سپیدار

سپیدار، سفیدار، کبوده (نام علمی: Populus alba) (یا به طور دقیق‌تر سپیدار اوراسیایی)، درختی است از راسته مالپیگی‌سانان (Malpighiales)، تیرهٔ بیدیان (Salicaceae) است.

سپیدار
رده‌بندی علمی
فرمانرو:	گیاهان
(طبقه‌بندی‌نشده):	آوندداران
(طبقه‌بندی‌نشده):	گیاهان گل‌دار
(طبقه‌بندی‌نشده):	دولپه‌ای‌های نو
(طبقه‌بندی‌نشده):	گل‌سرخ‌داران
راسته:	مالپیگی‌سانان
تیره:	بیدیان
سرده:	صنوبر
گونه:	سپیدار
نام دوبخشی
Populus alba کارل لینه

Populus alba

سپیدار درختی برگریز است با شاخه‌های گسترده و فرم باز و ارتفاع زیاد که گاهی به ۲۵ متر نیز می‌رسد. پوست تنهٔ آن سفید مایل به خاکستری و شاخه‌هایش سفید مایل به سبزند. شاخه‌ها و جوانه‌ها با پرزهای سفید و نرم پوشیده شده‌است. ریشه‌های سطحی و با رشد افقی و بسیار قوی و نفوذگر هستند. سپیدارها معمولاً به صورت قلمستان کاشته می‌شوند و بعد از بزرگ شدن بریده و با آنها برای ساخت تیر چوبی، کاغذ و مبل استفاده می‌شود. سپیدار در اصفهان بسیار انبوه است. این درخت دارای رشد زیاد است و در برابر کم‌آبی اصلاً مقاوم نیست.

برگ

برگ‌ها ساده و متناوب به طول ۴ تا ۱۵ سانتی‌متر و عرض ۴ تا ۹ سانتی‌متر، دندانه‌دار و دارای ۵ لوب عمیق است. سطح فوقانی سبز تیره براق و سطح زیرین آنها سفید مات و پوشیده از کرک‌های نرم می‌باشد. سطح زیرین برگ‌های سپیدار دارای کرک‌های سفیدی است و سطح فوقانی برگ‌ها سبز تیره است و همین اختلاف رنگ زیاد سبب می‌شود هنگام تکان خوردن برگ‌ها، به نظر برسد درخت برق می‌زند. به غیر از سطح زیرین برگ‌ها، جوانه‌ها و دانه‌های این درخت نیز با کرک‌های سفید پوشیده شده‌است. به همین دلیل به آن سپیدار (سپید+دار) یا درخت سپید گفته می‌شود. پیش از ریزش برگ‌ها رنگ طلائی روشن تا زرد به خود می‌گیرند.

گل و میوه و ریشه

گل‌ها در گل آذین دم گربه‌ای و فاقد ارزش زینتی ظاهر می‌شوند. میوهٔ سپیدار ارزش زینتی ندارد. ریشه‌اش سطحی، گسترده و تهاجمی است.

آب‌وهوا

مقاوم به گرما و سرما، سازش‌پذیر. شرایط ساحلی و همچنین بادهای متوسط را تحمل می‌کند ولی شاخه‌ها در بادهای شدید می‌شکند و درخت واژگون می‌شود.

خاک

در هر نوع خاکی به خوبی رشد می‌کند. خاک‌های مرطوب و خشک را تحمل می‌کند. در تابش مستقیم نور خورشید و نیم‌سایه خوب رشد می‌کند.

هرس: هرس‌های سنگین را قبول می‌کند. نهال جوان نیاز به هرس فرم دارد. مناسب‌ترین زمان برای هرس، فصل پاییز می‌باشد زمان هرس معمولاً در اوایل زمستان انجام می‌گیرد.

نفع و زیان: از چوب این درخت برای ایجاد سایبان، کنترل فرسایش خاک و در صنایع کاغذسازی و جعبه‌سازی استفاده می‌شود. از عیب‌های این گیاه این است که به دلیل ریشه‌های تهاجمی‌اش بهتر است حداقل ۹ متر دورتر از تأسیسات و لوله‌ها کشت شود. همچنین تنه جوش‌های زیادی نیز تولید می‌کند. از جمله آفات این گیاه شته‌ها، سوسک چوبخوار و از بیماری‌های این گیاه فتیله نارنجی است.

در یک اشتباه رایج عامیانه، درختان تبریزی و سپیدار را برخی در گفتار صنوبر می‌گویند. از نیمهٔ دوم سدهٔ چهاردهم بدین سو این اشتباه به برخی کتاب‌ها نیز راه یافته‌است.

منابع

• زاهدی، دکتر اسمعیل، واژه‌نامه گیاهی، نام علمی گیاهان به انگلیسی-فرانسه-آلمانی-عربی-فارسی، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ دوّم، ۱۳۷۳.
• معین، دکتر محمد، فرهنگ زبان فارسی.
• مظفریان، ولی‌الله (۱۳۷۵). فرهنگ نام‌های گیاهان ایران: لاتینی، انگلیسی، فارسی. تهران: فرهنگ معاصر. شابک ۹۶۴-۵۵۴۵-۴۰-۴.
• مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Populus alba». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۲۴ نوامبر ۲۰۱۴..

http://en.wikipedia.org/wiki/Populus_alba http://fa.wikipedia.org http://hamshahrionline.ir/details/151547 http://www.noandishaan.com