ادرار
برای تأییدپذیری کامل این مقاله به منابع بیشتری نیاز است. (مه ۲۰۲۳) |
اِدرار (به انگلیسی: urine) که با نام‌های عامیانه شاش یا جیش شناخته می‌شود، مایعی است که حاوی ترکیبات زائد موجود در بدن است. دلیل اصلی ادرار کردن این است که کُلیه‌ها خون را از هر گونه ماده زائد، نمک و همین‌طور مواد معدنی تصفیه می‌کنند. ادرار یک انسان سالم از ۹۵ درصد آب تشکیل شده اما ۵ درصد بقیه مواد زائدی مثل پتاسیم و نیتروژن هستند که بدن به دنبال دفع آن‌هاست. وجود میزان بالایی از این مواد در بدن، می‌تواند مشکل ایجاد کند.[۱]
واژه ویرایش
اسامی دیگر ادرار، پیشاب، گُمیز، میز[۲][۳][۴][یادداشت ۱][یادداشت ۲] هستند.
بررسی ویرایش
ادرار مایعی است که توسط نفرون (گُردیزه) در کلیه‌ها تولید و از طریق میزراه از بدن دفع می‌شود. فراوان‌ترین ماده آلی ادرار اوره است (اوره یک اسید ضعیف است اما در ادرار به دلیل وجود هیدروژن کربنات ادرار تقریباً خنثی است) و پی‌اچ آن برای فرد طبیعی نزدیک به هفت است، اما در میان انسان‌ها از ۴٫۴ تا ۸ متغیر است. ادرار فرد سالم سمّی نیست[نیازمند منبع]. اما شامل ترکیباتی است که توسط بدن به عنوان مواد نامطلوب حذف شده‌است و می‌تواند محرک و سوزانندهٔ پوست و چشم باشد. طی فرایندی، می‌توان آب آشامیدنی از ادرار استخراج کرد.
ادرار عمدتاً آب و حاوی نمک‌های معدنی و در حدود ۲٪ اوره است، که در کبد به منظور حذف آمونیاک که ماده‌ای بسیار سمّی است، تولید می‌شود. اوره دارای سمّیّت بسیار پایین است.
- آب۹۶٪
اوره: ۲٪ نمک و یون‌ها دیگر: ۲٪
رنگ ادرار به‌طور معمول از بی‌رنگ تا زرد متغیر است. رنگ زرد به وسیلهٔ یوروبیلین‌ها ایجاد می‌شود. رنگ زرد ادرار به دلیل وجود بیلی روبین است که از تخریب گلبول‌های قرمز پدید می‌آید. اگر فرد دچار کم‌آبی باشد، ادرار کمتر (شاید کمتر از ۱ لیتر در هر روز)، و همچنین غلیظتر خواهد شد. اگر فرد آب زیادی بنوشد، ادرار بیشتر (شاید به اندازهٔ دو لیتر در روز) و همچنین رقیق‌تر خواهد شد.
ادرار باعث می‌شود که بدن از موارد زیر را دفع کند:
آب اضافی در بدن، الکترولیت‌های اضافی (نمک)، اوره، سموم بدن، داروها و غیره.
ادرار اصلی‌ترین عامل هم‌ایستایی است.[نیازمند منبع]
در فرهنگ ویرایش
ادرار شتر قرن‌ها در شبه جزیره عربستان برای اهداف دارویی و مذهبی استفاده شده‌است. سازمان جهانی بهداشت توصیه به اجتناب از نوشیدن آن کرده و این عمل را با نشانگان تنفسی خاورمیانه یا همان بیماری کشنده مرس مرتبط دانسته‌است.[۵]
در روم باستان برای شستن لباس‌ها با صابون آشنایی نداشتند، اما به جای آن از انواع مواد قلیایی استفاده می‌کردند که به وسیله آن کثیفی راحت‌تر از لباس جدا می‌شد. از این میان، تا حد زیادی رایج‌ترین آنها ادرار مردان و حیوانات بود.[۶] ادرار قدیمی برای این کار بهتر بود. لباس‌ها در آن خیس شده و سپس کارگرانی که لباس‌ها با پاهای خود لگدمال می‌کردند، ادرار را نیز مخلوط می‌کردند. حتی از ادرار برای رنگ کردن چرم استفاده می‌شد. همچنین در امپراتوری روم استفاده از ادرار انسان و حیوان به عنوان دهانشویه و سفیدکننده دندان طبیعی بود.[۷] در گذشته مردم متوجه شده بودند که ادرار به حفظ دندان‌های سالم و قوی کمک می‌کند. در واقع حتی دندان‌ها را سفیدتر می‌کند. دلیل آن وجود آمونیاک در ادرار است که با تجزیه اوره توسط باکتری‌ها تشکیل می‌شود. آمونیاک در بسیاری از محصولات پاک کننده تجاری و همچنین بسیاری از محصولات دارویی استفاده می‌شود. ادرار همچنین حاوی املاح و کریستال‌های مختلفی است که برای از بین بردن کثیفی از دندان‌ها مفید است. نهایتاً از ادرار در پزشکی نیز استفاده می‌شد - به عنوان ضدعفونی کننده برای زخم‌ها، سوختگی‌ها و عقرب گزیدگی استفاده می‌شد.[۸]
جستارهای وابسته ویرایش
پانویس ویرایش
- ↑ در زبان فارسی واژهٔ «میز» نیز معنای ادرار دارد، چنان‌که مجاری ادراری را میزراه و شب‌ادراری را شب‌میزی می‌گویند.
- ↑ دهخدا: میز. (اِ) اسم از میزیدن یا میختن. شاش و بول. پیشاب را گویند.
- ↑ "' '". 2020. BBC News فارسی. Accessed January 10 2020. [۱].
- ↑ «معنی کمیز | لغت‌نامه دهخدا». www.vajehyab.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۷-۲۸.
- ↑ «معنی میز | لغت‌نامه دهخدا». www.vajehyab.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۷-۲۷.
- ↑ «میز - Wiktionary». en.m.wiktionary.org. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۷-۲۷.
- ↑ Groll, Elias (2015-06-08). "WHO: To Avoid MERS, Don't Drink Camel Urine". Foreign Policy (به انگلیسی). Retrieved 2023-08-13.
- ↑ "LacusCurtius • Cleaning Clothes in Ancient Rome (Smith's Dictionary, 1875)". Sir Thomas Browne (به انگلیسی). Retrieved 2023-08-13.
- ↑ Killgrove, Kristina (2016-03-14). "6 Practical Ways Romans Used Human Urine and Feces in Daily Life". Mental Floss (به انگلیسی). Retrieved 2023-08-13.
- ↑ "You won't believe what people of Roman Empire used urine for - they laughed at this themselves". Technology Org (به انگلیسی). 2019-07-19. Retrieved 2023-08-13.
منابع ویرایش
پیوند به بیرون ویرایش
| در ویکیانبار پروندههایی دربارهٔ ادرار موجود است. |
 | این یک مقالهٔ خرد پزشکی است. می‌توانید با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید. |