم با خواندن سرود و ترانه آن را به کار می‌بردند. در کتاب‌های لغت در معنی دف یا دایره می‌نویسند: آن چنبری است از چوب که بر روی آن پوست کشند و بر چنبر آن حلقه‌ها آویزند. در قدیم برای آنکه طنین بهتری داشته باشد روی دف پوست آهو می‌کشیدند.