سد سردار

اثر ثبت‌شده در فهرست آثار ملی ایران
(تغییرمسیر از سد قرمیش بوکان)

سد سردار یا سد گل سردار مربوط به دوره قاجار بوده[۱] و در جاده بوکان به میاندوآب، روستای اوچ‌تپه واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۹ مهر ۱۳۷۸ با شمارهٔ ثبت ۲۴۶۲ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.[۲]

سد سردار
نامسد سردار
کشورایران
اطلاعات اثر
نام‌های دیگرسد قورمیش
کاربریسد
دیرینگیدوره قاجار
دورهٔ ساخت اثردوره قاجار
اطلاعات ثبتی
شمارهٔ ثبت۲۴۶۲
تاریخ ثبت ملی۱۹ مهر ۱۳۷۸

سد سردار در ۴ کیلومتری روستای اوچ‌تپه بوکان قرار دارد و حدوداً از روستای کل‌تپه قورمیش ۱۵۰ متر فاصله دارد. اهالی بوکان، این بنا را از آثار عزیزخان مکری سردار کل در بوکان می‌دانند.[۳]

سد گل سردار در روستای قرمیش شهرستان بوکان و منتهی‌الیه جلگهٔ وسیعی قرار دارد که کوهستان عظیم قراول در حد شرقی آن واقع شده‌است.[۴]

بنای این سد به دوره ساسانی برمیگردد، سدگل سردار بوکان در معبری به پهنای ۱۸۰ تا ۲۰۰ متر در پایین و ۳۰۰ متر در بالا زده شده و دیوارهٔ آن توسط ۶ پایهٔ مدور بزرگ که به فاصله ۳۰ متری یکدیگر قرار دارد پشتیبانی می‌شود.

ارتفاع این سد در قسمت شمال غربی و بین ۱۰ تا ۱۵ متر است و دهانه و آبریز سد نیز در قسمت غربی همین بخش قرار دارد که بر روی لایه سنگی کوه واقع است.

دریاچه پشت سد به وسعت ۵ کیلومتر در جبههٔ شمالی و بین ۱۰ تا ۱۵ کیلومتر در جبههٔ شرقی-غربی بوده‌است. آب این به مصرف آبیاری و زراعت زمین‌های حاشیهٔ شمالی و شرقی جاده بوکان-میاندوآب زراعت استفاده می‌کنند.[۵]

جستارهای وابسته ویرایش

پانویس ویرایش

  1. «سد تاریخی سردار بوکان در معرض نابودی کامل+تصاویر». شبکه اطلاع‌رسانی راه دانا. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۴-۲۴.
  2. «دانشنامهٔ تاریخ معماری و شهرسازی ایران‌شهر». وزارت راه و شهرسازی. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۶ اکتبر ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۱۰ اکتبر ۲۰۱۹.
  3. «بررسی باستان شناختی و معرفی سد روستای قورمیش بوکان» (PDF). مجله ایران ورجاوند. ۱۳۹۸.
  4. علی صدرایی، دایره معارف بناهای تاریخی ایران در دوره اسلامی، ۴۵.
  5. یوسف حسن‌زاده، یادگارهای ایزیرتو، ۷.

منابع ویرایش