ویکی‌پدیا

روابط اسرائیل و جمهوری آذربایجان

(تغییرمسیر از روابط جمهوری آذربایجان و اسرائیل)

اسرائیل و جمهوری آذربایجان از سال ۱۹۹۲ روابط نزدیکی داشته‌اند.[۱] آذربایجان از معدود کشورهای اسلامی است که روابط دو جانبه استراتژیک و اقتصادی با اسرائیل برقرار کرده‌است. بعد از فروپاشی شوروی و استقلال آذربایجان، اسرائیل از اولین کشورهایی بود که آن را به رسمیت شناخت.[۲] اسرائیل سفارت خود را در سال ۱۹۹۳ در باکو ایجاد کرد.[۳] اسرائیل چهل درصد نفت خام مورد نیازش را از آذربایجان وارد کرده و مهم‌ترین صادرکننده جنگ‌افزار به آذربایجان است. صادرات جنگ‌افزار اسرائیل به آذربایجان شامل موشک، سیستم رادار، مهمات و به خصوص پهپاد می‌شود.[۴]

روابط اسرائیل و آذربایجان
نقشهٔ مکان‌نمای Israel و Azerbaijan

اسرائیل
آذربایجان

جمهوری آذربایجان در زمینه تنش‌زدایی از روابط اسرائیل و ترکیه فعالیت کرده‌است.[۵] [۳]اسرائیل از خاک آذربایجان برای رصد اطلاعاتی ایران استفاده می‌کند.[۶]

شهروندان اسرائیل و ترکیه، تنها شهروندانی هستند که برای بازدید از جمهوری آذربایجان نیازی به ویزا ندارند.[۷]

همکاری نظامی علیه ایران

ویرایش

روزنامه نیویورک تایمز، در گزارشی تفصیلی با عنوان «تاریخ سری فشار برای حمله به ایران» نوشت که پهبادهای اسراییل برای جاسوسی از سایت‌های هسته‌ای ایران از پایگاه‌های جمهوری آذربایجان استفاده می‌کردند. همچنین این روزنامه می‌نویسد که ماهواره‌های جاسوسی آمریکا دسته‌ای پهپاد اسرائیلی را در سال ۲۰۱۲ رصد کردند که از طریق شیوه حرکت آنان به نظر می‌رسید قصد حمله به تاسیات هسته‌ای ایران را دارند.[۸]

در مارس ۲۰۱۲، مجله فارین پالیسی گزارش داد که نیروی هوایی اسرائیل ممکن است در حال آماده شدن برای استفاده از پایگاه هوایی نظامی سیتالچای، واقع در ۵۰۰ کیلومتری (۳۴۰ مایلی) از مرز ایران، برای حملات هوایی علیه برنامه هسته ای ایران باشد.[۹]

در ۲۹ مارس ۲۰۱۲، مقامات اعلام کردند که اسرائیل از طریق «یک سلسله تفاهمات سیاسی و نظامی بی سرو صدا» به پایگاه‌های هوایی در آذربایجان دسترسی پیدا کرده‌است. به گزارش هاآرتس، این پایگاه‌های هوایی می‌توانند به‌طور بالقوه در حمله به ایران به دلیل برنامه هسته‌ای و تنش‌های دیگر با ایران مورد استفاده قرار گیرند و آذربایجان اجازه این موضوع را خواهد داد.[۱۰]

در ۳۰ سپتامبر ۲۰۱۲، گزارش شد که آذربایجان و اسرائیل به‌طور مشترک استفاده از پایگاه‌های هوایی آذربایجان و پهپادهای جاسوسی را برای کمک به جت‌های اسرائیلی برای انجام یک حمله دوربرد به عمق خاک ایران بررسی کردند. این همکاری به اسرائیل در مورد مسائل مربوط به سوخت‌گیری، شناسایی و نجات خدمه کمک می‌کند و می‌تواند حمله را امکان‌پذیرتر کند.[۱۱] این طرح ظاهراً شامل استفاده از یک هواپیمای تانکر اسرائیلی است که به رنگ شرکت هواپیمایی یک کشور ثالث رنگ آمیزی می‌شود و در آذربایجان فرود می‌آید و سوخت‌گیری می‌کند و سپس به هواپیماهای ضربتی اسرائیل سوخت می‌دهد.[۱۲]

خرید تجهیزات نظامی از اسرائیل

ویرایش

ارتش اسرائیل تامین‌کننده اصلی جنگ‌افزارهای هوانوردی، توپخانه، ضد تانک و ضد پیاده‌نظام جمهوری آذربایجان است.[۱۳][۱۴] اسرائیل صادرکننده مهم تسلیحات به آذربایجان است: بر اساس تحقیقات مؤسسه تحقیقات صلح بین‌المللی استکهلم، اسرائیل از سال ۲۰۱۶ تا ۲۰۲۰، ۶۹ درصد از واردات تسلیحات عمده آذربایجان را به خود اختصاص داده‌است.[۱۵]

شرکت اسرائیلی صنایع جنگ‌افزاری اروناتیکس کارخانه‌ای در باکو ساخته‌است.[۱۶] همچنین در طول مناقشه قره‌باغ، اسرائیل تسلیحات و توپخانه آذربایجان را تأمین می‌کرد.[۱۷]

در سال ۲۰۱۲، اسرائیل و آذربایجان قراردادی را امضا کردند که بر اساس آن صنایع هوافضای دولتی اسرائیل ۱٫۶ میلیارد دلار پهپاد و سیستم‌های دفاع ضدهوایی و موشکی به آذربایجان می‌فروشد.[۱۸]

در سال ۲۰۱۶، آویگدور لیبرمن، وزیر دفاع اسرائیل از موضع آذربایجان در مناقشه قره باغ کوهستانی در سال ۲۰۱۶ حمایت کرد و آن را «کاملا موجه» خواند. علاوه بر این، لیبرمن ارمنستان را مسئول تحریک درگیری در آوریل ۲۰۱۶ دانست.[۱۹]

نیروی مرزبانی جمهوری آذربایجان در ژانویه ۲۰۱۹، پهپاد انتحاری Sky Striker را از شرکت اسرائیلی البیت سیستمز خریداری کرد. آذربایجان اولین خریدار خارجی Sky Strikers بود.[۲۰]

در جنگ قره باغ کوهستانی با ارمنستان در سپتامبر ۲۰۲۰، آذربایجان تسلیحات ساخت اسرائیل را روی اهداف ارمنی امتحان کرد.[۲۱] اسرائیل همچنان از آذربایجان در مناقشه ارضی ده‌ها ساله خود با ارمنستان حمایت می‌کند.

در مارس ۲۰۲۱، شرکت دفاعی اسرائیلی Meteor Aerospace با شرکت کشتی سازی خزر (CSBC) آذربایجان همکاری کرد تا به‌طور مشترک راه حل‌های دفاعی پیشرفته‌ای را برای رفع نیازهای ملی این کشور ارائه دهد.[۲۲]

پنهان نگه داشتن حجم روابط

ویرایش

طبق گزارش سال ۲۰۰۹ ایالات متحده که از طریق ویکی لیکس منتشر شده‌است، رئیس‌جمهور آذربایجان، الهام علی‌اف، رابطه کشورش با اسرائیل را به کوه یخ تشبیه کرده‌است: «نه دهم آن زیر سطح است و دیده نمی‌شود».[۲۳]

بازدیدها از آذربایجان

ویرایش

با سفر بنیامین نتانیاهو نخست‌وزیر وقت اسرائیل در اوت ۱۹۹۷ به باکو روابط دوطرفه وارد مرحله جدیدی شد. از آن زمان اسرائیل روابط نزدیکتری با آذربایجان ایجاد کرده و به مدرن سازی نیروهای مسلح آذربایجان کمک کرده‌است.[۲۴][۲۵]

در سال ۲۰۰۹، رئیس‌جمهور اسرائیل، شیمون پرز، سفری به جمهوری آذربایجان داشت که منجر به روابط نظامی بیشتر شد و شرکت اسرائیلی صنایع جنگ‌افزاری اروناتیکس اعلام کرد که کارخانه‌ای در باکو خواهد ساخت.[۲۶]

بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل در دسامبر ۲۰۱۶ در سفر به آذربایجان گفت: «روابط با آذربایجان بسیار نزدیک است و بعد از این سفر حتی بهتر خواهد شد.»[۲۷] وی در این دیدار تأکید کرد که «اسرائیل و آذربایجان از روابط عالی و دوستی گرم برخوردارند.»[۲۸] اظهارات مطبوعاتی الهام علی‌اف رئیس‌جمهور آذربایجان و بنیامین نتانیاهو نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی نیز حاکی از رضایت از همکاری دوجانبه دو کشور بود.[۲۹][۳۰]

جان شاپیرو، مدیر اجرایی کمیته یهودیان آمریکا در ژانویه ۲۰۱۷، اندکی پس از سفر بنیامین نتانیاهو به باکو، از آذربایجان بازدید کرد. شاپیرو در جریان این استقبال گفت که مشارکت سازنده بین آذربایجان، آمریکا و اسرائیل اهمیت زیادی دارد.[۳۱]

هیئتی از کنگره جهانی یهودیان در سپتامبر ۲۰۱۶ از آذربایجان بازدید کرد. در جریان گفتگو، الهام علی‌اف، رئیس‌جمهور آذربایجان، بر روابط «عالی» با اسرائیل و جامعه یهودی تأکید کرد.[۳۲][۳۳]

همکاری‌های امنیتی

ویرایش

حیدر علی‌اف، رئیس‌جمهور وقت آذربایجان، پس از ملاقات اکتبر ۲۰۰۱ با ایتان ناه، سفیر اسرائیل، اعلام کرد که دو کشور مواضع یکسانی در مبارزه با تروریسم بین‌المللی دارند.[۳۴] اطلاعات اسراییل به آذربایجان در جمع‌آوری اطلاعات انسانی در مورد آنچه که آنها به عنوان سازمان‌های افراطی در منطقه نگاه می‌کنند، کمک می‌کند. یکی از این گروه‌ها، حزب التحریر است، که به دنبال نابودی کشور اسرائیل است. حزب التحریر مظنون به داشتن چند صد عضو در آذربایجان است و تعدادی از اعضای آن توسط مقامات آذربایجان دستگیر و تحت پیگرد قانونی قرار گرفتند.[۳۵]

همکاری‌های اقتصادی

ویرایش

همکاری اقتصادی اسرائیل و آذربایجان به‌طور قابل توجهی در حال رشد است. از آنجایی که آذربایجان در اوایل دهه ۱۹۹۰ مقررات‌زدایی از صنایع خود را آزاد کرد و اقتصاد خود را آزاد کرد، شرکت‌های اسرائیلی به بازارهای آذربایجان نفوذ کردند. بسیاری از شرکت‌ها در صنعت خدمات سرمایه‌گذاری کرده‌اند. یکی از نمونه‌ها بیزک، ارائه دهنده بزرگ مخابراتی اسرائیل است. از طریق مناقصه قرارداد تجاری در سال ۱۹۹۴، بیزک سهم بزرگی از اپراتورهای تلفن را خریداری کرد. امروزه بیزک خطوط تلفن را نصب می‌کند و خدمات منطقه‌ای را در بسیاری از نقاط آذربایجان اجرا می‌کند.[۳۶] شرکت دیگری به نام Bakcell به عنوان اولین اپراتور تلفن همراه در آذربایجان در اوایل سال ۱۹۹۴ با سرمایه‌گذاری مشترک بین وزارت ارتباطات آذربایجان و GTIB (اسرائیل) آغاز به کار کرد.[۳۷]

ده‌ها شرکت اسرائیلی در بخش انرژی آذربایجان فعال هستند. به عنوان مثال، شرکت Modcon Systems Ltd، تامین‌کننده فناوری پیشرفته صنایع نفت و گاز مستقر در اسرائیل، شعبه‌ای در آذربایجان افتتاح کرد.

بین سالهای ۲۰۰۰ و ۲۰۰۵، اسرائیل از دهمین شریک تجاری بزرگ آذربایجان به پنجمین شریک تجاری آذربایجان ارتقاء یافته‌است. طبق آمار سازمان ملل، بین سال‌های ۱۹۹۷ و ۲۰۰۴، صادرات آذربایجان به اسرائیل از بیش از ۲ میلیون دلار به ۳۲۳ میلیون دلار افزایش یافته‌است که در سال‌های اخیر به دلیل قیمت بالای نفت تقویت شده‌است. در سال ۲۰۱۳، ۴۰ درصد نفت به اسرائیل از باکو صادر می‌شد که آذربایجان را به بزرگ‌ترین تأمین کننده نفت اسرائیل تبدیل کرده‌است.[۳۸]

آذربایجان و اسرائیل مالیات مضاعف بین دو کشور را در آوریل ۲۰۱۷ لغو کردند.[۳۹] بر اساس گزارش کمیته دولتی گمرک آذربایجان، مجموع مبادلات تجاری بین آذربایجان و اسرائیل در ژانویه تا فوریه ۲۰۱۷ به ۱۱۶٫۲ میلیون دلار رسیده‌است که در مقایسه با مدت مشابه سال ۲۰۱۶، ۱۷٫۵ درصد بیشتر است.[۴۰]

در سال ۲۰۲۰ تجارت بین آذربایجان و اسرائیل تقریباً ۲۰۰ میلیون دلار آمریکا (به جز عرضه نفت) بود.[۴۱]

در ۲۹ ژوئیه ۲۰۲۱ دفتر نمایندگی تجارت و گردشگری آذربایجان در تل آویو تأسیس شد.[۴۲]

تأمین انرژی اسرائیل

ویرایش

آذربایجان و اسرائیل در زمینه انرژی همکاری نزدیک دارند: اسرائیل ۴۰ درصد نفت خود را از آذربایجان خریداری می‌کند.[۴۳][۴۴]

در یک سخنرانی در سال ۲۰۰۷، سفیر اسرائیل در آذربایجان، آرتور لنک، از تجارت مداوم بین آذربایجان و اسرائیل در بخش انرژی صحبت کرد. وی خاطرنشان کرد که تا زمان افتتاح خط لوله باکو-تفلیس-جیهان در سال ۲۰۰۶، اسرائیل یکی از مصرف‌کنندگان اصلی صادرات نفت آذربایجان بود و نزدیکی جیهان به اسرائیل فرصت‌های بسیار خوبی را برای مشارکت بیشتر اسرائیل در این بخش از اقتصاد فراهم می‌کند؛ بنابراین زمینه‌های بیشتری برای همکاری و منافع متقابل ایجاد می‌شود. وی تأکید کرد که از طریق خط لوله ترانس اسرائیل بین اشکلون و ایلات، اسرائیل می‌تواند یک شریک استراتژیک برای بازاریابی نفت خزر به آسیا باشد. تلاش‌های اسرائیل در توسعه منابع انرژی جایگزین به ویژه انرژی خورشیدی نیز مورد اشاره قرار گرفت. اسرائیل علاوه بر این به دنبال امکان واردات گاز از منطقه دریای خزر است.[۴۵]

بنیامین نتانیاهو نخست‌وزیر اسرائیل در دسامبر ۲۰۱۶ در جریان سفر خود به آذربایجان گفت: امروز ما نه تنها برای تأمین نفت از آذربایجان، بلکه برای واردات گاز از آذربایجان به اسرائیل نیز در حال مذاکره هستیم.[۴۶][۴۷]

گرامیداشت روابط

ویرایش

آوریل ۲۰۱۷ بیست و پنجمین سالگرد برقراری روابط دیپلماتیک بین اسرائیل و آذربایجان بود.[۴۸][۴۹] در نامه تبریک بنیامین نتانیاهو نخست‌وزیر اسرائیل به الهام علی‌اف رئیس‌جمهور آذربایجان آمده‌است:[۵۰][۵۱]

اسرائیل مفتخر است که یکی از اولین کشورهایی بود که جمهوری آذربایجان را به رسمیت شناخت. ربع قرن پس از آن، کشورهای ما روابط مستحکمی بر اساس دوستی واقعی بین مردم یهودی و آذربایجانی ایجاد کرده‌اند. آذربایجان الگویی از هماهنگی بین مذاهب و چندفرهنگی در منطقه‌ای پر از رقابت‌های مذهبی و قومی است. اسرائیل نیز مانند شما چراغ راه ثبات و مدارا در منطقه ای بی‌ثبات است. علیرغم چالش‌هایی که با آن روبرو هستیم، هر دو در ایجاد اقتصادهای پر رونق و جوامعی پویا، مرفه و صلح طلب موفق بوده‌ایم.

نتانیاهو در سخنرانی خود در هفتاد و دومین نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد در ۱۹ سپتامبر ۲۰۱۷ به گسترش همکاری‌های دو کشور اشاره کرد.[۵۲]

سایر قراردادها

ویرایش

در دسامبر ۲۰۱۶، توافقنامه بین دولتی آذربایجان و اسرائیل در زمینه ارتباطات هوایی امضا شد.[۵۳]

در مارس ۲۰۱۷، سفرهای منطقه ای متعددی توسط نماینده اسرائیل در آذربایجان برای تعمیق همکاری‌های اقتصادی در حوزه‌های کشاورزی و گردشگری انجام شد.[۵۴]

منابع

ویرایش
  1. ↑ Abadi, Jacob (2002). "ISRAEL'S QUEST FOR NORMALIZATION WITH AZERBAIJAN AND THE MUSLIM STATES OF CENTRAL ASIA". Journal of Third World Studies. 19 (2): 63–88. doi:10.2307/45194057. ISSN 8755-3449.
  2. ↑ http://baku.mfa.gov.il/mfm/Data/113213.pdf
  3. ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ «روابط ژئوپلیتیک آذربایجان و اسرائیل: همکاری‌های تاکتیکی علیه ایران و روسیه؟». مشرق نیوز. ۲۰۲۰-۱۰-۰۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۳-۱۶.
  4. ↑ Welle (www.dw.com)، Deutsche. «پیدا و پنهان "دوستی واقعی" اسرائیل و جمهوری آذربایجان | DW | 02.11.2020». DW.COM. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۳-۱۶.
  5. ↑ ««تلاش رئیس‌جمهور آذربایجان» برای تنش‌زدایی از روابط ترکیه و اسرائیل». رادیو فردا. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۳-۱۶.
  6. ↑ «تأملی بر رابطه جمهوری آذربایجان−اسرائیل؛ با تمرکز بر موضوع قره‌باغ». www.radiozamaneh.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۳-۱۶.
  7. ↑ Citizens of Turkey and Israel Unaffected by New Visa Issue Law بایگانی‌شده در مارس ۱۱, ۲۰۱۲ توسط Wayback Machine. Vesti.az. November 9, 2010.
  8. ↑ https://rahbordemoaser.ir/fa/news/22978/تاریخ-سری-فشار-اسرائیل-برای-حمله-به-ایران
  9. ↑ Perry, Mark (March 28, 2012). "Israel's Secret Staging Ground". Foreign Policy. Archived from the original on March 31, 2012. Retrieved March 29, 2012.
  10. ↑ "Azerbaijan granted Israel access to air bases on Iran border". Haaretz. March 29, 2012. Archived from the original on October 10, 2012. Retrieved September 30, 2012.
  11. ↑ "Azerbaijan eyes aiding Israel against Iran". Ynetnews. Reuters. September 30, 2012. Retrieved September 30, 2012.
  12. ↑ Grove, Thomas. "Azerbaijan eyes aiding Israel against Iran." بایگانی‌شده در سپتامبر ۲۴, ۲۰۱۵ توسط Wayback Machine Reuters, September 30, 2012.
  13. ↑ "Good Relations between Azerbaijan and Israel". Archived from the original on August 21, 2009. Retrieved March 8, 2016.
  14. ↑ Jane's Defence Weekly, October 16, 1996
  15. ↑ Azerbaijan-Armenia conflict could impact the Israeli-Russian relationship — especially in Syria
  16. ↑ Ora Coren (June 29, 2009). "Aeronautics to build plant in Azerbaijan". Haaretz. Archived from the original on 4 اكتبر 2022. Retrieved 2012-03-05. {{cite news}}: Check date values in: |archive-date= (help)
  17. ↑ "Azerbaijan buys Israeli weapons, but is very cautious". news.am (به انگلیسی). Retrieved 2023-03-26.
  18. ↑ Israel signs deal to provide Azerbaijan with $1.6 billion in military equipment بایگانی‌شده در فوریه ۲۶, ۲۰۱۲ توسط Wayback Machine. The Washington Post. February 26, 2012.
  19. ↑ "Avigdor Lieberman: Azerbaijan's position in Karabakh conflict justified". April 6, 2016. Archived from the original on September 29, 2018. Retrieved September 28, 2018.
  20. ↑ "Azerbaijan purchases kamikaze drones from Israel". AzerNews.az (به انگلیسی). 2019-01-14. Archived from the original on May 15, 2019. Retrieved 2019-05-15.
  21. ↑ "Azeris use Israeli-made drones as conflict escalates with Armenia -- report". The Times of Israel. Archived from the original on October 3, 2020. Retrieved 2020-10-01.
  22. ↑ Israel's Meteor Aerospace, Azerbaijan's CSBC forge defense solution alliance, Israel defense, Retrieved 27 March 2021
  23. ↑ Perry, Mark (March 28, 2012). "Israel's Secret Staging Ground". Foreign Policy. Archived from the original on March 31, 2012. Retrieved March 29, 2012.
  24. ↑ "Good Relations between Azerbaijan and Israel". Archived from the original on August 21, 2009. Retrieved March 8, 2016.
  25. ↑ Jane's Defence Weekly, October 16, 1996
  26. ↑ Ora Coren (June 29, 2009). "Aeronautics to build plant in Azerbaijan". Haaretz. Archived from the original on 4 اكتبر 2022. Retrieved 2012-03-05. {{cite news}}: Check date values in: |archive-date= (help)
  27. ↑ "PM Netanyahu meets with members of the Azerbaijan Jewish community and visits Martyrs Lane memorial site". Archived from the original on April 9, 2017. Retrieved 8 April 2017.
  28. ↑ "Netanyahu: Israel, Azerbaijan enjoy excellent relations" (به انگلیسی). APA Information Agency, APA. Archived from the original on March 12, 2017. Retrieved 9 March 2017.
  29. ↑ "Statements by PM Netanyahu and President of Azerbaijan Ilham Aliyev". YouTube. 13 December 2016. Archived from the original on April 10, 2017. Retrieved 8 April 2017.
  30. ↑ "PM Netanyahu meets with Azerbaijan President Aliyev". Archived from the original on April 9, 2017. Retrieved 8 April 2017.
  31. ↑ "Azerbaijan-US-Israel partnership very important (exclusive)". Trend.Az (به روسی). 30 January 2017. Archived from the original on April 5, 2017. Retrieved 4 April 2017.
  32. ↑ "'Excellent relations with Jewish community and Israel,' Azerbaijan's president tells WJC delegation". www.worldjewishcongress.org (به انگلیسی). World Jewish Congress. Archived from the original on April 5, 2017. Retrieved 4 April 2017.
  33. ↑ "Ronald Lauder: I highly appreciate respectful and warm attitude of Azerbaijani people and Azerbaijani leadership towards Jewish community" (به انگلیسی). Azertag. 16 September 2016. Archived from the original on April 5, 2017. Retrieved 4 April 2017.
  34. ↑ Itar-TASS News Agency (Moscow), October 22, 2001
  35. ↑ Swietochowski, "Azerbaijan: The Hidden Faces of Islam," World Policy Journal, p. 75.
  36. ↑ Perry, Mark (March 28, 2012). "Israel's Secret Staging Ground". Foreign Policy. Archived from the original on December 16, 2014. Retrieved April 1, 2012.
  37. ↑ Israel-Azerbaijan Telecommunications Forum بایگانی‌شده در دسامبر ۶, ۲۰۰۸ توسط Wayback Machine
  38. ↑ "Azerbaijan's Cooperation with Israel Goes Beyond Iran Tensions". www.washingtoninstitute.org. Archived from the original on September 29, 2018. Retrieved September 28, 2018.
  39. ↑ "Azerbaijan, Israel abolishing double taxation". Trend.Az (به روسی). 7 April 2017. Archived from the original on April 8, 2017. Retrieved 8 April 2017.
  40. ↑ "Azerbaijan, Israel abolishing double taxation". Trend.Az (به انگلیسی). 7 April 2017. Archived from the original on April 8, 2017. Retrieved 8 April 2017.
  41. ↑ "Azerbaijan opens trade office in Tel Aviv 30 years after forming ties". The Jerusalem Post | JPost.com (به انگلیسی). Retrieved 2021-08-06.
  42. ↑ Economy, The Republic of Azerbaijan Ministry of. "Trade and Tourism Representative Offices of Azerbaijan in Israel established - The Republic of Azerbaijan Ministry of Economy". www.economy.gov.az (به انگلیسی). Retrieved 2021-08-06.
  43. ↑ "Why Azerbaijan is Good for Israel and the International Community". Haaretz. Archived from the original on November 1, 2020. Retrieved November 12, 2020.
  44. ↑ Keinon, Herb. (November 15, 2018). "Jewish State appoints Christian envoy to Muslim Country". Jerusalem Post بایگانی‌شده در نوامبر ۱۵, ۲۰۱۸ توسط Wayback Machine Retrieved 16 November 2018.
  45. ↑ Embassy of Israel in Azerbaijan. Ambassador Lenk: "Israel can be a strategic partner for marketing Caspian oil to Asia". بایگانی‌شده در ژوئیه ۲۱, ۲۰۱۱ توسط Wayback Machine Retrieved on 2007-07-12
  46. ↑ "Statements by PM Netanyahu and President of Azerbaijan Ilham Aliyev". YouTube. 13 December 2016. Archived from the original on April 10, 2017. Retrieved 8 April 2017.
  47. ↑ "PM Netanyahu meets with Azerbaijan President Aliyev". Archived from the original on April 9, 2017. Retrieved 8 April 2017.
  48. ↑ "Israel and Azerbaijan: Celebrating 25 Years of Friendship". Jewish Journal. 7 April 2017. Archived from the original on April 9, 2017. Retrieved 8 April 2017.
  49. ↑ "Celebrating 25 years of Azerbaijan-Israel Relations". The Jerusalem Post | JPost.com. Archived from the original on April 7, 2017. Retrieved 8 April 2017.
  50. ↑ "From Benjamin Netanyahu, Prime Minister of the State of Israel". en.president.az. Archived from the original on April 9, 2017. Retrieved 8 April 2017.
  51. ↑ "Israeli PM: Azerbaijan model of inter-faith, multicultural harmony". Trend.Az (به روسی). 8 April 2017. Archived from the original on April 9, 2017. Retrieved 8 April 2017.
  52. ↑ "FULL TEXT: Netanyahu's Address to UN General Assembly". Haaretz (به انگلیسی). 2017-09-19. Archived from the original on September 19, 2017. Retrieved 2017-09-20.
  53. ↑ "Azerbaijan, Israel agree on air communication". AzerNews.az. 29 December 2016. Archived from the original on April 9, 2017. Retrieved 8 April 2017.
  54. ↑ "Israeli envoy tours regions to deepen economic cooperation". AzerNews.az. 15 March 2017. Archived from the original on March 27, 2017. Retrieved 27 March 2017.
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=روابط_اسرائیل_و_جمهوری_آذربایجان&oldid=40248584»