شیرکی‌پیچ

گونه‌ای از قالی ایرانی که در مناطق سیرجان و بافت از توابع استان کرمان بافته می‌شود.
(تغییرمسیر از شیرکی پیچ)

شیرکی‌پیچ نام نوعی گلیم است که در مناطق سیرجان و بافت بافته می‌شود. این نوع گلیم در نوع خود منحصربه‌فرد و متفاوت است. گلیم شیرکی پیچ در گذشته صرفاً به صورت گلیم بافته می‌شده‌است اما امروزه به شکل ترکیبی از گلیم و قالی بافته می‌شود.[۱]

نمونه‌ای از یک گلیم فرش شیرکی پیچ که در سیرجان بافته شده‌است. - عکس علی اکبر عبدالرشیدی

در این نوع گلیم برخلاف انواع دیگر گلیم که در آن‌ها پود باعث شکل‌گیری محصول می‌شود پود نقشی در بافت ندارد و فقط تارها را به یکدیگر متصل می‌کند و باعث استحکام درگیری نخ خامه با تارها می‌شود. این نوع گلیم در شهرستان سیرجان و بافت تولید می‌شود.[۲]

بافت گلیم در جوامع عشایری و روستایی تقریبآ حالت حرفه‌ای غیر دایم و فصلی دارد. گلیم و گلیم‌فرش‌های شیرکی پیچ که در کرمان به آن سوزنی هم می‌گویند بخش مهمی از درآمد ساکنان سیرجان را تولید می‌کند. در سال ۸۹ خورشیدی ۱۴ هزار بافنده فرش و گلیم «شیرکی پیچ» در سیرجان بافت فعال هستند که محصولات خود را روی هفت هزار دار گلیم می‌بافند.[۳] با توجه به تقاضا تولید و صادرات رو به رشد این گلیم تعداد بافندگان آن نیز در سال‌های اخیر در سیرجان و حومه آن به ۷–۶ هزار نفر افزایش یافته‌است. شیرکی پیچ ظاهری شبیه به قالی دارد و همانند قالی با گره بافته می‌شود و برخلاف دیگر انواع گلیم که پود باعث تکمیل و نماینده نقوش می‌شود در این‌جا پود تنها نقش اتصال تارها را برعهده دارد و همیشه در پشت گوشت (پرز) گلیم مخفی است و قابل روییت نمی‌باشد. بافت بردار بر آن گذاشته می‌شود و گره این گلیم نیز بر دو نوع است:

۱- گره متن: با این گره نخ رنگی از روی دو تار می‌گذرد سپس به پشت برگردانده می‌شود و از زیر رشته اصلی رویی عبور و ایجاد گره می‌کند.

۲- گره آبدوزی: در این گره پود دو بار روی تار قرار می‌گیرد و خط پهن تری ایجاد می‌کند.[۴]

این گلیم خوش نقش و نگار که ازآن برای تولید کیف، تابلو، رویه صندلی و چیزهای دیگر استفاده می‌شود، در سالیان گذشته بخشی از صادرات غیرنفتی کشور را تشکیل می‌داد و در بازار برخی کشورها مشتریان خاص خود را داشت و مسئولین درصددند با احیای این هنر، این محصول را بار دیگر به بازارهای جهانی معرفی کنند.[۵] همچنین در سال ۱۳۹۶، سیرجان و روستای دارستان به عنوان دهکده جهانی گلیم در سازمان علمی_فرهنگی سازمان ملل، یونسکو ثبت جهانی شدند.

رنگ در شیرکی پیچ

ویرایش

رنگ‌های گلیم شیرکی پیچ معمولاً پخته و متمایل به تیره و شامل:

قرمز لاکی (روناس، خشخاش، گیلاس و قرمزدانه) رنگ آبی (نیل و پوست بادمجان) رنگ زرد (زعفران، زردچوبه و پوست انار) رنگ نارنجی (نخ رنگ روناسی را در جوشانده پوست انار می‌زنند) رنگ سبز تیره (برگ گردو، زرد+نیل) رنگ قهوه ای (طبیعی، تنباکو، پوست گردو، برگ بنه) رنگ مشکی (طبیی، پوست گردو)[۴]

. بزرگ‌ترین گلیم شیرکی‌پیچ و پته جهان در خردادماه ۹۰ با ابعاد ۶٫۳۰ در ۱۰ متر توسط هزار قالی‌باف کرمانی تهیه و به منظور نمایش در نمایشگاه بین‌المللی صنایع دستی به نمایش گذاشته شد.[۶]

جستارهای وابسته

ویرایش

منابع

ویرایش
  1. carpetmaster
  2. «spois.com استاد فرش امروز» تاریخچه و معرفی گلیم». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۶ سپتامبر ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۱۷ ژوئیه ۲۰۱۰.
  3. ravy[پیوند مرده]
  4. ۴٫۰ ۴٫۱ «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۷ مه ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۳۰ دسامبر ۲۰۱۴.
  5. «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۰ آوریل ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۳۰ دسامبر ۲۰۱۴.
  6. [خبرگزاری ایرناhttp://www.irna.ir/NewsShow.aspx?NID=30422511 بایگانی‌شده در ۹ دسامبر ۲۰۱۸ توسط Wayback Machine].