علی بن حسین مسعودی

تاریخ‌نگار و جهان‌گرد عرب

ابوالحسن علی بن الحسین بن علی المسعودی( مرگ در نیمه اول قرن چهارم) همه‌چیزدان، تاریخ‌نویس، نویسنده، جغرافی‌دان و جهان‌گرد عرب مسلمان و از اعضای دارالحکمه بود. از او به عنوان هرودوت اعراب یاد می‌شود. نسب وی به عبدالله بن مسعود یکی از یاران پیامبر اسلام می‌رسد.

دانشمند مسلمان
ابوالحسن علی بن الحسین المسعودی
تندیس علی بن حسین مسعودی بر بامِ موزهٔ تاریخ طبیعیِ وین
متولد۲۸۰ هجری / ۸۹۶ میلادی
بغداد یا بابل
درگذشتهجمادی‌الثانی ۳۴۶ / سپتامبر ۹۵۷
قاهره
دوراندوران طلایی اسلام
عقیدهمدرسه عراق
علاقه اصلیتاریخ و جغرافیا
اثر معروفاثبات الوصیه
مروج‌الذهب و معادن‌الجوهر
التنبیه والاشراف

مذهب ویرایش

به گفته میکائیل کوپرسن، مسعودی در آثارش مذهبش را اعلام ننموده‌ ولی نحوه برخورد او با تاریخ اسلام مثلا خلافت علی ابن ابی طالب، و عنوان بعضی از کتاب‌هایش دلالت بر شیعه بودن او دارد.

مانند تعداد دیگری از عالمان شیعه معاصر مسعودی، رویکرد او نسبت به فقه، مکتب «ظاهری» بوده‌است. البته، به نظر می‌رسد که وی حداقل مکتب یک فقیه شافعی را نیز درک کرده‌است.[۱] به گفته ابولقاسم پاینده، او شیعه بوده‌است.[۲]

شارل پلا دز مقاله «المسعودی» در ویرایش دوم دانشنامه اسلام، شیعی بودن مسعودی را غیرقابل انکار می‌داند. در عین حال، مذهب فقهی او را به احتمال زیاد شافعی معرفی می‌کند. به گفته پلا، نویسندگان شیعه به اتفاق مسعودی را هم-مذهب خود می‌دانند. اما در میان نویسندگان سنّی برخی وی را سنّی معتزلی و برخی وی را شیعه می‌دانند.[۳]

به گفته جان هیوود، مسعودی به همه مذاهب از جمله هندو، زرتشتی، یهودیت و مسیحیت علاقه نشان داده‌است ولی در نگارش تاریخ خود به صورت غیر نقادانه آنچه را می‌شنیده، نقل می‌کرده‌است.[۴]

عصماء افسر الدین در مقاله ای (عایشه دختر ابوبکر) در ویرایش سوم دانشنامه اسلام، مسعودی را مورخی معرفی می کند که طرفدار خاندان علی است.[۵]

زندگی ویرایش

متولد بغداد و تعالیم اولیه را در آنجا فرا گرفت. در نوجوانی جهانگردی پیشه کرده از سرزمینهای دور دیدن می‌کند از: فلسطین، بلاد فارس، ارمنستان، بلاد قاف، هند، دریای چین، مدغشقر، زنگبار، عمان، در سال ۹۴۳ م به انطاکیه می‌رسد. در سال ۹۴۵ م وارد دمشق می‌شود. ده سال مابین سوریه و مصر می‌گذراند، سرانجام در ۹۵۶ م در شهر فسطاط مصر فوت کرده دفن می‌شود.

بیشتر تالیفات وی گم شده‌است. یکی از مهم‌ترین این تألیفات کتابی بنام اخبار الزمان ومن آباده الحدثان در ۳۰ جلد بوده‌ که فقط یک جلد از آن باقی مانده‌است.

توصیف مسعودی از آسی بادهای سیستان ویرایش

در ۹۴۷ میلادی از سیستان بازدید کرده وجود آسی بادهای عمودی برای آرد کردن گندم را توضیح میدهد[۶]

آثار ویرایش

پانویس ویرایش

  1. Michael Cooperson,"MASʿUDI",Encyclopædia Iranica
  2. مروج الذهب و معادن الجوهر مسعودی، ترجمه ابولقاسم پاینده، مقدمه ، صفجه شش، چاپ 1382، تهران
  3. Pellat, Ch., “al-Masʿūdī”, in: Encyclopaedia of Islam, Second Edition, Edited by: P. Bearman, Th. Bianquis, C.E. Bosworth, E. van Donzel, W.P. Heinrichs. Consulted online on 05 November 2023 <http://dx.doi.org/10.1163/1573-3912_islam_COM_0704> First published online: 2012 First print edition: ISBN: 9789004161214, 1960-2007
  4. He displayed interest in all religions, including Hinduism and Zoroastrianism, as well as Judaism and Christianity. But he tended to reproduce uncritically what he heard; John A. Haywood, Britanica Online
  5. Afsaruddin, Asma, “ʿĀʾisha bt. Abī Bakr”, in: Encyclopaedia of Islam, THREE, Edited by: Kate Fleet, Gudrun Krämer, Denis Matringe, John Nawas, Devin J. Stewart. Consulted online on 05 November 2023 <http://dx.doi.org/10.1163/1573-3912_ei3_COM_23459> First published online: 2011 First print edition: 9789004203549, 2011, 2011-2 : The pro-ʿAlid historian al-Masʿūdī (d. 345/956) ...
  6. R. J. Forbes. Studies in ancient technology. Vol. 9. Brill, 1964.

منابع ویرایش

  • المسعودی، علی بن حسین، الشافعی، (مروج الذهب ومعادن الجوهر) دارالاندلس للطباعة والنشر: بیروت، چاپ بیست و ششم، انتشار سال ۱۹۸۵ میلادی. (به عربی).