شیعی‌گری با نام دیگر بخوانند و داوری کنند کتابی نوشته شده از احمد کسروی است که به خرده‌گیری‌هایی به کیش شیعه می‌پردازد. شیعی‌گری یکی از سه‌کتاب کسروی (دو کتاب دیگر بهائی‌گری و صوفی‌گری) در خرده‌گیری بر آنچه که بددینی می‌خواند است. این کتاب در زمان زندگانی کسروی جنجال‌های فراوانی را برانگیخت و حتی کار به دادخواهی او در دادگاه کشید؛ ولی پیش از طی کامل مراتب قانونی و صدور حکم، چند تن از مراجع تقلید شیعه با فتاوا و حمایت‌های خویی، عبدالحسین امینی، حسین قمی[۱] بروجردی، صدر پدر امام موسی صدر[۲] و روح‌الله خمینی[۳] (از روحانیون شیعه) در ابتدا به ترور ناموفق نواب صفوی و سپس با اقدام دو عضو دیگر علی‌محمد امامی و حسین امامی کسروی را به همراه منشی اش در کاخ دادگستری به قتل رسانیدند.[۴] رسول جعفریان، ضمن «ورق‌پاره» خواندن «شیعه‌گری»، آن را یکی از تندترین و افراطی‌ترین نوشته‌ها ضدّ مذهب تشیع در ۵۰ سال پیش از دههٔ بیست شمسی می‌خواند. وی کسروی و سید علی‌محمد باب را شبیه به هم اما با تفاوت‌هایی در «فضا و هوا» و دارای برانگیختگی می‌داند. کتاب «بخوانید و داوری کنید» همان «شیعه‌گری» است که پس از ممنوعیت «شیعه‌گری» با افزودن تغییرات تحت نامی جدید به چاپ رسید. [۵]

شیعی‌گری
نویسنده(ها)احمد کسروی
کشورتهران
زبانپارسی
تاریخ نشر
بهمن ۱۳۲۲

مضمون

ویرایش

شیعه‌گری کتابی نیست که فقط به اوایل تاریخ تشیع اشاره داشته باشد بلکه تاریخ صفویه تا قاجاریه ایران و... را شامل می‌شود [۶] و این موارد فقط شامل بخش هایی از دیدگاه‌های کسروی که در این کتاب نگارش شده‌اند:

  • وی پیدایش مذهب شیعه را از زمان بنی‌امیه می‌داند که علویان (پسران علی) علاوه بر عباسیان یکی از گروهایی بودند که به مخالفت با بنی امیه امیه برخواستند و معتقد بودند در زمان ابوبکر و عمر و نیز عثمان‪ ،‬علی به خلافت سَزنده تر بود وهمچنین می گوید:«این شیعیگری نخست یک کوشش سیاسی بی آلایشی‌‪ ،‬و شیعیان بیشترشان مردان ستوده نیکی میبودند و‬ ‫پاکدلانه و غیرتمندانه در آن راه میکوشیدند‪ .‬چه بیگفتگوست که علویان به خلافت بهتر و سزنده تر بودند».‪‪[۷][۸]
  • نخستین آلودگی مذهب شیعه را بدگویی تندروانشان از ابوبکر و عمر و عثمان به دلیل پیشی گرفتن بر علی در خلافت است. به عقیده وی جعفر امام ششم شیعیان اولین کسی بود که لفظ امام را ساخت، و برای گرفتن «خمس» و «مال امام» گفت که باید خلیفه از طرف خدا باشد و از ترس نام خلیفه را به امام تغییر داد.[۹]
  • امامان شیعه را در مورد اینکه «معنی قرآن را جز ما نداند و هر کس نداند باید از ما بپرسد» و «هر کس امام زمان خود را نشناسد بی‌دین از دنیا رفته‌است» را جز گزافه گویی نشمرده‌است؛ و گوینده‌اش را خدانشناس می‌داند.[۱۰]
  • به اعتقاد وی «در شیعی‌گری دلیل خواستن و چیزی را به داوری خرد سپردن از نخست نبوده و کنون هم نخواهد بود».[۱۱]
  • وی می‌گوید عثمان بن سعید چنین گفته و رابطه خود با امام زمان را چنین دانسته: «آن امام مرا میانه خود و مردم میانجی گردانده. شما هر سخنی می‌دارید به من بگوئید و هر پولی می‌دهید به من بدهید.»[۱۱]

وی خرده‌هایی به شیعی‌گری می‌گیرد که گزیده‌ای از آنان را ما اینجا می‌آوریم، از جمله:

  • «بنیاد شیعی‌گری بر آن است که خلیفه بایستی از سوی خدا برگزیده شود نه از سوی مردم. ما می‌پرسیم: دلیل این سخن چه بوده؟ کتاب اسلام «قرآن» بوده؟ در کجای قرآن چنین گفته‌ای هست؟ چگونه تواند بود که چنین چیزی باشد و در قرآن یادی از آن نباشد؟»[۱۲]
  • «چه شد که دلبستگی شیعیان قزوین به اسلام و دستورهای پیغمبر اسلام بیشتر از دلبستگی یاران پیغمبر گردید؟ آن مردانی که در راه پیغمبر و دین او از جان گذشته و آن همه گزندها دیده بودند، چه شد که به اندازه ملایان شکم پرست ایران به دستورهای پیغمبر ارج نمی‌گزارند؟!»[۱۳]

انتشار کتاب

ویرایش

کتاب شیعی‌گری را کسروی در بهمن ماه ۱۳۲۲ منتشر ساخت. به دنبال آن، برخی افراد و نیز رجال مذهبی کشور، نسبت به مطالب آن، اعتراض کرده و علیه وی شکایت به دادگاه بردند و پخش کتاب را ممنوع اعلام نمودند. کسروی از پای ننشست و چهار ماه بعد، برای توجیه عقاید خویش درپیش مردم، کتاب فوق را با توضیحات بیشتر انتشار و به داوری مردم واگذار کرد. خود در این باره می‌نویسد: «ما چنان‌که خواهش کرده‌ایم دوست می‌داریم هر خواننده‌ای راستی را داور باشد. هیچ سخنی را بی‌دلیل از ما نپذیرد و از هیچ سخنی که با دلیلست چشم نپوشد چنان داند که یک دادگاه بزرگیست که او داورش می‌باشد و رفتاری کند که شایندهٔ چنان جایگاه باشد.»

کتاب صوتی شیعی‌گری با صدای قاسم قره‌داغی، در ۲۰۱۵ میلادی از طریق انتشارات آوای بوف منتشر شده‌ و مدت آن ۵ ساعت و ۴۰ دقیقه است.[۱۴]

واکنش‌ها

ویرایش

دعوت به کشتن احمد کسروی

ویرایش

سید روح‌الله خمینی در نامه‌ای سرگشاده ظاهراً خطاب به مردم و روحانیان با عنوان «بخوانید و به کار بندید» به تاریخ اردیبهشت ۱۳۲۳ خورشیدی،[۱۵] در پاسخ به کتاب جنجالی «شیعی‌گری؛ بخوانند و داوری کنند» از احمد کسروی، وی را «یک نفر تبریزی بی‌سروپا» خطاب کرد[۱۶] و از روحانیونی بود که «مسلمانان با غیرت» را به کشتن «این مرتد جاهل مفسدالارض» فراخواند.[۱۷]

جستارهای وابسته

ویرایش

پانویس

ویرایش
  1. http://mobahesat.ir/1964
  2. http://www.iichs.org/index.asp?id=266&doc_cat=8
  3. http://iranianuk.com/20120316063115015/احمد-کسروی-شهید-ایران-مدرن-در-راه-عقلانیت-مقاله-ای-از-عباس-میلانی
  4. رسولی پور، مرتضی جمعیت فدائیان اسلام؛ گفتگو با احمد شهاب مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران |http://www.iichs.org/index.asp?id=266&doc_cat=8
  5. جعفریان، رسول (۱۳۹۰). جریان‌های مذهبی-سیاسی از ۱۳۲۰ تا ۱۳۵۷. تهران: علمی. صص. ۶۸ و ۶۹.
  6. «بخوانند و داوری کنند/گفتار سوم».
  7. «گفتار یکم/بند ۵تا۹».
  8. احمد کسروی؛ شیعی‌گری یا بخوانند و داوری کنند، گفتار یکم، شیعی گری چگونه پیدا شد؟
  9. همان‌جا
  10. احمد کسروی؛ شیعی‌گری یا بخوانند و داوری کنند. گفتار یکم، شیعی گری چگونه پیدا شد؟، ص ۱۰
  11. ۱۱٫۰ ۱۱٫۱ همان‌جا ص ۱۱
  12. احمد کسروی؛ شیعی‌گری یا بخوانند و داوری کنند. گفتار دوم، خردهایی که به شیعی‌گری توان گرفت، ص ۱۸
  13. احمد کسروی؛ شیعی‌گری یا بخوانند و داوری کنند. گفتار دوم، خردهایی که به شیعی‌گری توان گرفت، ص ۲۱
  14. «ShieiGari - Aḥmad Kasravī». bibliotek.dk.
  15. تاریخ، محمد امینی نویسنده و پژوهشگر. «سکوت دولت و ملت در ترور کسروی». BBC Persian. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۴-۱۰.
  16. نامه خمینی؛ 'بخوانید و به کار بندید'، بی‌بی‌سی فارسی
  17. کناره‌گیری روشنفکری ایران از کسروی، بی‌بی‌سی فارسی

پیوند به بیرون

ویرایش