شیر چینه‌دان (به انگلیسی: Crop milk)، شیر تولید شده از ترشحات حاصل از لایهٔ پوشش داخلی چینه‌دان است که به منظور تغذیه به کام جوجه‌های جوان توسط والدین پرندگان بازگردانده (بالاآورده) می‌شود. این در میان تمام کبوتران و فاخته‌ها از جمله یاکریم دیده می‌شود که از آن به نام شیر کبوتر نیز اشاره شده‌است. غذای مشابهی به این شیر از مری فلامینگوها و برخی از پنگوئن‌ها نیز ترشح می‌شود.[۱][۲][۳]

در باغ وحش بازل سوئیس یک فلامینگو با شیر چینه‌دان تغذیه می‌شود.

در مقایسه با شیر پستانداران ویرایش

شیر چینه‌دان شباهت جسمی کمی با شیر پستانداران دارد و مادهٔ نیمه جامدی است که تقریباً مانند پنیر کوتاژ زرد کم‌رنگ است. از نظر پروتئین و چربی بسیار غنی و حاوی اندازه‌های بالاتری از این مواد نسبت به شیر گاو یا انسان است.[۴] همچنین نشان داده شده که این شیر حاوی آنتی‌اکسیدان‌ها و عوامل تقویت کننده سیستم ایمنی نیز هست.[۵] مانند شیر پستانداران، شیر چینه‌دان حاوی آنتی‌بادی (پادتن A) و همچنین حاوی برخی باکتری‌ها است.[۶] بر خلاف شیر پستانداران، که یک امولسیون است، شیر کبوتر خانگی از تعلیق یاخته‌های سرشار از پروتئین و چربی تشکیل شده که باعث تقویت آن و نچسبیدن به پوشش داخلی چینه‌دان می‌شوند.[۷] شیردهی در پرندگان نیز توسط هورمون پرولاکتین کنترل می‌شود؛ همان هورمونی که باعث شیردهی در پستانداران می‌شود.[۶]

تغذیهٔ جوجه‌ها ویرایش

در کبوتر این شیر چند روز مانده به از تخم خارج‌شدن جوجه‌ها، شروع به تولید شدن می‌کند. در کبوتران و کبوتران یاکریم والدین در این مرحله ممکن است از غذا خوردن خودداری کنند تا شیر چینه‌دان آن‌ها به دانه‌ها و بذرهایی که جوجه‌ها قادر به هضم آن نیستند آغشته نشود.

جستارهای وابسته ویرایش

منابع ویرایش

  1. Levi, Wendell (1977). The Pigeon. Sumter, S.C.: Levi Publishing Co, Inc. ISBN 0-85390-013-2.
  2. Silver, Rae (1984). "Prolactin and Parenting in the Pigeon Family" (PDF). The Journal of Experimental Zoology. 232 (3): 617–625. doi:10.1002/jez.1402320330. PMID 6394702. Archived from the original (PDF) on 2016-09-13.
  3. Eraud, C. , Dorie, A. , Jacquet, A. and Faivre, B. (2008). "The crop milk: a potential new route for carotenoid-mediated parental effects". Journal of Avian Biology. 39 (2): 247–251. doi:10.1111/j.0908-8857.2008.04053.x.{{cite journal}}: نگهداری یادکرد:نام‌های متعدد:فهرست نویسندگان (link)
  4. Ehrlich, Paul R. ; Dobkin, David S. and Wheye, Darryl (1988) Bird Milk. stanford.edu
  5. "Mysteries of pigeon milk explained" بایگانی‌شده در ۲۰۱۱-۰۹-۲۴ توسط Wayback Machine Retrieved September 22, 2011
  6. ۶٫۰ ۶٫۱ Gillespie, M. J.; Stanley, D.; Chen, H.; Donald, J. A.; Nicholas, K. R.; Moore, R. J.; Crowley, T. M. (2012). Salmon, Henri (ed.). "Functional Similarities between Pigeon 'Milk' and Mammalian Milk: Induction of Immune Gene Expression and Modification of the Microbiota". PLoS ONE. 7 (10): e48363. doi:10.1371/journal.pone.0048363. PMC 3482181. PMID 23110233.
  7. Gillespie, M. J.; Haring, V. R.; McColl, K. A.; Monaghan, P.; Donald, J. A.; Nicholas, K. R.; Moore, R. J.; Crowley, T. M. (2011). "Histological and global gene expression analysis of the 'lactating' pigeon crop". BMC Genomics. 12: 452. doi:10.1186/1471-2164-12-452. PMC 3191541. PMID 21929790.