دستگاه ادراری
دستگاه ادراری یا دستگاه میزش یکی از دستگاه‌های کالبد انسان و حیوانات است که برای دفع ادرار (میز) به کار می‌رود. این دستگاه از کلیه، میزنای، مثانه و پیشابراه تشکیل شده‌است. بخش انتهایی میزراه‌ها (مجاری ادرار) در جنس مذکر و مؤنث متفاوت می‌باشد.
| دستگاه ادراری | |
|---|---|
 دستگاه ادراری بدن و اجزاء آن | |
| جزئیات | |
| شناسه‌ها | |
| لاتین | systema urinarium |
| MeSH | D014551 |
| TA98 | A08.0.00.000 |
| TA2 | 3357 |
| FMA | 7159 |
این دستگاه شامل کلیه میزنای و مثانه می‌باشد ازجمله کارهای این دستگاه را می‌توان گفت دفع مواد زائد بدن تنظیم آب بدن و تنظیم نمک بدن است
کار دستگاهویرایش
در هر ساعت کلیه‌های بدن انسان حدود ۷ لیتر مایع را از خون جدا می‌کنند این مایع را تصفیه کرده و مواد مفید و سودمند آن را به خون بازمی‌گردانند و مواد مضر آن را از راه میزنای به مثانه می‌فرستد تا دفع شوند
ادرارویرایش
ادرار مایعی است که ۹۵ درصد آن را آب تشکیل می‌دهد و ۵ درصد باقی‌مانده را مواد محلول و ماده‌ای به نام اوره که حاوی نیتروژن است تشکیل می‌دهد. ادرار توسط کلیه‌ها تولید می‌شود و حجم ادرار تولیدشده توسط هورمون‌ها تنظیم می‌شود اگر خون بیش از اندازه غلیظ شود غدهٔ هیپوفیز (تولیدکننده هورمون‌های کاهش ادرار(اختصاری ADH))این عمل باعث کم شدن حجم ادرار می‌شود و در دفع آب صرفه جویی می‌شود اگر خون رقیق باشد میزان تولید (ADH) کاهش و میزان تولید ادرار افزایش می‌یابد.[نیازمند منبع]
نام‌گذاریویرایش
میختن (میزیدن) و گُمیختن در زبان فارسی دری به معنای ادرار کردن است و میز نیز به معنای ادرار می‌باشد.[۱]
دستگاه ادراری فوقانیویرایش
دستگاه فوقانی شامل کلیه و حالب می‌باشد
- کلیه‌ها
هر دو کلیه وقتی به‌طور مناسب و کافی هیدراته می‌شوند ادرار تولید و این ادرار از دو کلیه به سیستم جمع‌کننده ادرار می‌ریزد و از طریق حالبها دفع می‌شود.
- حالبها
حالبها به عنوان کانال‌های انبساط پذیر کم فشاری با حرکات دودی عمل می‌کنند و ادرار را از کلیه‌ها به مثانه انتقال می‌دهند.
وظیفه دستگاه ادراری تحتانیویرایش
عمل دستگاه ادراری تحتانی می‌تواند به دو مرحله مجزا تقسیم شود.
- عمل ذخیره‌سازی ادرار (پر شدن).
- مرحله تخلیه ادرار.
عمل ذخیره‌سازی ادرارویرایش
در جریان فاز ذخیره، مثانه از طریق حالبها با ادرار پر می‌شود. وقتی حجم مثانه در اثر پر شدن ادرار افزایش می‌یابد افزایش محسوس در فشار داخل مثانه ایجاد نمی‌شود این انطباق توسط مثانه انجام می‌شود.
فاکتورهایی که در میزان تطابق مثانه دخالت دارند: ویژگی الاستیک و گذرا در بافتهای دیواره مثانه، توانایی ذاتی عضله صاف مثانه در حفظ کشش ثابت در یک محدوده وسیع از فشار، رفلکسهای عصبی که کشش عضله دترسور را در هنگام پرشدن مثانه کنترل می‌کنند.
مرحله تخلیه ادرارویرایش
در جریان مرحله تخلیه باید فعالیت معکوس با فعالیت‌هایی که در جریان مرحله ذخیره دیده شد رخ هد. تخلیه ادرار چهار مرحله دارد.
برخی بیماری‌های دستگاه ادراریویرایش
سنگ کلیه و سنگ مثانهویرایش
هر گاه املاح ادراری در لگنچه رسوب نمایند، سنگ کلیه، که ممکن است درشت یا ریز باشد، ایجاد می‌شود چنانچه رسوب در مثانه اتفاق افتد، سنگ مثانه به وجود می‌آید. دفع سنگ معمولاً با درد شدید همراه است. امروزه با روش‌های جدید سنگ‌های درشت را به قطعات کوچک‌تر تبدیل می‌کنند تا به راحتی دفع شود.
از کار افتادگی کلیهویرایش
گاهی به علل مختلف از جمله دیابت، فشار خون بالا، عفونت، بیماری‌های مادرزادی و التهاب کلیه، ممکن است یک یا هر دو کلیه از کار افتاده و سبب قطع ادرار گردد. در این زمان تجمع مواد سمی از جمله اوره در خون می‌تواند سبب مرگ شود. در این صورت فرد باید دیالیز شده، (که در حقیقت دستگاهی است که به عنوان کلیه مصنوعی کار می‌کند.) و یا تحت عمل جراحی قرار گیرد و کلیه فرد دیگری به او پیوند زده شود.[۲]
جستارهای وابستهویرایش
منابعویرایش
- ↑ http://www.vajehyab.com/?q=میختن&f=dehkhoda
- ↑ امینیان رضوی، تورانداخت (۱۳۹۱). فیزولوژی (1). تهران: شرکت چاپ و نشر کتاب‌های درسی ایران. صص. ۷۵. شابک ۹۶۴-۰۵-۱۱۲۸-۵.
 | این یک مقالهٔ خرد پزشکی است. می‌توانید با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید. |