علی پاشا یوآنینا

علی پاشای یوآنینا (انگلیسی: Ali Pasha of Ioannina؛ ۱۷۴۰ – ۲۴ ژانویه ۱۸۲۲) موسوم به علی پاشای تپلنی یا علی پاشای یانینا و شیر یانینا، یک حاکم عثمانی آلبانیایی بود که به عنوان پاشا بر بخش بزرگی از روملیا -قلمروهای اروپایی امپراتوری عثمانی- خدمت کرد. دربار وی در یوآنینا واقع بود و قلمرویی که وی بر آن حکم می‌راند شامل بخش‌های زیادی از اپیروس و بخش‌های غربی تسالی و مقدونیهٔ یونان می‌شد. علی دارای سه پسر بود: مُهتر پاشا، کسی که در جنگ ۱۸۰۹ در برابر روس‌ها شرکت جست، ولی پاشا، کسی که پاشای ایالت موره بود و صالح پاشا، حکمران ولوره.

علی پاشا یوآنینا
پاشا یوآنینا
دوره مسئولیت ۱۷۸۸ – ۱۸۲۲
اطلاعات شخصی
زاده	۱۷۴۰ تپلنه، آلبانی
درگذشته	۱۸۲۲ (۸۱−۸۲ سال) یوآنینا، یونان
ملیت	امپراتوری عثمانی
روابط	Veli Bey (پدر) Chamko/Hamko (مادر) Muhtar Bey (پدربرگ) Islam Bey (father's cousin) Muhtar Pasha (پسر) Veli Pasha (پسر) Salih Pasha (پسر)
والدین	Veli Bey and Hanka
لقب(ها)	"Aslan" (ترکی استانبولی: Lion) "Lion of Yannina" "Muslim Bonaparte"

نام علی در بایگانی‌های تاریخی نخستین بار به عنوان رهبر یک گروه راهزن که در بسیاری از زد و خوردها با مأموران عثمانی در آلبانی و اپیروس شرکت داشت، ثبت شده‌است. وی به دستگاه اداری-نظامی امپراتوری عثمانی راه یافت و تا ۱۷۸۸ که به عنوان پاشا منصوب شد، سِمت‌های گوناگونی را عهده‌دار شد. مهارت‌های دیپلماتیک و اجرایی اش، علایقش به آرمان‌ها و مفاهیم نوگرا، تقوای معروفش، بیطرفی مذهبی اش، سرکوبی راهزنی‌ها، انتقامجویی و سختگیری اش در تحمیل نظم و قانون، و اقدامات چپاولگرانه^∗اش در قبال اشخاص و جمعیت‌ها با هدف افزایش درآمد خود، هم تحسین و هم انتقاد معاصرینش را برانگیختند و تا به حال نیز در میان تاریخ نگاران راجع به شخصیت وی جربحث هست. سرانجام با اقداماتی که خشم حکومت مرکزی عثمانی را برانگیختند، علی پاشا در ۱۸۲۰ متهم به راه اندزی شورش شد و در ۱۸۲۲ در سن ۸۱ یا ۸۲ سالگی کشته شد و سَر وی را برای سلطان محمود دوم فرستادند. در ادبیات اروپایی وی تجسمی از یک «مستبد شرقی» شد.

جستارهای وابسته

• جنگ استقلال یونان
• محاصره سوم میسولونگی

منابع

• "Ali Pasa Tepelenë." Encyclopædia Britannica (2005)
• "Ali Pasha (1744? – 1822)". The Columbia Encyclopedia (2004).
• Clayer, Nathalie (2014). "Ali Paşa Tepedelenli". In Fleet, Kate; Krämer, Gudrun; Matringe, Denis; Nawas, John; Rowson, Everett (eds.). Encyclopaedia of Islam, THREE. Brill Online. doi:10.1163/1573-3912_ei3_COM_23950. ISSN 1873-9830.
• Ellingham et al. Rough Guide to Greece, (2000)
• Fleming, Katherine Elizabeth. The Muslim Bonaparte: diplomacy and orientalism in Ali Pasha's Greece. Princeton University Press, 1999. شابک ‎۹۷۸−۰−۶۹۱−۰۰۱۹۴−۴.
• Koliopoulos, John S. (1987) Brigands with a Cause, Brigandage and Irredentism in Modern Greece 1821–1912. Clarendon Press, Oxford. شابک ‎۰−۱۹−۸۲۲۸۶۳−۵
• Sakellariou, M. V. (1997). Epirus: 4000 Years of Greek History and Civilization. Ekdotike Athenon. ISBN 960-213-371-6.
• S. Aravantinos, Istoria Ali Pasa tou Tepelenli, [the history of Ali Pasha Tepelenli based on the unpublished texts by Panagiotis Arantinos] Athens 1895, (photographic reprint, Athens 1979).
• Gr. Lars, I Albania kai I Epiros sta teli tou IG’ kai stis arches tou IH’ aion. Ta Dytikovalkanika Pasalikia tis Othomanikis Autokratorias [Albania and Epirus I the late 18th and early 19th centuries, the Ottoman Eyalets of Western Balkans, transl. A. Dialla, publ. Gutenberg, Athens 1994, pp. 144–173.
• G. Siorokas, I eksoteriki politiki tou Ali pasa ton Ioanninon. Apo to Tilsit sti Vienni [the internal affairs policy of Ali Pasha. From Tilsit to Vienna] (1807–1815), Ioannina, 1999.
• D. Skiotis, “Apo listis pasas. Ta prota vimata stin anodo tou Ali pasa ton Ioanninon [From bandit to Pasha. The early years of Ali Pasha], (1750–1784)”, Thisaurimata 6 (1969), pp. 257–290
• Dim. A. Zotos, I dikaiosyni eis to kratos tou Ali pasa [Justice in the state of Ali Pasha], Athens, 1938.
• Vaso D. Psimouli, Souli kai Souliotes, Athens 1998
• Ali Pasha Archives, 2007, I. Chotzi collection, Gennadius Library, Ed. – Cpmmentary – Index: V. Panagiotopoulos with collaboration of D. Dimitropoulou, P. Michailari, Vol. 4
• A. Papastavros, Ali Pasas, apo listarchos igemonas [Ali Pasha, from bandit to leader], publ. Apeirotan, 2013.
• W. M. Leake, Travels in northern Greece, Α. Μ. Ηakkert-Publisher, (photographic reprint Amsterdam 1967). Vol. 1, pp. 295,Vol. 4, pp. 260
• I. Lampridis, “Malakasiaka”, Epirotika Meletimata [Epirote Studies] 5 (1888), publ. 2. Society for Epirote Studies. (EHM), Ioannina 1993, p. 25
• Ali Pasha Archives, I. Chotzi collection, Gennadius Library, Ed. – Commentary – Index: V. Panagiotopoulos with the collaboration of D. Dimitropoulou, P. Michailari, 2007, Vol. B’, pp. 672–674 (doc. 851), 676-677, (doc. 855), 806-807 (doc. 943).
• G. Plataris, Kodikas Choras Metsovou ton eton 1708–1907 [Chora Metsovou Log of the years 1708–1907], Athens 1982, pp. 105, 120.
• V. Skafidas, “Istoria tou Metsovou” [History of Metsovo], Epirotiki Estia 11/121, 122 (1962), p. 387.
• M. Tritos, “Ta sozomena firmania ton pronomion tou Metsovou” [The surviving firmans about the privileges granted to Metsovo], Minutes of the 1st Conference of Metsovite Studies, Athens 1993, pp. 404.